دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی
ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی نروم جز به همان ره که توام راهنمایی
با سپردن همه چیز به دستان خدا ، خودت را برای فردایی بهتر آماده کن آن وقت زیباتر از همیشه نفس میکشی و زیباتر از همیشه می بینی
************************************************************************
پای دیابتی یک ترم گسترده ای برای بسیاری از عوارض مربوط به دیابت است که روی پا اثر می گذرد این عوارض ممکن است مداوم با درد ساق پا که یک علامت است ، همچنین می تواند دارای نشانه ای در پای دیگر که ممکن است یا ممکن نیست با درد مرتبط باشد رخ بدهد .
نشانه های بارز:
گرفتگی عضلات همراه با درد به تنهایی پس از فعالیت بدنی در پاها.
زخم های باز ( زخم) که التیام نمی یابد و یا به سختی التیام می یابد. سوزش داشتن، سوزن سوزن شدن، سوختن و یا بی حسی.
ضعف عضلات پا. سردی پاها.
تغییر در رنگ پاها - رنگ پریدگی، اثر خفیفی از رنگ مایل به آبی، قرمز تیره به تکه های بنفش وسیاه و سفید.پوست براق بر روی پاها و از دست دادن مو یا رشد مو آهسته است.
پای دیابتیبه هر گونه آسیب و پاتولوژی که نتیجه مستقیم دیابت و یا عوارضدراز مدت (و یا مزمن) دیابت در پای بیمار است گفته میشود.
علائم و نشانه های هشدار دهنده زخم پای دیابتی
تغییر رنگ پوست ورم کردن پایین پا و مچ پا بی‌حسی پا یا انگشتان پا پا درد
زخم باز روی پا که به آهستگی التیام مییابد.
قارچی شدن و رشد داخل گوشت ناخن‌های انگشتان پا
پینه یا میخچه خون‌آلود ترک‌های خشک پوستی، به ویژه اطراف پاشنه
تصاویر تکان‌دهنده از آنچه دیابت در 10 روز بر سر زخم می‌آورد
این تصاویر توسط بیماری با وزن بالا ثبت شده که پاهای وی در اثر اصطکاک با کفشهای جدید زخم شده بود.
به گفته پزشکان، این فرد تا آن زمان از ابتلای خود به دیابت خبر نداشت.
این زخم‌های کوچک به سرعت به عفونت تمام عیار تبدیل شدند؛ طی چند روز پای راست مرد سیاه شده، از آنها چرک خارج شده و نیاز فوری به عمل جراحی داشت.
این گزارش که در مجله Medicine منتشر شده به نمایش تاثیر ویرانگری که دیابت میتواند بر روی همه بخشهای بدن به ویژه پاها داشته باشد، پرداخته است.
هر 30 ثانیه یک فرد مبتلا به این بیماری در جهان مجبور به قطع یکی از اندام تحتانی خود میشود.
مبتلایان به دیابت در میان سایر بیماریها بیشتر بخاطر زخم پا احتمال بستری شدن در بیمارستان را دارند.
این امر از آن جهت است که دیابت میتواند منجر به گردش خون ضعیف و کاهش حس در پا شده، از این رو بیمارانی مانند این مرد نمی‌توانند زخم پای خود را حس کنند.
این امر بدان معنی است که این بیماران ممکن است تاول زده یا دچار سوختگی شوند اما از آن آگاه نباشند؛ این احتمال پیشرفته شدن زخم و عفونی شدن آنرا افزایش میدهد.
گردش ضعیف خون همچنین بدین معنی است که زخمها ترمیم نشده و احتمال عفونی شدن آنها بیشتر است.
پزشکان بیمارستان دانشگاه ژنو در سوئیس در مورد این بیمار اظهار کردند که وی 10 روز بعد از آغاز عفونت به بیمارستان مراجعه کرده بود.
آنها بیماری این مرد را دیابت و نوروپاتی محیطی تشخیص داده بودند. در نوروپاتی محیطی به اعصاب اندامی مانند بازوها، دستان و پاها آسیب می‌رسد.
این شرایط معمولا در بیماران با کنترل کم بر روی سطوح قند خون ظاهر شده و این مرد تا آن زمان از ابتلای خود به این بیماری آگاه نبود.
نوروپاتی محیطی بر روی 70 درصد از بیماران دیابتی تاثیر گذاشته و یکی از مهمترین دلایلی است که باید دیابت جدی گرفته شود چرا که عفونتهای پا به سرعت می‌توانند در این افراد پیشرفت کنند.
این فرد که نامی از وی ذکر نشده، روزانه دوبار از زخم خود عکس می‌گرفت و ابتدا امیدوار بود که خودبخود ترمیم شود.
این تصاویر به ثبت سرعتی که عفونت رخ داده، پرداخته‌اند. در روز اول پوست پا به دلیل عفونت قرمز شده بود.
در روز سوم، این زخم تاول زده و در روز ششم به آبسه تبدیل شده و بافت در حال مرگ بود. در روز دهم، به یک زخم عفونی مخوف تبدیل شده بود که به جراحی نیاز داشت.
این عفونت پس از عمل جراحی برای برداشتن بافت مرده از روی زخم و دوره قوی آنتی‌بیوتیک برای سه هفته، از بین رفت.
همچنین این مرد برای کمک به تحت کنترل درآمدن دیابت خود، میزان قابل توجهی از وزن خود را از دست داد.
عوارض پای دیابتی
زخم‌های دیابتی در پا ، عفونتهای دیابتی در پا ، استئوآرتروپاتی پاها
مراحل تغییر در پوست بر اثر زخم دیابتی
مراحل ایجاد زخم
مرحله ۱: پوست قرمز و بافت زیرین آن نرم میشود، قرمزی پوست با یک فشار کوچک ناپدید میگردد.
مرحله ۲: التهاب، ادم و سفتی بافت زیرین مشهود است.
مرحله ۳: پوست دچار نکروز شده، چربی دراطراف این منطقه ایجاد میشود و پوست اطراف این لایه‌ها از بین می‌رود.
مرحله ۴: چربی زیر پوستی از بین می‌رود.
مرحله ۵: بافت نکروزی در اطراف این عضلات بیشتر میشود.
مرحله ۶: کورتکس استخوان آسیب می‌بیند و سبب ایجاد استئومیلیت میشود.
مرحله ۷: التهاب مفصلی عفونی (آرتریت سپتیک)، عفونت پاتولوژیک ارگان‌ها و عفونت خونی از مواردی است که در این مرحله مشاهده میشود.
تشخیص:
رادیوگرافی در اغلب بیماران با زخم‌های مزمن و عمیق باید انجام گیرد. مشروط بر آنکه بیمار حساسیت بالایی برای عفونت استخوانی حاد نداشته باشد. هنگامی که حدس بالینی، التهاب استخوانی را مشخص کند و رادیوگرافی منفی باشد.
پرتونِگاری یا رادیوگراف (Radiography)شیوه بررسی بدن با تاباندن پرتوهای ایکس بر آن و تولید تصویرهایی بر روی کلیشه یا پرده‌های حساس را گویند. پس از کشف پرتوهای ایکس )اشعه ایکس( توسط ویلهلم رونتگن انتقال اشعه ایکس از میان بدن بیمار به یک دستگاه ضبط کننده و سپس تبدیل آن به یک تصویر برای تشخیص، پدید می‌آیند. در اصل [یعنی در زمان اختراع این شیوه] و در حال حاضر هنوز هم به طور معمول، تصویرها بر فیلمهای آغشته به نقره یا اشباع شده با آن ثبت می‌شوند.
ویلهلم رونتگن
دیابت چیست؟
ناتوانی بدن در تولید انسولین یا استفاده مناسب از آن و نقص توانایی بدن در تبدیل قند، نشاسته و دیگر مواد غذایی به انرژی را دیابت گویند. بالا بودن طولانی مدت قند خون (هایپرگلایسمی) آسیب‌هایجدی چشم، قلب، کلیه، اعصاب و پا را به
دنبال خواهد داشت. تقریباً 26 میلیون نفر در ایالات متحده به بیماری دیابت مبتلا هستند که نزدیک به هفت میلیون تن از آنان کوچکترین اطلاعی از بیماری خود ندارند.
تاثیر دیابت بر پا
آسیب عصبی. بی‌حسی ، سوزش شدید ، درد ، سرما
وزن سوزن شدن یا گزگز پا در زمان استراحت پی‌آمد آسیب عصبی است. این عصب‌ها می‌توانند تأثیری واقعی را بر حس "موقعیت" به جا بگذارند و این امر به نوبه خود باعث میشود تا مفصل‌هایا استخوان‌ها به مرور زمان متلاشی شوند
به دلیل تخریب عصب ، بیمار قادر به درک حس طبیعی در پاها نمی باشند همچنین ممکن است قادر به حس وضعیت پاها و انگشتان خود در هنگام راه رفتن و حفظ تعادل نباشد. هنگامیکه وضعیت اعصاب پا طبیعی باشد، فرد می تواند پاهای خود را حس کند و چنانچه کفش به پا فشار آورد یا در هنگام راه رفتن پای فرد پیچ بخورد، آنرا احساس کند.
فرد مبتلا به دیابت قادر به حس جراحت های کوچک نظیر بریدگی ، خراش یا تاول در پا یا علایم غیر طبیعی نظیر پینه ، میخچه یا پیچ خوردگی پا نمی باشد. در افراد سالم تشخیص وجود سنگریزه در کفش به راحت است اما افراد مبتلا به دیابت قادر به درک وجود سنگریزه یا برجستگی در کفش خود نیستند، بهمین علت ساییدگی اجسام خارجی موجود در کفش میتواند به راحتی منجر به ایجاد زخم پای دیابتی شود.
چنانچه بیماران به اختلالاتی نظیر صافی پا ، پینه ی پا و یا انگشتان چکشی مبتلا باشند باید از کفش های ویژه یا کفی های طبی خاص برای رفع این مشکل استفاده نمایند تا از تشدید زخم پای دیابتی جلوگیری کنند.
کشیدن سیگار یا هر نوعی از تنباکو می تواند موجب تخریب رگهای خونی کوچک در پاها شود. این تخریب میتواند از فرآیند بهبود زخم پای دیابتی جلوگیری کند و عامل اصلی ایجاد عفونت و قطع عضو و تاخیر در بهبود زخم می باشد
پیشنهادهای عنوان شده براساس پزشکی مبتنی بر شواهد یا EBM
همه افراد دیابتی، باید سالیانه از نظر تشخیص گروه پرخطر، معاینه شوند، که شامل بررسی حس محافظتی، ساختمان پا، بیومکانیک آن، بررسی وضعیت عروقی و پوست پا می‌باشد.
زخم پای دیابتی
یکی از عوارض قابل توجه دیابت است. حدود ۱۵ درصد مبتلایان به دیابت گرفتار زخم پای دیابتی می‌شوند و حدود ۸۴ درصد موارد قطع قسمت انتهایی پا را تشکیل می‌دهند.
قطع پا، درمان نهایی «زخم پای دیابتی» در طب مدرن
دیابت با چند مکانیسم موجب زخم پای دیابتی میشود. معمولاً علت اصلی ایجاد زخم فقدان حس درد در زمینه نوروپاتی (اختلال در اعصابی که از مغز و طناب نخاعی سرچشمه می‌گیرند) است. از طرفی دیگر خود نوروپاتی پوست پا را خشک و شکننده می‌کند و استعداد ترک برداشتن پوست را افزایش میدهد. از طرف دیگر به علت اختلال سیستم ایمنی، ساز و کار مقابله با میکروب‌ها در افراد دیابتی اختلال دارد و زخم افراد دیابتی در خطر عفونی شدن قرار دارد و از سویی دیگر به علت درگیری عروقی، خون‌رسانی به بافتهای آسیب دیده مختل است و همین مسئله ترمیم بافت را با اختلال مواجه می‌کند.
متخصصان طب اسلامی-ایرانی، می‌توانند شدیدترین زخم‌های پای دیابتی را به راحتی درمان کنند. این در حالی است که در طب مدرن که توسط دانشگاه‌های غربی به ایران صادر میشود برای خلاص شدن از این زخمها باید پای بیمار را قطع کرد.
مراحل درمان زخم پای دیابتی در طب سنتی
جهت درمان بیماری دیابت در مرحله اول اصلاح کبد، پانکراس و سیستم گوارش لازم و ضروری است.
برای اصلاح کبد، پانکراس و سیستم گوارش بیمار پرهیز معمول غذایی مانند: پرهیز از مصرف برنج، سیب زمینی، ماکارونی، قند و شکر، تمامی شیرینی ، نوشابه، نان زیاد، موز و غذاهای ممنوعه صورت گرفته و بیمار با کمک مسهل، وادار به اجابت مزاج به تعداد حداقل سه تا چهار بار در طول روز میگردد، تا دستگاه گوارش از سموم جمع شده در روده پاکسازی شود.
جهت کاهش قند خون و اصلاح مزاج عارضی بیماران، یک کپسول گیاهی در رژیم غذایی 15 روز اول درمان دیابت به بیمار تجویز میگردد. قند خون بیمار در عرض یک هفته با انجام این رژیم غذایی و دارویی کاهش قابل توجهی مییابد.
پس از قطع تزریق آمپولهای آنتی بیوتیک که یکی از عوارض جانبی آن تضعیف قوای بیمار است شروع به (زدودن بافتهای مرده) از پای بیمار کرده و با جوشانده های مخصوص گیاهان دارویی که اثر آنتی باکتریال و ضد قارچ قوی دارند، هر روز زخم بیمار شستشو داده میشود.
پانسمان زخم دیابت با مرهم های مخصوص گیاهی که روش درمان در تصاویر و فیلم موجود، مشاهده میشود، انجام گرفته و بهبودی قابل توجهی در عرض سه روز در زخم مشاهده میگردد که موجب حیرت خواهد شد.
تکمیل روند این درمان، نیاز به زالودرمانی دارد که انجام آن به واسطه اهمیتی که دارد تنها باید توسط طبیب حازق تجویز شده و انجام گیرد.
زخم دیابتی پای بیمار با پانسمان های مخصوص گیاهی به طوری که در تصاویر و فیلمهای گرفته شده از پای بیمار به طور مستند ارائه میشود، کاملا بهبود یافته و بیمار هم اکنون در سلامتی کامل به سر میبرد.
رای معالجه این بیماران از هیچ داروی شیمیایی استفاده نشده است و تمامی داروهای مورد استفاده گیاهی می‌باشد
وسایل آماده و سفارشی برای مبتلایان به دیابت
کفش و کفی طبی مناسب بخش مهمی از برنامه درمانی بیماران مبتلا به دیابت، حتی در نخستین مرحله بیماری، محسوب میشود. به پا کردن کفش مناسب در صورت مشاهده هر گونه علامت نوروپاتی یا بی‌حسی اهمیت حیاتی دارد. بسیاری از بیماران با مراجعه به پزشک و متخصص آموزش دیده در زمینه کفش مناسب می‌توانند از بروز عوارض جدی و وخیم پای دیابتی اجتناب کنند
وزن سوزن شدن یا گزگز پا در زمان استراحت پی‌آمد آسیب عصبی است. این عصب‌ها می‌توانند تأثیری واقعی را بر حس "موقعیت" به جا بگذارندو این امر به نوبه خود باعث میشود تا مفصل‌هایا استخوان‌ها به مرور زمان متلاشی شوند.
کفش های نامناسب علت اصلی بروز مشکلات پای دیابتی می باشند:
چنانچه نقاط قرمز یا دردناک ، تاول، پینه، میخچه یا نقاطی که دائماً درد داشته باشند درهنگام پوشیدن کفش ایجاد شود، باید در اسرع وقت کفش خود را تعویض نمایید.
افرادی که به مدت طولانی به دیابت مبتلا می باشند یا کنترل ضعیفی بر مقدار قند خون خود دارند بیشتر در معرض تخریب اعصاب پا هستند. اصطلاح پزشکی این وضعیت نوروپاتی محیطی است. انواع نوروپاتی محیطی میتواند بر یک عصب (مونونوروپاتی)، دو یا بیشتر اعصاب در مناطق مختلف (مونونوروپاتی متعدد) و یا بسیاری از اعصاب (پلی نوروپاتی) تأثیر بگذارد.
به دلیل تخریب عصب ، بیمار قادر به درک حس طبیعی در پاها نمی باشند همچنین ممکن است قادر به حس وضعیت پاها و انگشتان خود در هنگام راه رفتن و حفظ تعادل نباشد. هنگامیکه وضعیت اعصاب پا طبیعی باشد، فرد می تواند پاهای خود را حس کند و چنانچه کفش به پا فشار آورد یا در هنگام راه رفتن پای فرد پیچ بخورد، آنرا احساس کند.
فرد مبتلا به دیابت قادر به حس جراحت های کوچک نظیر بریدگی ، خراش یا تاول در پا یا علایم غیر طبیعی نظیر پینه ، میخچه یا پیچ خوردگی پا نمی باشد. در افراد سالم تشخیص وجود سنگریزه در کفش به راحت است اما افراد مبتلا به دیابت قادر به درک وجود سنگریزه یا برجستگی در کفش خود نیستند، بهمین علت ساییدگی اجسام خارجی موجود در کفش میتواند به راحتی منجر به ایجاد زخم پای دیابتی شود.
چنانچه بیماران به اختلالاتی نظیر صافی پا ، پینه ی پا و یا انگشتان چکشی مبتلا باشند باید از کفش های ویژه یا کفی های طبی خاص برای رفع این مشکل استفاده نمایند تا از تشدید زخم پای دیابتی جلوگیری کنند.
درمان زخم پا در فرد مبتلا به دیابت
در تمام این بیماران باید برای مدتی از آنتی بیوتیک تزریق و سپس خوراکی استفاده کرد. از انواع اعمال جراحی برای کمک به بهبود این زخم ها استقاده میشود که مهمترین آنها عبارتند از
در صورتیکه زخم کوچک باشد پزشک معالج بافت های مرده زخم را با عمل جراحی خارج کرده و سپس در روزها و هفته های بعد زخم پانسمان میشود تا بتدریج بافت جدید در ناحیه تشکیل شده و زخم بسته شود. این درمان در مواردی که وضعیت عروق پا خوب بوده و مشکل پا بیشتر عصبی است بهتر جواب میدهد
در زخم های بزرگ و یا در کسانی که پزشک معالج با بررسی های بیشتر متوجه میشود وضعیت عروقی پای آنها ناکافی است معمولا اقدام به قطع قسمتی از پا (آمپوتاسیون) که زخم در آن قرار دارد میشود.
در مواردی که نارسایی عروقی پا زیاد است بسته به تصمیم پزشک ممکن است از اعمال جراحی استفاده شود تا جریان خون پا بیشتر شود. آنژیوپلاستی، تعبیه استنت و یا بای پس بین شریان رانی و شریان پا ممکن است بتواند به افزایش جریان خون پای بیمار کمک کند.
.......................................................................................
مراقب افکارت باش که گفتارت میشود. مراقب گفتارت باش که رفتارت میشود.
مراقب رفتارت باش که شخصیتت میشود. مراقب شخصیتت باش که سرنوشتت میشود. امام علی (ع)
مهربانی : مهمترین اصل "انسانیت" است . اگر کسی ازمن کمکی بخواهد، یعنی من هنوز روی زمین ارزش دارم.