بهمن 94

دارو درمانی در نوزادان و کودکان

بسمه تعالی دارو درمانی در نوزادان و کودکان 
دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی به نام نامی که نام ها از او نامیده شد.                               به نام عالمی که علم ها از او خروشیده شد.                                          

به نام عاشقی که عشق ها از او جوشیده شد. کاربرد صحیح داروها در کودکان زندگی داخل رحمی انسان شامل  دوره  رویان (جنینی) یا  embryonicو یا به عبارتی fetal و زندگی خارج رحمی مشتمل بر :
1- دوران نوزادی  (pediatric)               
2- بلوغ(adult )                    
3- سالمندی(Geriatric)  میباشد. ما دارودرمانی  در دوران های بارداری و اثر جنینی داروها و همچنین دارو درمانی دوران سالمندی را در مقالات قبلی مورد بحث قرار دادیم. دارو درمانی دوران  طفولیت بنابر دلایل زی حائز اهمیت است: ای دوران خود مشتمل بر 3 مرحله زمانی با شرایط خاص آناتومی ، فیزیولوژی و ...  می باشد. الف ) از بدو تولد تا پایان 30 روز که دوران  Neonatal   یا نوزادی نامیده میشود. ب) از یک ماه تا 12 ماه Infancy گفته میشود که  بعضی از یک ماه تا 24 را به این نام Infancy ( نخستین مرحله رشد و تکامل ) میدانند.  ج) مرحله toddler یعنی طفلی که تازه به راه می افتد. در این مراحل 3 گانه معمولا" به کودکان دارو از راه خوراکی تجویز می گردد و در این شیوه تجویز چند پارامتر مهم دخیل می باشد. حرکات دودی گوارشی ، آنزیم ها ، سرعت گردش خون ، بیماری ها و میزان اسیدیته و به عبارتی PH بسیار مهم هستند.  مقدار داروی وارد شده به خون و به عبارتی  میزان جذب دارو ( فراهمی بیولوژیک) برای تعدادی از داروها در کودکان و بالغین متفاوت است و این مسئله بایستی مورد توجه پزشکان اطفال ، پرستاران و مادران قرار بگیرد. در جدول زیر  مقایسه  میزان جذب را برای تعدادی از داروها ملاحظه می فرمایید.

 

در جدول فوق ملاحظه میشود که جذب  3 داروی استامینوفن ، فنوباربیتال و فنی تویین در نوزادان نسبت به بالغین کاهش و برعکس جذب آمپی سیلین و پنی سیلین - جی افزایش می یابد. دیازپام ، دیگوکسین و سولفونامیدها در 2طیف سنی طبیعی و جذب ویتامین های D و E در نوزادان با اختلال همراه است. جذب پوستی داروهای کورتیکوستروییدی (کورتون) در  بیماری های پوستی مثلا" اگزمای حاد  در اطفال بیشتر است. استفاده از اسپری آنتی بیوتیک های آمینو گلیکوزیدی( استربتومایسین ، جنتامایسین و .... ) وپلی میکسین ممکن است سبب ناشنوایی در اطفال بشود. نفتالین در اطفالی که  آنزیم معروف  گلوکز – 6- فسفات دهیدروژناز را ندارند یرقان و کم خونی همولیتیک را سبب می گردد. ترجیح داده میشود  داروهایی مانند  دیازپام از طریق روده ( Rectually) در کودک تجویز بشود. انتشار داروها در اطفال  نسبت به بالغین  متفاوت  بوده و علت آن اختلاف در عوامل موثر بر توزیع  داروها می باشد. این عوامل شامل :  مایعات داخل سلولی ، آب بدن ، میزان چربی در بدن و درصد باندهای پروتینی می باشد. میزان مایعات درون سلولی در کودکان  50-25 درصد و آب بدن 85-60 درصد ، چربی 30-3 درصد نسبت به بزرگسالان کاهش داشته و میزان اتصال داروها به پروتئین ها در خون نوزادان  نسبت به بالغین بسیار کم میباشد. کاهش آلبومین پلاسمایی سبب ایجاد عوارض داروهایی چون فنی تویین(داروی ضد تشنج) ، فنوباربیتال (خواب آور و ضد اضطراب ) ودیازپام (خواب آور و ضد اضطراب ) و آمپی سیلین می گردد. البته  مصرف فنوباربیتال  در نوزادان برای جلوگیری از یرقان وکرنیکتوروس ( اسیب سلول های مغزی با بیلی روبین)  مفید است زیرا این دارو محرک آنزیم ها در کبد شده و در نتیجه متابولیسم بیلی روبین را سرعت بخشیده و به دفع آن کمک می نماید. مایع مغزی- نخاعی (CSF)  و سد خونی مغزی(BBB) پارامتر مهم برای  ورود داروها به مغز و نخاع  می باشد. در مننژیت اطفال داروهای آنتی بیوتیک بایستی از موانع فوق عبور و وارد مغز بشوند. پنی سیلین ها ، سفالوسپورین ها ،ریفامپیسین و وانکومایسین از این موانع عبور در حالی که آنتی بیوتیک های آمینو گلیکوزیدی  مانند جنتامایسین و استربتومایسین و همچنین تتراسیکلین ها ، اریترومایسین و کلیندامایسین کمتر از 2مانع فوق عبور می نمایند. بعضی مواقع جنتامایسین بایستی در نخاع تزریق گردد. در بیماری مننژیت سفالوسپورین های نسل سوم مناسب هستند زیرا قادر به عبور از موانع و سدهای بیولوژیک هستند. متابولیسم داروها در کبد و سایر ارگان ها در نوزادان و اطفال نسبت به بالغین متفاوت می باد و به راحتی انجام نمی گیرد در نتیجه بایستی مقدار و  دوز دارو کاهش یابد. آنزیم های میکروزمال کبدی در متابولیسم داروها نقش بسزایی دارند. این آنزیم ها در نوزاد و کودک کم و تکامل  نیافته اند. اعمال متابولیسم مانند اکسیداسیون و گلوکورونیداسیون داروها در سنین پایین کاهش میابد. سولفاتاسیون و  د متیلاسیون در نوزاد و کودک به طور جدی کاهش میابد و بایستی متخصصین اطفال و ماماها به این مسئله عنایت جدی داشته باشند. فارماکوژنتیک  نیز  در دارودرمانی نوزاد و کودک مهم است . متابولیسم کلرامفنیکل در بعضی از نوزادان  کاهش و خطر بروز  تب خاکستری ( Gray – baby)را به دنبال دارد.  در این سندرم خطرناک نوزاد و کودک با کلاپس قلب و عروق مواجه میشود. یکی از متابولیت های گزانتین  در نوزاد تشکیل نشده  در نتیجه نوزاد با آپنه تنفسی  مواجهه می گردد. متابولیسم دارو های ضد صرع و  ایزونیازید( ضدسل و تب مالت ) در کودکان در سنین 8-1 سال بیشتر از افراد بالغ صورت میگیرد. در دفع داروها نوزادان و اطفال مانن افراد بالغ عمل  نمی کنند. عمل فیلتراسیون در گلومرول نفرون های کلیه 40-30 درصد نسب به بالغین کاهش دارد و همچنین ترشح در لوله های اداری 30 – 20 درصد بالغین می باشد. اطلاع در این مورد در تجویز داروهای خطرناکی چون دیگوکسین ، جنتامایسن و پنی سیلین – جی  که سبب نارسایی کلیه میشوند  بسیار مهم است. غلظت پلاسمایی و نیمه عمر داروها در نوزادان  با افزایش همراه است. در جدول زیر نیمه عمر ند دارو در نوزادان و بالغین مقایسه شده است.  

اختلال متابولیک در پاسخ دهی داروها در این دوره های سنی تاثیر گذار است. در دهیدراسیون جذب داروهای اسیدی کم میشود. در اسیدوز دیابتی دوز انسولین افزایش می یابد. در هیپوکسی  جنتامایسین غیر فعال می گردد. در فقدان انزیم  گلوکز 6 فسفات دهیدروژناز  خطر هیپرترمیا  و یرقان وجود دارد. شکل مصرفی داروها در این دوران الکزیر و سوسپانسیون بوده و این نکته خیلی مهم فراموش شود که آنتی بیوتیک ها در دوز نامعقول سبب ناشنوایی و نارسایی کلیه  میگردند . دوز مصرفی داروها بایستی در کودکان کاهش یابد. پرستاران ، پزشکان ، ماما ها و والدین بایستی دوز داروهای مصرفی را بر مبنای قوانین ، فرمول ها محاسبه نمایند تا با خطر افزایش مقدار و دوز داروها  مواجه  نگردند. در پایان فرمول های روتین مورد استفاده برای محاسبات دارویی جهت نوزادان و کودکان  مطرح ی گردد. تعیین دوزاژ دارو برای کودکان بر مبنای وزن، سن و یا  سطح بدن (Body  Surface Area) BSA  میباشد. مطابق قانون یانگ  دوز دارو برای کودک از کسر  :              12+ سن کودک/ سن کودک ( سال )    ضرب در  دوز بالغین    محاسبه میگردد .  قانونی به نام  قانون کلارک  وجود دارد  که دوز دارو را بر حسب وزن کودک محاسبه می نماید. در این قانون دوز بالغین در کسر   60 /  وزن کودک (کیلوگرم)   حاصل می گردد (وزن فرد بالغ 60 کیلوگرم لحاظ میگردد). در بعضی کشورها مساحت بدن طفل در نظر گرفته میشود و برای تعیین دوز  کسر        مترمربع 7/1 / ( مترمربع ) سطح بدن   را در دوز فرد بالغ ضرب می نمایند. بایستی توجه داشت که دوز دارو  برای نوزادان و اطفال  نمی تواند دوزی باشد که در کتب داروها وجود دارد .در کتب و بروشورهای دارویی عدد نوشته شده برای افراد بالغ بوده و لذا  بایستی محاسبات دارویی به دقت انجام بشود. عدم رعایت این مسئله مهم مواجه شدن کودک  را با سمیت ها و خطراتی جبران ناپذیر  درپی خواهد داشت. 

خدایا سپاس  .......... خدایا من گنه کردم تو بخشیدی سپاس                             من ناسپاسی کردم و باز تو بخشیدی سپاس ارزانی ام تو بیش از پیش نعمت ها را سپاس                       شرمنده ام کردی مرا با  ای همه لطف و صفا سپاس   من خود  ز  خود غافل شدم دستم تو بگرفتی  سپاس         در ناامیدی ها  دلم امید به رحمت میدهی  باز هم سپاس  از آخرین الطاف تو الکن شوم من از سپاس                     بهر دگر الطاف تو  از پیش میگویم  سپاس    

---

نوشته شده در تاریخ سه شنبه سیزدهم بهمن ۱۳۹۴ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

دی 94

دارودرمانی در دوران بارداری ( بخش دوم)

                       بسمه تعالی

                       به نام خالقی که تنهاست          ولی تنهایی را برای مخلوقاتش  نمیپسندد

                   دارودرمانی در دوران بارداری  ( بخش دوم)

دکتر حسین جعفری عضو  هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی  تهران گروه فارماکولوژی

معرفی تعدادی از داروهایی  که در بارداری به طور قطع خطرناک هستند  :

1. داروهای ضد فشارخون که آنزیم   مبدل را درکلیه وقفه داده واز تشکیل آنژیوتنسین 2 ممانعت   می نمایند مانند انالوپریل ، کاپتوپریل     مصرف در 3ماهه دوم   وسوم قدغن میباشد.
2. باربیتورات ها( داروهای خواب آور  و ضداضطرآب   وضد تشنج) مانند  فنوباربیتال

                   مصرف در 3ماهه اول ،دوم وسوم قدغن میباشد.

3. دیازپام (والیوم)   داروی خواب آور     و ضداضطرآب وضد تشنج :  مصرف در 3ماهه اول ،دوم وسوم قدغن میباشد.
4. کاربامازپین ( داروی ضد صرع بزرگ ) : مصرف در 3ماهه اول قدغن میباشد.

کوکایین ، اتانول و هرویین :   مصرف در 3ماهه اول ،دوم وسوم قدغن میباشد.

5. کربنات لیتیم ( داروی ضد جنون    ) و  مترونیدازول ( آنتی بیوتیک اختصاصی)   : مصرف در 3ماهه اول قدغن میباشد.

فنی تویین( داروی ضد آریتمی وضد تشنج ) ،استربتومایسین و تتراسیکلین (آنتی بیوتیک) ، وارفارین (ضد  انعقاد)، والپروات سدیم ( داروی ضد صرع بزرگ  و صرع کوچک )  مصرف در 3ماهه اول ،دوم وسوم قدغن میباشد.

.....................................................................................................................................................................................................................................

                       اثرات ناخواسته تعدادی از داروها  بر جنین

الف)کلرامفنیکل ( آنتی بیوتیک ضد  حصبه) در 3ماهه سوم :سندرم طفل خاکستری( Gray baby syndrome)میدهد.

       

ب) باربیتورات ها در تمامی دوران  بارداری : وابستگی و اعتیاد به دارو را سبب می گردد.

      ج) هیدروکورتیزون  وداروهای  مشابه:  سبب تغییر در جهره  نوزاد می گردد.

د) دیازپام در تمامی دوران بارداری  :وابستگی و اعتیاد به دارو را سبب می گردد.

(تصویر2: دیازپام و وابستگی واعتیاد).

ه) اتانول ( الکل اتیلیک) در تمامی  دوران ها : سندرم جنینی الکل را به دنبال دارد. سندرم جنینی الکلدر مقاله قبلی مطرح گردید

  اتانول و سندرم جنینی الکل).

و) هرویین و متادون در تمامی دوران ها : وابستگی و اعتیاد به دارو را  در نوزاد سبب می گردد

 

ز ) فنی تویین در تمامی دوران  ها  : سبب تغییر در چهره نوزاد می گردد.

(تصویر 5 فنی تویین و لب بریده)

ح) تتراسیکلیندر تمامی دوران ها  : سبب رنگین شدن دندانهای شیری میگردد 

ط) وارفارین در 3ما هه سوم : سبب خون ریزی در نوززاد  می گردد.

............................................................................................................................................................................................................................

مصرف داروهای زیر در شیردهی  قدغن میباشد.

هیدرات کلرال (داروی خواب اور)  ، کلرامفنیکل ، دیازپام ، هرویین ، تئوفیلین  ( داروی قلبی ریوی) ،کربنات لیتیم ،

پروپیل تیواوراسیل  و یداید(داروهای موثر بر هیپو تیروییدی)، تتراسیکلین  .

تتراسیکلین : رنگین شدن دندانها  ( دندان قرمز ، آبی ، سبز و ... ).

کلرامفنیکل : سندرم طفل خاکستری( تصویر 8 سندرم طفل خاکستری)

     دراین سندرم کودک به رنگ خاکستری  درآمده و گردش خون طفل دچار کلاپس  میگردد.                   فنی تویین : داروی مصرفی در تشنج وصرع ،اما  مصرف آن در بارداری تغییر وحشتناک در چهره

    صرع بزرگ که فنیتوین یکی از داروهای مصرفی این بیماران

  مادر مصروع دربارداری فنی تویین مصرف نموده است.

سیگار و آسپیرین : زخم معده شیرخوار     

کربنات لیتیم   : نارسایی  کلیه

باربیتورات : خواب آلودگی واعتیاد          ایزونیازید : کمبود ویتامین پیرودوکسین

تریاک ومشتقات آن ( مرفین ، هرویین  و متادون ) : سبب وابستگی میشود

دیازپام : سبب تجمع دارو در بدن  شده که تجمع دارو در بدن طفل میشود. مادری  که برای بیماریش ید  رادیو رادیو اکتیو

مصرف نموده ودر عین حال شیر میدهد  خطر بروز سرطان تیرویید را  در کودکش    چندین برابر می نماید.

مادرانی که شیمی درمانی  میشوند و بیماری کلاژن  و لوپوس اریتمتوس  دارند وداروهای مربوطه را  دریافت می  نمایند از شیر نبایستی شیر بدهند.

..........................................................................................................................................................................................

سازمان غذا و دارو  (FDA) داروها را بر مبنای   اثرات بر جنین و مصرف به 5 دسته X,D,C,B,A تقسیم نموده است.

دسته A :مانندتیروکسین ، فولیک اسید. خطرات ناشی از مصرف این داروها در  3ماهه اول و سایر ماهها تایید نشده است.

دسته B : مانند پنیسیلین  ها ،سفالوسپورین ها، استامینوفن و  هیدروکلروتیازید

خطرات  ناشی از مصرف این داروها  در تمام دوران بارداری در بانوان و حیوانات  دیده نشده است.

دسته C : مانند کلسیم بلوکرهاو داروهای  ضد آریتمی

خطرات ناشی از مصرف این داروها  فقط در حیوانات تایید شده و در خانمها گزارش  نشده است.

دسته D : فنی تویین ، فنوباربیتال  و والپروییک اسید.

 خطرات مصرف این داروها در خانم  ها تایید شده است و خانم ها در بیماری های  حاد از آنها استفاده نموده آند.

دسته X:  مانند استروژن  ها.

خطرات مصرف این داروها در دوران  بارداری خانم ها و حیوانات تایید شده است.

...................................................................................................................................................................................................................................

خدایا کمکم کن دیرتر برنجم ، زودتر ببخشم ، کمتر  قضاوت کنم و بیشتر فرصت دهم .....................

بخاطر بسپاریم

همراهی  خدا با  انسان مثل نفس کشیدن است   آرام ، بی صدا ، همیشگی  . ...

---

نوشته شده در تاریخ یکشنبه بیستم دی ۱۳۹۴ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

.: Weblog Themes By Blog Skin :.

آذر 94

دارودرمانی در دوران بارداری ، اثرات تراتوژنیک داروها

بسمه تعالی

 

 

 

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی

دوران بارداری از دوران های خاص زندگی بانوان بوده و تجویز و دریافت دارو در این زمان بسیار حائز اهمیت میباشد. در این دروران با 2 موجود زنده  مادر و فرزند مواجه هستیم.        چند مسئله مهم  در این دوران قابل تعمق است :

1-     خواص فیزیکی شیمیایی داروها                          

2-       سرعت عبور داروها از جفت

3-مدت زمان مواجه مادر و فرزند با داروها          

4- زمان مواجه دارو در دوران 9ماهه(مثلا" 3ماهه اول یا سوم)

4-     انتشار دارو در بافت های مختلف جنین              

5-      مراحل تکامل جفت و جنین و

6 - اثرات تجمع داروهای استفاده شده

 

 

مهمترین تغییرات بدن در دوران بارداری شامل :

 استروژن

به وسیله تخمدان ها و جفت تولید می شود.

استروژن مسئول:

مسئول رشد رحم،پستان و ناحیه ی ژنیتال.

تغییر در احتباس آب و سدیم.

تغییر دهنده تجمع چربی.

تحریک کننده هورمون محرکه ی ملانوسیت ها و افزایش پیگمانتاسیون پوست.

     پروژسترون

بوسیله جسم زرد و تخمدان و سپس جفت تولید می شود.

پروژسترون مسئول:

آماده کردن آندومتر برای جایگزینی سلول تخم.

ممانعت از انقباضات رحمی و پیشگیری از سقط.

فراهم کردن رشد مجاری ثانویه در پستان ها به منظور شیر دهی.

تحریک ترشح سدیم.

کاهش تونیسیته عضلات صاف

    اکسی توسین

توسط هیپوفیز خلفی تولید می شود.

محرک انقباضات رحمی.

آثر آن در طی حاملگی بوسیله ی پروژسترون مهار میشود.

کمک به انقباض رحم پس از تولد.

تحریک رفلکس ترشح شیر در طی دوران شیر دهی.

بجز هورمون های فوق تیروکسین ، پرولاکتین و ریلاکسین نیز تغییر می نمایند.

 

 

تغییرات فیزیولوژیک

تغییرات فیزیولوژیک موجود در اندامها را می توان به دو دسته تقسیم نمود:

دسته اول: تغییراتی هستند که در دستگاه تولید مثل ایجاد می شوند که پس از زایمان بازگشت این تغییرات به وضعیت اولیه به کندی صورت میگیرد.

دسته دوم: تغییراتی هستند که در سایر اندام ها مانند قلب و عروق سیستم تنفسی کلیه و گوارش و ... صورت می گیرد. این دسته از تغییرات با سرعت بیشتری پس از زایمان به وضعیت اولیه بر میگردند.

 

تغییرات دستگاه تولید مثل شامل:

تغییرات رحم، تغییرات تخمدان ها و تغییرات واژن  و تغییرات در سایر ارگان ها  شامل:

تغییرات سیستم قلبی - عروقی    افزایش فاکتورهای انعقاد خون

تغییرات سیستم تنفسی           تغییرات سیستم گوارشی

     تغییرات سیستم ادراری          تغییرات سیستم عضلانی- اسکلتی وسیستم پوششی

تکرر ادرار به دلیل رشد رحم و فشار بر مثانه در اوایل بارداری رخ می دهد.

همچنین در اواخر بارداری با مستقر شدن جنین بر روی حفره لگن دوباره بر مثانه فشار وارد شدهو تکرر ادرار مجددا ایجاد می شود.

بزرگ شدن رحم،هورمون های استروئیدی،افزایش حجم خون و برون ده قلبی عواملی هستند که عملکرد سیستم تنفسی را دچار تغییر می کنند.

افزایش میزان تنفس(بهبود تبادل دی اکسید کربن و اکسیژن)

تنفس فرد باردار به منظور حفظ اکسیژن برای خود و جنین عمیق تر می شود.

افزایش حرکات تنفسی و تهویه ریوی یک نوع آلکالوز تنفسی را در مادر ایجاد می نماید چراکه دی اکسید کربن بیش از حد توسط ریه ها دفع می گردد.

مصرف اکثر داروها در دوران بارداری خطرناک است

محققان علوم پزشکی می گویند بسیاری از زنان باردار داروهایی استفاده می کنند که نقایص جنینی به دنبال دارند.

مصرف اکثر داروها در دوران بارداری ممنوع است و زنان بارداری فقط در صورتی که پزشک آنان اجازه دهد می توانند از برخی داروها و به مدت محدود استفاده کنند.

برخی داروها ، ممکن است سبب سقط جنین شوند و برخی داروها نیز در صورت مصرف در دوران بارداری ،‌ نقایص مادرزادی برای جنین در پی خواهند داشت.

با توجه به گزارشات جدیدی که در مورد تراتوژن بودن اکثریت داروها رسیده، بهتر است از تجویز هر نوع دارویی در دوران حاملگی خودداری شود.

 

در سال 1960 یک داروی آرام بخش به نام تالیدوماید وارددنیای پزشکیشد و مادران حامله در کشورهای اروپایی  آنرا مصرف نمودند. حادثه عجیبی رخ داد و آن تولد نوزادانی با دست ها و پاهای خیلی کوتاه بود

این جریان فاجعه تالیدوماید در تاریخ پزشکی موسوم است. این نوزادان نمردند ولی حرکات و انجام کار برای آنها مشکل است ، این اثر فوکوملیا نامیده میشودحرکات آنها شبیه حیوان فوک و پنگوئن بوده وبایستی از ویلچر مخصوص استفاده نمایند. هرکه به اروپا سفر کرده باشد این افراد که حدود 55 سال سن دارند مشاهده می نماید. خوشبختانه این دارو به ایران نیامد. این دارو به زودی جمع آوری شد و در حال حاضر برای سرطان های خاصی مصرف میشود.

          

ایزوتره تینوئین (آکوتان )یک تراتوژن عمده در انسان است .این دارو جهت درمان آکنه مصرف شده و نوجوانان 13تا 20ساله که تصمیمی برای باردار شدن ندارند ،ناآگاهانه آن را مصرف می کنند .این دارو دارای برچسب اخطاری است که نشان می دهد دارو در تراتوژن است و در طی بارداری منع مصرف دارد

در مطالعه 154مورد حاملگی که ایزوترتینوئین در اوایل دوره بدو تولد ،12مورد سقط خو دبه خود ،95 مورد سقط الکتیو و 26مورد تولد نوزاد سالم نشان داده شده است .

 

سندرم جنین الکلی در فرزندان مادرانی که بطور مزمن الکل می نوشند دیده می شود و شامل عقب ماندگی جسمی قابل مشاهده که قبل از زایمان شروع شده و پس از تولد ادامه می یابد، است. گروه تحقیق در مورد جنین الکلی در انجمن بررس الکلیسم، معیارهای مشخص را برای تشخیص وضع نموده است. حداقل یک خصوصیت از هر کدام از سه گروه باید تواماً وجود داشته باشد تا تشخیص سندرم بر اساس معیارهای معتبر باشد.

1- عقب ماندگی رشد قبل یا بعد از تولد.

2- آنومالی های صورت شامل شکاف های کوچک در پلک ها، پل بینی صاف، کوتاهی و درازی بینی، نازک بودن لب بالا، گوش های پایین قرار گرفته غیر هم سطح  و نقص تکاملی بخش میانی صورت است.

3- اختلال عملکرد سیستم عصبی مرکزی شامل میکروسفالی، درجات مختلف عقب ماندگی است.مصرف الکل در دوران بارداری سبب اختلالاتی در مغز نیز میشود که اهم آن عبارتند از اختلال در :  

 حافظه، خواندن و نوشتن، هماهنگی ،تمرکز  ،صحبت کردن همچین

بی حوصلگی و بی انگیز گی را سبب میشود. 

 

مصرف الکل در سه ماهه اول بارداری سبب صدمات مغزی ، کلیوی ،قلبی و تغییر در چهره و سقط میگردد. در 3 ماهه اختلال در تکامل مغز ،سبب صدمات ب استخوان ، دندان ، پوست شده و سقط به همراه دارد. در 3 ماه سوم سبب اختلال در مغز ، عدم تکامل در ریه ها و سقط را به همراه دارد

 

 

 

رژه لب برای سلامتی جنین باردار بسیار مضر میباشد

 مواد اولیه استفاده شده در مواد آرایشی کیفیت لازم را ندارد  و امکان وجود سرب و فلزات سنگین در آن ها است که برای انسان ایجاد مسمومیت میکندسرب بر روی سیستم اعصاب مرکزی تاثیر منفی دارد و اثرات آن نیز در بلند مدت مشخص میشود تاثیر این فلز بر روی جنین نیز بیشتر است به همین دلیل خانوم های باردار نباید از مواد آرایشی استفاده کنند سرب از جفت عبور کرده و در صورتی که وارد بدن جنین شود اختلالات مانند عقب ماندگی-کاهش یادگیری و اختلال روانی در کودک ایجاد میشود

 

 

داروهای ضد تشنج مانند فنی تویین ( دیلانتین) کاربامازپین ،والپروات

خطر بروز مالفورماسیون در فرزندان زنان مبتلا به صرع بزرگ که در طی بارداری داروهای ضد تشنج مصرف می کنند ،تقریباً 2برابر جمعیت طبیعی است .

 شکاف در لب (لب شکری) در اثر مصرف فنی تویین (داروی ضد صرع) و میکروسفالی (مغز کوچک ) در اثر مصرف الکل در بارداری ایجاد میشود.

همچنین مصرف داروهای ضد صرع در حاملگی سبب ایجاد سوراخ در نخاع میگردد (Spina Bifida ).

ازدواج برای خانم های صرعی اشکالی ندارد ولی به عنوان یک اصل کلی نبایستی  این بانوان باردار بشوند زیرا با داروهایی که این افراد مصرف می نمایند   نوزادان ناهنجار به دنیا می آورند.  

آندروژنها ممکن است سبب بروز صفات مردانه در جنین مونث در حال تکامل شوند.

داروهایی که نبایستی در دوران بارداری مصرف شوند همراه با مصرف داروها در دوران شیر دهی در مقاله بعدی عرضه می گردد.

آغوش گرمم باش  بگذار فراموشش کنم لحظه هایی راکه در سرمای بی کسی لرزیدم.........

 

---

نوشته شده در تاریخ دوشنبه بیست و سوم آذر ۱۳۹۴ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

.: Weblog Themes By Blog Skin :.

آبان 94

دارو درمانی در دوران های خاص

...اوست خدای که از آسمان و زمین آب نازل کرد تا هر نبات را بدان برویاند و سبزه ها را از زمین بیرون آورد.

                                                                                      سوره 6 آیه 99

 

دارو درمانی در دوران های خاص:

دکتر  حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی

دوران های مهم زندگی انسان عبارتند از :دوران جنینی، دوران نوزادی ، دوران شیرخوارگی ، دوران کودکی و طفولیت ، دوران نوجوانی و جوانی و دوران سالمندی . در خانم ها بایستی دوران حاملگی  و شیردهی را مد نظر داشت .

در بین دورانهای فوق دوران جنینی ، نوزادی ، کودکی ، دوران سالمندی و در بانوان دوران حاملگی بسیار حائز اهمیت است. ما در مقالاتی  دارو درمانی را در این زمان ها مورد بحث قرار خواهیم داد.

 

بخش نخست : دارو درمانی در سالمندان       

 Drug Therapy in Aging (Geriatric clinical pharmacology)(  

با توجه به این مسئله که  جمعیت سالمند  در کشور ما روبه افزایش است و Aging در کشور ما نظیر کشورهای غربی از مسایل مهمی است که باید در دستور کار دولتمردان و مسئولین و خانواده ها قرار بگیرد مطالعه عمیق این مقاله را به کاربران عزیز توصیه می نماییم.

دارو درمانی در سالمندان بنا به دلایل زیر مهم است :

 

1-     در کشور ما بیش از 30 درصد جمعیت را تشکیل می دهند .(در کشورهای غربی آمار سالمندان بیش از این است).

2-     سالمندان به عوارض جانبی داروها بسیار حساس هستند.

3-     آنها همزمان چند بیماری مزمن دارند و طبعا" تعداد داروهای دریافتی آنها زیاد است.گسترش روز افزون داروهای قابل دسترس اعم از داروهای بدون نسخه و یا با نسخه باعث شده .اکثر سالمندان نسبت به گذشته، داروهای بیشتری مصرف کنند(50 درصد آنها دارو را با نسخه می گیرند).

 

تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی و فارماکوکپینیتکی در سالمندان منجر به مصرف بیش از حد یا .نادرست دارو گردیده همچنین اشتباه در مصرف دارو که در اثر خود درمانی و از دست دادن حافظه یا گیجی  رخ میدهد بایستی مد نظر قرار بگیرد.

            داروهای مصرفی این بیماران داروهای قلبی- عروقی ، آنتی بیوتیک و  داروهای موثر بر اعصاب مرکزی می باشد.

داروهای عصبی مصرفی شامل داروهایزیر است :

الف) داروهای ضد تشنج ، داروهای ضد پارکینسون ، داروهای ضد جنون ، داروهای ضد آلزایمر  داروهای ضد افسردگی نسل اول ( سه حلقه ای ) ، داروهای مسکن  و داروهای خواب آور و آرام بخش هستند.

داروهای قلبی و عروقی مور استفاده شامل : داروهای ضد فشار خون بالا ، داروهای ضد آریتمی (موثر بر طپش قلب) داروهای مدر (دیورتیکها) و داروهای موثر بر نارسایی قلبی ( گلیکوزید های قلبی).

سن سالخوردگی فرآیندی است که در طول زمان به تدریج کمبودهائی را درفرد سالمند فراهم می آورد. برخی از این تغییرات، سبب ایجاد تغییراتی در فارماکوکینتیک داروها .و برخی دیگر سبب پدید آمدن تغییراتی در فارماکودینامیک آنها می شوند.

هر دارو  دارای فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک مخصوص میباشد. فارماکوکینتیک یعنی اثر بدن بر دارو  و  فارماکودینامیک به تاثیر دارو بر بدن گفته میشود.

در سالمندان فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک داروها نسبت به افراد جوان دستخوش تغییرات می گردد مثلا"  سرعت جذب  موادی نظیر تیامین ، یون های کلسیم و یون های آهن کاهش می یابد ( جذب : وارد شدن دارو در خون می باشد و در جذب سرعت مهم می باشد ).

با افزایش سن، تغییرات مهمی از نظر جذب داروها در بدن ایجاد نمی شود. اما تغییرات ناشی از عادات تغذیه ای، مصرف بیشتر ملین ها یا آنتی اسید ها و تغییرات پدید آمده در تخلیه معده- که معمولاً در سالمندان کندتر است- ممکن است بر سرعت جذب برخی از داروها تاثیر بگذارند. نظر به اینکه عمده داروهای مصرفی خصوصاً در بیماریهای مزمن از طریق خوراکی مورد استفاده قرار می گیرند و از طرف دیگر در مقایسه با سایر طریق مصرف جذب گوارشی داروها می تواند تحت تأثیر عوامل متعدد قرار گیرد از مهمترین این تغییرات می توان کاهش اسیدیته معده کاهش سرعت تخلیه معده، کاهش حرکات روده، کاهش توانایی سلولها برای حمل فعال مواد و کاهش جریان خون دریافتی را نام برد. قابل ذکر است جذب موادی که به صورت فعال حمل می شوند مثل ویتامین ها، کلسیم ، آهن و غیره با افزایش سن کاهش می یابد، از طرف دیگر به دلیل افزایش اختلالات گوارشی و مصرف داروهای درمان کننده آن بروز تداخلات دارویی در این قسمت به  شدت محتمل می شود مثلا مصرف آنتی اسید جذب داروهایی چون کلرو پرومازین، سایمتیدن و تتراسایکلین را کاهش می دهد.

حرکات دودی در معده و روده سالمندان کم است و این امر سبب اختلال جذب بعضی از داروها می ‌شود. تغییرات نسبت آب و چربی در بدن سالمندان نیز می‌ تواند حجم توزیع داروهایی را که حلال در آب یا حلال در چربی هستند، تغییر دهد.

پروتئین خونی آلبومین که تمایل به داروهای اسیدی (مانند وارفارین، دیازپام و فنی توئین) دارد در روند ناتوانی تدریجی سالمندان کاهش می یابد. در نتیجه داروهای اسیدی مولکول های آزاد بیشتری خواهند داشت و قابلیت سمیت آنها افزایش می یابد.

آلفا-1-اسید-گلیکوپروتئین که به داروهای با ماهیت قلیایی (مانند لیدوکائین و پروپانولول) متصل می شود، در بدن سالمندان با غلظت بالاتری ظاهر می شود.

در سالمندان، آلبومین سرم خون که به بسیاری از داروها مخصوصاً اسیدهای ضعیف متصل می شود، کاهش یافته، در نتیجه نسبت داروی متصل به حجم بدن انسان با ورود به مرحله میانسالی کاهش می یابد. توده عضلانی که بافت گوشتی بدن را تشکیل می هد نیز کاهش یافته و در عوض ذخیره چربی افزایش می یابد. چربی بدن در مردان بین 36-18 درصد و در خانمها بین 48-33 درصد افزایش می یابد. همچنین مقدار آب بدن نیز در سن 80 سالگی حدود 15-10

درصد کاهش پیدا می کند شده به داروی آزاد تغییر قابل توجهی پیدا می کند. همچنین حجم توزیع به دلیل تغییرات بخشهای مختلف بدن در سالمندان، تغییر می نماید و داروهایی مانند باربیتوراتها که در بافت چربی توزیع می شوند، دستخوش افزایش حجم توزیع خواهند شد (بدین معنی است که با یک دوز مشخص، انباشتگی بافتی بیشتر ولی توزیع خونی کمتری خواهد داشت و این امر ممکن است سبب طولانی شدن اثرات دارو گردد).  داروهایی مانند لیتیوم که در آب و مایعات بدن توزیع می شوند، دستخوش کاهش حجم توزیع خواهند شد و قاعدتا باید توجه شود که به میزان کمتری از دوز درمانی تجویز شود.

بعضی از سالمندان معتقد ند که در ماه رمضان داروها اثر خود را از دست می دهند، علت این است که از یک طرف آلبومین سرم خون در فرد سالمند به طور طبیعی کاهش می یابد و از طرف دیگر بعد از 24 تا 72 ساعت روزه داری، سرعت دفع داروهایی که به آلبومین می چسبند- مانند .دیازپام، فنی توئین و وارفارین- تسریع می شوند

هر گاه تاکید می کنیم که میزان مصرف داروهایی مانند دیگوکسین در یک بیمار سالمند دچار نارسائی احتقانی قلب، حتماً باید کم شود، در واقع به دلیل همین کاهش حجم توزیع ظاهری آن .دارو است

 

افزایش چربى و کاهش عضله در فرد مسن باعث کاهش آب بدن و کاهش حجم توزیعى داروهاى محلول در آب مانند نیترات‌ها،آنتی بیوتیک های آمنیوگلیگوزیدی و بعضى داروهاى ضد فشار خون مى‌گردد. براى جلوگیرى از تجویز دوز اضافى داروهاى محلول در آب، درمان افراد مسن باید با حداقل دوز دارو آغاز .شده و با بررسى مرتب سطح دارو ادامه یابد در این افراد سرعت انتشار  داروهای محلول در چربی  داورهای محلول در آب کاهش می یابد. همچنین  در اتصال به پروتئین های خون (آلبومین و گلوبولین ) کاهش می یابد.

در سالمندان، برخی از داروها آهسته تر در فرآیند سوخت و ساز به مصرف می رسند. این امر می تواند ناشی از کاهش جریان خون کبدی باشد . در این افراد بیشترین تغییرات در سوخت و ساز داروهایی صورت می گیرد که توسط سیستم اکسید از با اعمال مختلف میکروزومی در فرآیند سوخت و ساز وارد می شوند. بنابراین آن دسته از داروهایی که در کبد، توسط واکنشهای کونژوگاسیون در فرآیند سوخت و ساز به کار گرفته می شوند در یک فرد سالمند نسبت به یک فرد جوان تغییر زیادی نمی کنند. آلپرازولام، باربیتوراتها، کلردیازپوکساید، دیازپام، فلورازپام، ایمی پرامین،نورتریپ تیلین، پروپرانولول،کینیدین و تئوفیلین، برخی از داروهایی هستند که سوخت و ساز آنها در سالمندان آهسته تر صورت می گیرد.

تغییرات فارماکوکینتیک در نتیجه افزایش سن برخی از سیستم های یون تحت تاثیر فرآیند پیری قرار می گیرند و نقش عمده ای در بروز تغییرات فارماکوکینتیک دارند ازجمله این تغییرات افزایش  اسیدیته معده، تأخیر عمل تخلیه معده، کاهش کلی آب بدن، کاهش آلبومین، افزایش مجموع چربی بدن، گردش خون کبد، کاهش فعالیت آنزیمها.

از داروهایی که سوخت و ساز آنها در افراد سالمند تغییر زیادی نمی کند، می توان به .ایزونیازید،لیدوکائین، لورازپام، نیترازپام، اکسازپام،پرازوسین و وارفارین اشاره نمود.

بنابراین در مورد بیمار سالمندی که اخیرا به بیماری کبدی مبتلا بوده است، حتی اگر ظاهراً بهبودی کامل بدست آورده باشد باید تعیین میزان داروهایی که عمدتاً توسط کبد پاکسازی می .شوند، با احتیاط صورت گیرد

تا دهه ششم زندگی، حدود ۳۰% از توده کبد و فعالیت آن کاسته مى‌شود. این مسئله خطر زیادى ایجاد نمى‌کند، مگر توسط کاهش جریان خون (افت فشار خون یا کاهش حجم) یا مصرف داروهائى که آنزیم‌هاى کبدى را مهار کرده (مانند سایمتیدین) یا از جریان خون کبدى مى‌کاهند (مانند سایمتیدین و پروپرانولول)، تشدید شود. در این شرایط احتمال مسمومیت با داروهائى .(مانند نیترات‌ها، پروپرانولول، مورفین) که توسط کبد غیرفعال مى‌شوند افزایش مى‌یابددر این افراد سرعت گردش خون در کبد کند و همچنین مقاومت آنها در مقابل هپاتیت ویروسی  و الکل  کاهش پیدا می کند. سرعت جریان خون در کلیه ، میزان کراتینین داخل بدن آنها کاهش  و وارد شدن ادرار به درون لوله های کلیوی کم میشود. سرعت فیلتر ه شدن داروها در کپسول بومن ( گلومرول) در دامنه سنی  40  تا 90   سالگی به میزان 35 درصد کم میشود.  در بانوان ورود  دارو  به درون  لوله های ادراری 85 درصد نسبت به مردان کم می شود.

در ۲۰% افراد مسن بستری سوتغذیه وجود دارد و کاهش سطح آلبومین سرم به علت سوء تغذیه (یا به علت واکنش فاز حاد در برابر عفونت) مى‌تواند باعث افزایش سطح سرمی داروها که به پروتئین‌ها اتصال مى‌یابند (مانند کینیدین، وارفارین، ریفامپین، پروپرانولول) شده، احتمال مسمومیت با آنها را افزایش دهد. بیماران دچار هیپوآلبومینمى که چنین داروهائى دریافت .مى‌نمایند، باید به دقت از نظر عوارض جانبی توکسیک بررسی شوند

متابولیسم کبدی و کلیوی داروها در دوران سالمندی 

هر کدام از ما 2 سن داریم؛ یک سن شناسنامه ‌ای یا تقویمی که از روز تولد تا امروز ما را تعیین می ‌کند و دیگری سن فیزیولوژیک. اندازه ‌گیری سن فیزیولوژیک، دشوار است و آن، سنی است که میزان استهلاک بافتی، دستگاهی و کل بدن را تعیین می‌ کند. به عنوان نمونه، مردی که به 50 سالگی می ‌رسد و داروی زیادی در مدت عمرش مصرف نکرده است، با مردی که به 50 سالگی رسیده و حدود 30 سال از عمرش را دارو مصرف می ‌کرده، بسیار متفاوت است؛ زیرا تمام این داروهای مصرف ‌شده به کلیه و کبد فرد، بار بیشتر و کار زیادتری را تحمیل کرده ‌اند. به هر حال، از 50 سالگی به بعد، برخی از تغییرات اساسی در کارکرد دستگاه‌ ها و اندام‌ های بدن رخ می‌ دهد. از 50 سالگی به

عنوان نمونه، فعالیت یا قدرت تصفیه‌ کنند گی کلیه  بعد به طور متوسط سالی یک درصد کاهش می‌ یابد. بنابراین ظرفیت تصفیه‌ کنند گی و دفع فضولات و سموم کلیه یک فرد 60 ساله 10 درصد کمتر از یک کلیه 50 ساله است. در 70 سالگی این کاهش به 20 درصد می ‌رسد.

همان‌ طور که می‌ دانید کلیه محل اصلی دفع داروها است و بیشتر داروها از طریق کلیه دفع می ‌شوند. بنابراین وقتی قدرت دفعی کلیه در مدت 10 سال 10 درصد کاهش پیدا می ‌کند، به این معناست که خطر مسمومیت‌ های دارویی و تجمع داروها در بدن سالمندان به طور فزاینده‌ ای افزایش می ‌یابد .همچنین فعالیت کبد از 50 سالگی کاهش پیدا می ‌کند و در نتیجه داروهایی که باید در کبد متابولیزه شوند، کمتر تحت این فرآیند قرار می ‌گیرند و خطر تجمع آنها در بدن افزایش پیدا می‌ کند. از طرفی، جذب گوارشی داروها در سالمندان به دلیل تغییرات ترشح اسید کاهش پیدا می‌ کند. می دانیم اندام اصلی بدن که در فرآیند پاکسازی داروها، دخالت دارد، کلیه ها هستند. آزمون پاکسازی کرآتینین نشان می دهد که با افزایش سن توان کلیه ها کم می شود و پاکسازی کرآتینین( میلی لیتر در دقیقه ) و تولید آن  (میلی گرم در 24 ساعت ) کاهش می یابد اما غلظت کرآتینین سرم (میلیگرم در دسی لیتر) تقریباً بدون تغییر باقی می ماند. در نهایت نتیجه عملی این تغییرات، طولانی شدن نیمه عمر بسیاری از داروها ست که در صورت عدم عملکرد کلیه ها از آنجاکه وابسته به سرعت فیلتراسیون گلومرولی و ترشح توبولی می باشد، با افزایش سن کاهش می یابد.

پس از سن 40 سالگی به ازاء گذشت هر دهه از عمر، 6 تا 10 درصد از عملکرد کلیوی کاهش می یابد. به عنوان مثال یک مرد 70 ساله سالم می تواند 40 تا 50 درصد از عملکرد کلیوی خود را از دست داده باشد. بنابراین برای حذف داروهایی که کلیرانس کلیوی دارند زمان بیشتری طول می کشد. کاهش میزان تجویز آنها، احتمال تجمع دارو در مقادیر سمی در بدن، افزایش می یابد

با توجه به این تغییرات در دستگاه ادراری دفع  داروهای سمی و خطرناک مانند  کربنات لیتیم (داروی ضد جنون ) ، چنتامایسین  ،  دیگوکسین (داروی گیاهی ضد نارسایی قلبی )، سایمتیدین ( داروی ضد زخم معده ) و آمانتادین که داروی ضد ویروس می باشد کاهش یافته و  افراد با  اوردوز (دوز بالا) از این داروها مواجه گردیده و مسموم میشوند

سرعت تهویه داروهایی نظیر داروهای ضد آسم  و داروهای  بیهوشی کم میشود.

ریه ها دومین اندام دفعی بدن محسوب می شوند. از آنجا که در سالمندان ظرفیت تنفسی کاهش یافته و احتمال وقوع بیماریهای فعال ریوی افزایش  می یابد، بهتر است در این گروه سنی .بجای استفاده از هوشبری استنشاقی، داروهای تزریقی بکار بریم. 

            

تغییرات فارماکودینامیک

تغییرات فارماکودینامیکی در سالمندان شامل موارد زیر است:

1-حساسیت گیرنده ها ( گیرنده های بتا در سیستم سمپاتیک)

2- تغییرات در  پیامبر های ثانویه در سطح سلولها (آدنوزین منو فسفات حلقوی)

3-نارسایی در  هموستاز بدن ( برون ده قلبی ، تغییر در عملکرد کلیه ها و سیستم هورمونی )

4-نارسایی در مرکز قلب و عروق (VMC)

5-تغییر در حجم مایعات بدن

به علت تغییرات هورمونی سالمندان نسبت به سرما بسیار حساس هستند و نمیتوانند خود را با تغییرات دما آدابته نمایند در ضمن از سن 50 به بعد سالانه 1 میلی گرم در 100سی سی به قند خون آنها افزوده میشود.

با عنایت به موارد مذکور بایستی در دریافت داروهای زیر محتاطانه عمل نمود:

سایمتیدین ، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای ، فنوتیازین ها ، داروهای ضد افسردگی از نوع منو آمین اکسید از ،

  داروهای آنتی کولینرژیک ، لوودوپا  و باربیتورات ها

 

 

 

توصیه های پزشکی در تجویز و کاربرد داروها برای سالمندان

اولین نکته اینکه آیا دارو درمانی لازم است ؟ درصورت لزوم کمترین تعداد اقلام دارویی برای سالمند انتخاب و تجویز شود.

بهترین دارو انتخاب گردد. درمان با مقادیر کم دارو آغاز شود و در صورت لزوم با احتیاط افزایش پیدا کند. از رژیم های دارویی ساده استفاده شود.

داروها از حیث شکل ، اندازه ، رنگ و غیره متفاوت باشند. بهتر است داروها به صورت شیاف و سوسپانسیون  داده شود.

دستورات مصرف به طور دقیق به سالمند توضیح داده و نوشته شود. از القاب ساده و شناخته شده دارو برای بیمار نظیر قرص قلب، قرص ادرار، قرص فشار خون و غیره استفاده شود.

از داروهایی که باز و بسته کردن آن ها نیاز به مصرف انرژی و تقلای زیادی نیست استفاده شود و همواره به تفاوت اثربخشی داروها و سرنوشت آن ها در بدن یک بیمار سالمند در مقایسه با دیگران توسط پزشک توجه شود.

جمع بندی و نتیجه گیری:

بطور کلی روند پیری یا تغییراتی در عملکردهای بیولوژیک شناختی ، رفتاری همراه است. مطالعات نشان داده اند که مصرف داروها با دوزهای متداول درمانی در افراد سالمند در بسیاری از موارد موجب بروز اثرات شدیدتر  در این بیماران می گردد.

بنابراین در دارو درمانی سالمندان لازم است که علاوه بر سایر نکات متداول برخی توجهات خاص را نیز در نظر داشت از جمله تجویز حداقل تعداد اقدام دارویی در شروع درمان یا حداقل دوز ممکنه و سپس افزایش تدریجی مقدار مصرف بر حسب نیاز توجه به وجود همزمان اختلالات دیگر که بر فارکوکپتنیک و خصوصاً دفع دارو از بدن تأثیر گذارند نظیر عملکرد کلیوی و کبدی و مانیتور کردن وضعیت بیمار بطور مرتب در کنار این اقدامات ضروری است قبل از تجویز دارو شرح حال کاملی از بیمار گرفته در خصوص کلیه داروهای مصرفی اطلاع حاصل شود تا از این طریق از شدت عوارض و یا بروز تداخلات دارویی جلوگیری به عمل آید.بنابراین مقادیر این داروها در سالمندان باید تعدیل و بازنگری شوند. تحقیقات نشان دهنده افزایش روزافزون میزان مصرف دارو و عوارض ناشی از آن ها در سالمندان است به این ترتیب توجه بر تجویز و مصرف منطقی داروها در این گروه از جمعیت اولویت ویژه ای دارد.

همچنین عوامل متعددی مانند ابتلا همزمان به چند بیماری، مصرف یا قطع خودسرانه داروها و ناآگاهی از اثرات و عوارض دارویی در سالمندان، دستیابی به یک رژیم دارویی منطقی را ضروری می سازد.

بی توجهی به تغییرات متفاوت متابولیسم داروها مانند جذب، انتشار و دفع آن ها در بدن سالمندان در مقایسه با افراد میان سال، عامل 70 تا 80 درصد عوارض دارویی ناخواسته در سالمندان به شمار می رود.

سالمندان بدون در نظر گرفتن شرایط سلامت جسمی، نسبت به جمعیت جوان، دارای ظرفیت و قابلیت ترمیم مکانیسم هموستاتیک کمتری می باشند. سالمندی احتمال بروز عوارض جانبی داروها را افزایش می دهد  و ممکن است منجر به بالارفتن میزان بستری شدن در بیمارستان در اثر این عوارض شود. تعدد داروهای مصرفی، اتفاق معمولی است که در سالمندی رخ می دهد و به طور اختصاصی عامل خطر سازی برای بروز عوارض ناخواسته دارو به شمار می رود. عوامل محیطی مانند شرایط تغذیه ای هم می تواند بر روی متابولیسم داروها و سمیت آنها تاثیر بگذارد.

در هنگام تجویز دارو در سالمندان باید به تغییرات پاتوفیزیولوژی و تغییرات فیزیولوژی معمول این گروه توجه نمود. داروسازان با تجربه می توانند در هنگام برخورد با بیماری که مبتلا به چند بیماری همزمان می باشند منبع علمی با ارزشی به شمار روند.

از مشخصات کلیه داروهای مصرفی توسط  بیمار سالمند مطلع شوید.

 

در بررسی اولیه بیمار و در زمان اخذ شرح حال و شرایط فیزیکی بیماری، شرح کاملی از کلیه داروهای مصرفی بیمار باید گرفته شود. می توان از بیمار درخواست کرد که علاوه بر تمامی داروهای مصرفی خود (کیسه داروهای مصرفی بیمار) فردی از بستگان بیمار که ناظر بر نحوه مصرف این داروها می باشد به مرکز درمانی مراجعه نماید. پرسش در خصوص محصولات بدون نسخه و فرآورده های گیاهی که بیمار مصرف می کند نیز ضروری می باشد. بسیاری از مردم به این فرآورده ها، به چشم دارو نگاه نمی کنند و ممکن است نام این فرآورده ها را یادآوری ننمایند.

تعداد افراد ناظر بر روند دارودرمانی فرد سالمند به حداقل رسانده شود

با کم کردن تعداد افرادیکه ناظر بر روند دارو درمانی سالمندان می باشند، احتمال بروز مسمومیت و عوارض دارویی در این افراد کاهش خواهد یافت. پزشکان خانواده به عنوان ناظر بر روند سلامت بیماران تحت پوشش خود، مسئول اصلی پیگیری رژیم دارویی بیماران و مراقبت های لازم از ایشان می باشند.

تعداد داروهای تجویزی را تا جای ممکن به حداقل برسانید

بیمار را تشویق نمایید تا از وسایل کمکی که مصرف داروها را یادآوری می نماید مانند جعبه های دارویی که بر اساس روزهای هفته تقسیم شده اند و یا تقویمی که مصرف داروها روی آن تیک زده می شود، استفاده نماید.

در هنگام تحویل دارو در داروخانه به سالمندان، از برچسب های بزرگ با نوشته های درشت روی آن و درصورت نیاز از قوطی دارویی که  child resistant نمی باشد (و به آسانی باز می شود)،استفاده شود.

بررسی نمایید که آیا فرد سالمند توانایی مصرف دارو بدون کمک دیگران را دارد یا خیر. اگر این افراد قادر به مصرف دارو به شکل مستقل نمی باشند، باید از یکی از بستگان ایشان و یا پرستار ناظر بر بیمار کمک گرفت.  

خدایا

نعمت عافیت مبدا همه نیازهاست   و عاقبت بخیری مقصد همه نیازهاست

بین این مبدا تا ان مقصد والاترین نیازها دلخوشی ست.

به بزرگی ت ان را به تمامی دل پا کانت عطا فرما.

---

نوشته شده در تاریخ جمعه بیست و دوم آبان ۱۳۹۴ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

.: Weblog Themes By Blog Skin :.

مهر 94

نانو داروها(Nano Drugs) وداروهای هوشمند

نانو داروها(Nano  Drugs) وداروهای هوشمند

 دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی

                       

این مقاله را با سخنی چند از بزرگان آغاز می نماییم  :

ظرف که خالی باشد صدای بیشتری دارد.                                                                 ویلیام شکسپیر

سعی نکن انسان موفقی باشی بلکه سعی کن انسان ارزشمندی باشی.                                       انیشتن

دستانی که کمک میکنند پاک تر از دست هایی است که روبه آسمان دعا میکنند.                   کورش کبیر

من دریافته ام که ایده های بزرگ هنگامی که به ذهن راه می یابند که مصمم به داشتن چنین ایده هایی باشیم.  چارلی چاپلین

به همه اعتماد داشتن خطرناک است ، به هیچ کس اعتماد نداشتن خطرناکترین.                      آبراهام لینکلن

اگر انسان ها در طول عمر خویش کارکرد مغزشان یک ملیونیم معده اشان بود اکنون کره زمین تعریف دیگری داشت.                                                                                                           چارلی چاپلین

............................................................

سیستمهای دارورسانی که به صورت سنتی، چند دوزه و در فواصل زمانی مشخص توسط بیمار استفاده می شوند، نیازهای دارورسانی روز دنیا را جوابگو نمی باشند. در دنیای امروز با خیل عظیم داروهای پپتیدی و پروتئینی نوترکیب و آنالوگ هورمونها در بدن سروکار داریم که اکثر آنها با تکنیک های مهندسی ژنتیک ساخته شده اند. قسمت اعظم این داروها برای درمان بیماری های مهم وحیاتی مانند سرطان، دیابت و بیماریهای خود ایمنی و...مصرف می شوند. با توجه به خیل عظیم و گسترده داروهای حساس پروتئینی و پپتیدی، نیاز به طراحی سیستمهای دارورسانی جدید کاملا ضروری به نظر می رسد. با سیستمهای دارورسانی سنتی عملا هیچ کنترلی بر روی زمان، مکان و سرعت آزاد سازی دارو وجود ندارد، علاوه بر این غلظت دارو مرتبا در خون دارای نوساناتی به صورت دره و پیک می باشد و ممکن است از رنج درمانی فراتر برود و کارایی کمتر و عوارض جانبی بیشتر را موجب گردد. با سیستمهای دارورسانی نوین(Novel Drug Delivery Systems) که به آنها سیستمهای دارورسانی با آزاد سازی کنترل شده(Controlled Drug Delivery Systems) نیز گفته می شود، قادر خواهیم بود سه حوزه سرعت ، زمان و مکان آزاد سازی دارو را تحت کنترل در آورده و تعیین کنیم.

بطور کلی به سیستمهای دارورسانی کنترل کننده زمان و مکان آزاد سازی دارو اصطلاحا سیستمهای دارو رسانی هوشمند و خودتنظیم (Intelligent Drug Delivery Systems) گفته میشود.

بالغ بر بیست سال است که محققین فوائد بالقوه نانوتکنولوژی را در بهبود کیفیت سیستمهای دارورسانی و هدف درمانی دریافته اند. بهبود تکنیک های دارورسانی که باعث کاهش سمیت و افزایش کارایی داروها می شود، فوائد بالقوه زیادی برای بیماران به همراه دارد و بازارهای جدیدی را برای کمپانیهای داروسازی باز کرده است. یافته های جدید دیگر در زمینه سیستمهای دارورسانی نوین بر عبور دارو از سدهای فیزیکی بخصوصی مانند سد خونی مغزی تاکید دارد که این امر به منظور بهتر رساندن دارو به ارگان هدف و افزایش کارایی آن صورت می پذیرد. دسته عظیم دیگری نیز از مطالعات جدید در زمینه سیستمهای دارورسانی به یافتن راههای جانبی قابل قبول برای داروهای پپتیدی و پروتئینی غیر از راههای تزریقی و راههای خوراکی که به ترتیب باعث تخریب پپتیدی پروتئینی و زحمت بیمار می شود، می پردازد.

سد خونی مغزی (BBB) یا  Brain Blood Barrier  یکی از موانعی است که در انتشار دارو نقش دارد. اگر دارویی در چربی محلول باشد به سهولت از این سد عبور می نماید. داروهای قطبی ویونی معمولا توانایی عبوراز مغز و نخاع را نداشته ودر بیماری های مربوط به اعصاب مرکزی موثر نخواهند بود که به کمک این تکنولوژی ای معضل به حد اقل خواهد رسید.

بازار جهانی برای سیستمهای دارورسانی پیشرفته و جدید بیشتر از 9/37 بیلیون یورو در سال 2000 بوده است و در سال 2005 این مقدار به حدود 75 بیلیون یورو بوده است بازار سیستمهای دارورسانی نوین با سرعت سرسام آوری رو به جلو می رود، مخصوصا این پیشرفت در زمینه سیستمهای دارورسانی پپتیدی و پروتئینی حاصل مهندسی ژنتیک و دیگر درمانهای بیولوژیکی بسیار چشمگیر است.

نانوبیوتکنولوژی یک رشته پژوهشی جوان و به سرعت در حال توسعه می باشد که تلاقی بیوتکنولوژی و علوم نانو است، ترکیب این دو حوزه میان رشته ای باعث پیشرفت در حوزه های علم و مهندسی می شود. علی رغم اینکه نانوبیوتکنولوژی یکی از کلیدی ترین فناوری های قرن 21 شناخته می شود، هنوز در اوایل راه شکل گیری می باشد. حوزه های تحقیقاتی این رشته در حال تعریف بوده و چشم انداز آن در ارتباط با کاربردهای فناوری وسیع است. در حال حاضر، نانوبیوتکنولوژی با بکارگیری سیستم های زیست شناختی بهینه سازی شده از طریق تکامل، مانند سلول، اجزای سلولی، اسیدهای نوکلئیک و پروتئین ها، به دنبال ساخت نانو ساختارهایی با گروههای عاملی متشکل از مواد آلی و معدنی است. همچنین نانوبیوتکنولوژی، بهینه کردن ابزار و استفاده از آنها، که در اصل برای ایجاد و دستکاری مواد نانوساختار طراحی می شدند، جهت مطالعات پایه ای و کاربردی از فرآیندهای اساسی زیست شناختی را شامل می شود.

مقاله ی حاضر گوشه ای از کاربرد نانو تکنولوژی در پزشکی است. این مقاله سعی دارد فرصت های تحقیقاتی در زمینه نانو تکنولوژی در داروها را بیان کند. البته این نکته باید فراموش نشود که اکثر نانو داروها در مراحل اولیه ی کاربرد هستند و باید موانع بسیاری از سر راه آنها برداشته شود که این کار ممکن است سال ها و یا چند دهه زمان ببرد

اجزای سازنده بدن از مولکول‌هایی چون پروتئین‌ها، اسیدهای نوکلئیک، لیپیدها و کربوهیدرات ها با خواص منحصربه‌فرد تشکیل شده است. اعمال فیزیکوشیمیایی داخل سلول ها و اجزای بدن در مقیاس نانو، کنترل و هدایت می شوند. بررسی ها نشان می دهد که تحقیقات در بخش نانوبیوتکنولوژی تاثیرات زیادی در حوزه های پزشکی، داروسازی، ژنتیک مولکولی و بیوتکنولوژی داشته و خواهد داشت؛مثلاً:نانوبیوتکنولوژی می تواند با فرمولاسیون جدید داروها و مشخص کردن مسیرهایی برای رهایش دارو، موجب بهینه‌کردن کاربرد و مصرف دارو شود. نانوذرات این امید را می دهند که دارو دقیقاً به بافت های مشخصی برسد.در ژن‌درمانی نیز با استفاده از داروهای نانو (نانوذرات)، می توان نوع خاصی از سلول ها را هدف گیری کرد. نانوذرات قادرند اسیدهای نو کلئیک را به سلول های مشخص و حتی جزء مشخصی از سلول (سیتو­پلاسم یا هسته) و یا هر جا که لازم باشد، تحویل دهند.

همچنین تحقیقات نشان می دهد که استفاده از ابزارها و سیستم های نانوساختاری می تواند فرآیند آزمایشگاهی کنونی توالی ژن ها و تشخیص حالت ژن را بسیار کارآمد کرده و قطعاً تشخیص ساختار ژنتیک فردی، روش های شناسایی و درمان بیماری ها را دچار انقلاب خواهد کرد.

با توجه به اهمیت رشته های DNA در ژنتیک مولکولی و بیوتکنولوژی و با عنایت به اینکه DNA یک ساختار بسیار مهم و مناسب برای کاربردهای نانوتکنولوژی است، تحقیقات زیادی در مورد ایجاد اشکال پیوندی با استفاده از مولکول های DNA شاخه دار و پایدار انجام شده است.

این شاخه در توسعه تکنولوژی های جدید مربوط به تشخیص و درمان زودتر بیماری ها، تولید داروهایی هدفمند و با تاثیرات جانبی بسیار اندک، تولید محصولات اختصاصی بیوتکنولوژی در صنایع کشاورزی، تولید بیوسیستم ها، بیومواد نانوبیوسنسورها، دستگاه‌هایی برای تشخیص و کاهش اثرات سلاح های بیوشیمایی و میکروبی، تکنولوژی های جدید مربوط الگوبرداری و تحلیل DNA، نانوبیوتکنولوژی نشان داده است که می تواند نقش اصلی را ایفا کند.

قطعاً توانمندی‌های بدست آمده از این طریق در بالا بردن بهداشت جامعه و فرد و طولانی شدن عمر انسان ها، رفع تنگنا های موجود در تولید داروها و تولید مواد غذایی و مبارزه با سلاح های بیولوژیکی و تولید داروهای مربوط به درمان کامل سرطان، ایدز، آلزایمر و MS موثر است و به‌عنوان یک فرصت در ایجاد توانمندی برای تولید سلاح‌های جدید ژنتیکی و بیولوژیکی، وارد شدن به حریم خصوصی افراد (شناسایی بیماری های ژنتیکی و دست یابی به قابلیت های فردی و استعداد افراد) از طریق آزمایش های مرتبط با ژنومیک انسانی و ایجاد موجودات ناشناخته از طریق تولید DNA مصنوعی، به عنوان یک تهدید برای کشورها محسوب می شود،در نتیجه نانوتکنولوژی به عنوان انقلاب صنعتی آینده جهان، در حال تغییر وضعیت کنونی جهان است. در این میان به نظر می رسد که تاثیرات نانوبیوتکنولوژی به عنوان رشته ای که حیات موجودات زنده را دگرگون می کند، از اهمیت ویژه ای در بررسی پیا مدهای صنعتی و اجتماعی این انقلاب، برخوردار است. به نظر می رسد که برای بررسی فرصت ها و تهدیدهای نانوبیوتکنولوژی به دلیل اینکه ماهیتی بسیار پیچیده در پیشرفت تکنولوژی کشورها دارند، می باید دانشمندان، سیاستمداران و مردم هر کشور در مورد نانوتکنولوژی مطالعه کنند تا بتوانند با تحلیل صحیح از انقلاب آینده جهان، مسایلی که پیرامون فرصت ها و تهدیدهای نانوبیوتکنولوژی به وجود خواهد آمد را درک نمایند. باید به این نکته توجه داشت که تاثیرات نانوبیوتکنولوژی در همه نقاط جهان یکسان نبوده و بسته به میزان تحقیقات، سرمایه گذاری و تلاش سیاستمداران و اعتماد ملت ها، متغیر خواهد بود.در ایران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در میان شاخه‌های مختلف کاربرد نانوتکنولوژی در پزشکی نیز اقدام به تعیین اولویت مشخص نموده است تا بتوان منابع محدود موجود را بر روی اهداف روشنی متمرکز ساخت. محور فعالیت‌های تحقیقاتی وزارت بهداشت در حوزة نانو تکنولوژی، تشخیص و درمان سرطان با استفاده از تکنیک‌های نانویی دارورسانی ( Drug Delivery ) قرار داده شده است.

دارو رسانی به سرطان بر مبنای علم نانو-بیوتکنولوژی

هنوز هم سرطان یکی از چالش برانگیزترین بیماری ها محسوب می‏شود.با گسترش دانش پیرامون این بیماری پیشرفت های زیادی نیز برای درمان آن صورت پذیرفته است. با وجود این، اثرات سمی داروهای شیمی‏ درمانی همچنان یکی از معضلات درمان به شمار می آید زیرا این داروها غالبا به‏طور غیراختصاصی عمل می‏کنند. در طول دو دهه‏ی گذشته سیستم‏های دارورسانی نوینی ابداع شده اند که تا حدودی توانسته‏اند مشکلات مربوط به شیمی ‏درمانی را مرتفع نمایند. از جمله این سیستم‏ها نانوذرات حاوی ترکیبات آلی و معدنی هستند. برخی از این سیستم‏ها هم اکنون راه خود را به بازار دارویی باز نموده اند و بسیاری دیگر مراحل پیش‏ بالینی خود را می گذرانند. بسیاری از نانوذرات جدید معضل مقاومت سلولی به دارو را نیز برطرف نموده اند و عرصه ی جدیدی را در درمان سرطان فراهم کرده اند.

                                            

 در حال حاضر عامل محدودکننده در شیمی درمانی سرطان، عدم انتخابی بودن داروهادر مقابل سلول های سرطانی است. به علاوه اغلب داروهای ضدسرطان شاخص درمانی (therapeutic index) کوچکی دارند که همین موضوع موجب بروز عوارض جانبی سمی داروها می شود. در طول شیمی درمانی برخی از سلول ها به درمان مقاوم می شوند که برای رفع این مشکل یا دوز دارو را در حین درمان افزایش می دهند و یا از چند دارو به طور هم زمان استفاده می‏گردد.اما با این تدابیر سمیت دارو نیز بیشتر می‏شود. برای کم کردن این عوارض و بهبود داروهای موجود، انواع سیستم‏های دارورسانی توسعه یافته اند.

بسیاری از داروها  شاخص درمانی (therapeutic index) کوچکی دارند. ایده آل وقتی است که شاخص درمانی بزرگ باشددر آن صورت عوارض سمی دارو به حد اقل میرسد. اگر ابعاد وخصوصیات فیزیکی دارو در اشل نانو باشد.دارو به خوبی به گیرنده مخصوص  باند گردیده واختصاصی  خواهد بود که این مسئله بکی از ویژه گی های داروی ایده آل می باشد.بنابر این باین تکنولوژی دستیابی به داروهای ایده آل آسان میگردد.

باپیشرفت هایی که در علم رسپتورولوژی صورت گرفته با شناسایی وکشف  گیرنده ها در ارگان های مختلف بدن از هر حیث ، دستیابی به داروهای جدید کم خطر واختصاصی برای درمان بیماری های مختلف میسر خواهد بود.

بنابراین داروهای هوشمند در اختلالات عصبی ، هورمونی ، چشمی ، گوارشی و ..... تهیه ویا در دست تهیه است.خلاصه کلام آنکه این بخش یکی از بخش‌های جالب در زمینه نانو تکنولوژی است که شامل شکل‌های تحقیقاتی زیادی است. زمینه‌های گسترده‌ای مانند روبات‌های کوچک نانوربات ها (Nano robots) یا نانو بوت‌ها (nanobots) نامیده می‌شود وجود دارد که تصور می‌شود با آن‌ها بتوان عفونت‌های بدن و سلول‌های ناسالم را بهبود داد. در واقع با تزریق این نانو ربات‌ها به بدن بافت‌های آسیب دیده ترمیم می‌شوند.
پتـانسیـل‌هـای دیگـر در زمینـه کاربردهای این مواد عبارتند از مواد هوشمندی که مـی‌تـواننـد تحـریکات خارجی را حس کرده و برای وفق گرفتن با تغییرات محیطی خواصشان را دگرگون سازند، این‌ها ماشین های ملکولی هستند که می توانند مواد را اتم به اتم بسازند و مونتاژ کنندگان ملکولی هستند که می توانند ماشین‌های ملکولی تولید کنند. در واقع این مباحث تئوریک است و امروزه هنوز طرحی در این زمینه به مرحله تجارتی نرسیده است

صنعت داروسازی از نقطه نظر دارو رسانی تاکنون از طریق فناوری نانو به دست آوردهای چشمگیری رسیده است. به علاوه از دیدگاه صنعت داروسازی در بخش دارورسانی این عنوان که فناوری نانو قابلیت در دسترس قرار دادن مواد را در مقیاس بسیار کوچک فراهم می کند بسیار حائز اهمیت می باشد.
در سیستم دارویی قدیم به علت غیر واقعی بودن دوز دارویی از لحاظ مقدار نیاز برای درمان، بسیاری از آن در دستگاه گوارش، گردش خون و بافت های واسط به هدر می رفت تا مقدار مورد نظر به سلول ها یا بافت های مورد نظر برسد که این داروهای جذب شده در طول مسیر ایجاد عوارض جانبی می کنند که اگر در حد خواب آلودگی باشد مزاحمتی برای بیمار ایجاد نمی کند حال آنکه در بیماری هایی چون سرطان و دیابت باعث ریزش مو و عوارض بسیاری خواهد شد یا تزریق های مکرر باعث دردناک شدن بافت ها می شود که برای بیمار غیر قابل تحمل می باشد. اما در سیستم دارورسانی نوین (نانو) راه حلی برای تمامی این مشکلات خواهد بود.

 سیستم دارورسانی نوین (نانو) عبارت است از رساندن دارو در یک زمان معین و با دوز کنترل شده به اهداف دارویی خاص، این کار به نحو چشمگیری ایمن تر و بسیار مؤثر تر از پخش دارو در تمام بدن است. یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که اهداف در بدن بسیار کوچک و پراکنده می باشند. دارورسانی نوین عوارض ناخواسته را کاهش می دهد و دوزهای کمتری را مصرف می کند. استفاده از دارورسانی نوین می تواند، اجازه استفاده از روش های جدید درمانی را به ما بدهد مثلاً استفاده از داروهایی که غیر از مورد مصرف بسیار سمی می باشد. سیستم های دارورسانی برای اینکه قادر به رساندن دز مورد نیاز دارو در زمان معین به سطح هدف باشند از سیستم هایی طراحی شده نانومتری فعال یا غیرفعال استفاده می کنند، پس باید این گونه گفت گه گذر از گذرگاه نانوتکنولوژی برای رسیدن به اهداف نهایی دارورسانی الزامی است.
محققان نانو داروی ضد ویروس تولید کردند، بر اساس گفته دانشمندان یک شرکت دارو سازی در بوستون این نانو دارو در مطالعات حیوانانی بسیار کار آمد و موفق بوده است.

---

نوشته شده در تاریخ سه شنبه هفتم مهر ۱۳۹۴ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

.: Weblog Themes By Blog Skin :.

مرداد94

داروهای گیاهی و گیاهان دارویی مورد استفاده در اختلالات بیماری های گوارشی و تنفسی

 

داروهای  گیاهی و گیاهان دارویی مورد استفاده در اختلالات بیماری های گوارشی  و تنفسی

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه  فارماکولوژی

زندگی صحنه ی یکتای هنرمندی ماست                      هر کسی نغمه خود خواند و از صحنه رود

صحنه پیوسته   بجا ست. .....                                       خرم ان نغمه که مردم بسپارند به یاد.

در مقدمه  لازم میدانیم به تفاوت های داروهای گیاهی وگیاهان دارویی  پرداخته شود. داروهای گیاهی از گیاهان  طی یک پروسه  خیلی طولانی مدت شامل :

-          شناسایی ،  گیاه شناسی  ، بررسی واریته ها، جمع آوری ، ثخلیص ، خشک کردن ، الک کردن، عصاره گیری ، جداسازی ، استخراج مواد موثر.

-           اثر بر روی حیوان کامل ، اثر بر روی بافت ایزوله حیوان ، اثر بر بیماران داوطلب در حد کافی در صورت موفقیت  بر حیوان و بافت های ایزوله حیوان .

-           تجربه  بر  تمامی بیماران اعم از سن ، جنس ، نژاد ، سیاه ، سفید ، خانم باردار  و مطالعات اپیدمیولوژِیک  

-          تهیه فرمولاسیون و اشکال مختلف )

بعد از این مراحل دارو وارد بازار شده وتوسط پزشکان نسخه میشوند ومورد استفاده قرار میگیرند.. هر کدام از پروسه های فوق  حد اقل شش ماه تا 3سال زمان میبرند و موضوع رساله در کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی (PhD) بوده و هست  وبحث مفصلی دارند. ساخت داروها  زمانبر و با هزینه زیادی همراه میباشند. درساخت داروها تمامی تخصص ها از علوم پایه گرفته تا علوم بالینی درگیر میشوند. در این پروسه دراز مدت شیمیست ، بیوشیمیست ، فیزیولوژیست ، فارماکولوژیست ، ایمنولوژیست ، میکروبیولوژیست ، پارازیتولوژیست  در گیر هستند.همچنین پزشک ، پرستار ، ماما ، داروساز ، توکسیکولوژیست ، رادیو لوزست و پیرا پزشکان در این امر خطیر نقش دارند. در اجراء این پروسه به نقش متخصصین آمارحیاتی ،  مهندسین پزشکی ، گیاه پزشکان  بایسی توجه داشت  واز همه مهمتر نقش  بیماران داوطلب را نباید  نادیده گرفت.  در این پروسه طولانی  حیوانات آزمایشگاهی به ویژه  موش نقش  بسزایی دارد. ساختار بدنی موش به  ساختار انسان خیلی نزدیک است در نتیجه بیش از 90% تحقیقات پزشکی بر روی موش ها انجام شده  وموش های آزمایشگاهی در خیلی از دانشگاههای دنیا مجسمه داشته و علت آن خدمت بزرگی است که ای حیوان به علم بشریت نموده است.

داروی گیاهی وهر داروی وارده به بازار جهانی تایید سازمان  غذا ودارو ( FDA) را به همراه دارد.

بااین مقدمه   ملاحظه می فرمایید  که ساخت دارو راحت و  یکشبه نبوده وکار یکنفر نیست. از بین داروهای گیاهی مصوب FDAکه تعداد آنها کم نیست چند مثال میآوریم.

***************

آتروپین

آتروپین : دارویی که از گیان تیره سولاناسه ( مثل رازیانه ، گوجه فرنگی، بادمجان و..) استخراج ودر اسهال ،اسپاسم دستگاه گوارش وتنفس مفید است .چشم پزشکان، متخصصین قلب وبیهوشی انرا در جراحی ها استفاده می نمایند. این دارو در رده داروهای اساسی هر کشور محسوب می گردد بدین معنا که دولت ها  موظف به تهیه آن هستند.

دیگوکسین: یک داروی مهم قلبی است که برای نارسایی قلبی (CHF ) وقلب بزرگ حود 200 سال است که نسخه میشود وداروی خط مقدم برای نارسایی قلبی است. منشاء این دارو گل انگشتانه سفید است. تمامی شهر های شمال ایران این گیاه رویش دارد.

دیژیتوکسین :  کار دیگوکسیین را انجام میدهد ومنشاء آن گل انگشتانه ارغوانی است. برای بیماران مبتلا به نارسایی قلبی ونارسایی کلیه ( RF  (مورد استفاده قرار  میگیرد.

مرفین: یک داروی ضد سرفه،شدید ضد اسهال شدید وضد درد شدید و مورد اسفاده در بیهوشی وجراحی قلب.

این دارو از آلکالویید های تریاک  است که گیاه آن خشخاش است.

کربنکسلون :  یک داروی مور بر زخم معده  که منشاء آن شیرین بیان است. که سال ها خروارها از آن با قیمت کم صادر می گردد وبه کربنکسلون تبدیل  وبا قیمت بالا وارد کشورها میشود .

*********************

افدرین : دارویست برای تب یونجه (Hay Fever)، آسم احتقانی بینی واز یک گیاه چینی افدرا تولید شده است .

در اکثر بیماری ها داروی گیاهی  تولید ویا در دست تولید است که این تولید یک پروسه زمانبر و طاقت  فرسا  میباشد.

گیاهان دارویی بر عکس داروهای گیاهی پروسه طولانی  المدت  تولید را نداشته وصرفا" بر حسب تجربه  وبا استفاده از کتب پزشکی وطب سنتی  توسط برخی پزشکان و افراد غیر متخصص تجویز وتوصیه می گردد.

در مصرف وتجویز گیاهان دارویی بایستی نهایت دقت واحتیاط صورت بگیرد وخطر تداخل های دارویی با داروها را در پی دارند که در فرصتی دیگر  این تداخل های خطرناک را مقاله خواهیم کرد.

در مفالات پیشین به نقش واهمیت این داروهه مطالب زیاد  نوشتیم  وبه اقتصاد مقاومتی در این مور د اشاره داشتیم.

کار و تحقیق بر روی گیاهان دارویی  به وفور وجود دارد  در حالی  که برای داروی گیاهی بستر تحقیق محدود است. امید میرود در آینده نه چندان دور داروهای گیاهی  موثر و کم خطر توسط دانشجویان عزیز  اساتید گرانقدر محققین جوان  به موازات رادیو داروها ساخته و به سراسر دنیا صادر گردد. این کاری است که باید خیلی زود انجام بشود مسئولین محترم  بایستی از هر گونه کمکی دریغ ننمایند به ویژه اگر بخواند در راستای اقتصاد مقاومتی گامی موثر بردارند. علاوه بر آن این مسئله صادرات گیاهان دارویی را به کل  کشورهای دنیا سبب میگردد.امید است که دانشمندان کشورمان به زودیداروهای گیاهی هوشمند را در برنامه کاری خود داشته باشند در این رهگذر به تعدادی از گیاهان دارویی که توسط مردم  به طور تجربی استفاده میشود  اشاره می نماییم.

زغفران ، پیاز ، زالزالک ، گل مار و چهار کاسبرگ ... که به عنوان درمان برای  بیماری پارکینسون ، عفونت ها ، دیابت ،آنژین صدری، فشار خون از این رده هستند.

پژوهشگران  بر روی تعدادی از گیاهان دارویی در حال کار هستند ولی در مراحل میانی کار وپروسه مربوط قرار دارند.

تیم تحقیقاتی ما و همکاران ودانشجوییان جوان پژوهشگر بر روی این گیاهان کار نموده ودر حال کار هستند.

سعد کوفی ، کلم برگ ، بابونه ، و بومادران در اختلالات گوارشی نظیر اسپاسم ها و زخم معده در حیوان آزمایشگاهی کار و به نتایج مطلوب رسیده است.    

بومادران      

کلم برگ
                                                   

سیر ، پیاز در عفونت های ناشی از باکتری های گرم مثبت وگرم منفی ( مثلا" سالمونلا تیفی موریم  که عامل حصبه است) نتایج  خیلی خوب داده اند.

گیاه سیر همدان بر کاهش ضربان قلب و کم کردن  افسردگی نتیجه درخشانی داده است.

گیاه زنیان ، صبر زرد ، با بونه  قادر هستند علاءم سندرم قطع مرفین را  به طور معنی دار کاهش دهند ولذا  از آنها میتوان داروی ضد اعیاد به مرفین و مواد اپییوییدی تهیه نمود.

گل ختمی بعد از عصاره گیری دردرمان آسم ناشی از هیستامین در خوکچه هندی پاسخ داده است.

عصاره گل بنفشه الموت   درد واسپاسم ناشی از تزریق فرمالین را  کاهش داده است. ومحقیقین می توانند از این گیاه به یک داروی مسکن و  ضد درد  را تولید نمایند.

گیاه سنبل الطیب اثر خودش را در کاهش افسردگی دارویی نشان داده است .

گیاهان خار شتر ، سیر و مورت  کازرون که توانسته اند  دیابت  ایجاد شده با استربتوزوسین را  در حیوانات آزمایشگاهیکاهش دهند.

تمامی موارد در کنگره های داخلی و بین المللی  ارائه و در مجلات و ژورنال ها به چاپ رسیده اند.

ملاحظه میشود گیاهان دارویی دردرمان اختلالات همه ارگان ها ( از جمله معده و ریه ) اثر بخش هستند.

عنایت داشته باشید که زخم معده و آسم بیماری های  مهم دستگاههای گوارشی و تنفسی بود ه ودرمان پیچیده ای دارند.

در حیوانات آزمایشگاهی با هیستامین میتوان آسم و زخم معده ایجاد نمود. البته با آسپیرین در دوز  بالا هم میشود زخم معده تجربی ایجاد و  تحقیقات گیاهی را برای پیشگیری و درمان کار نمود.

اسامی همکارانی که در انجام پروژه های فوق نقش داشته اند عبارتند از:

دکتر عبدالکریم منصوری داروساز و فارماکولوژیست  از دانشگاه جندی شاپور

دکتر محمد هادی کوچک  پزشک و واستاد  فارماکولوژیست  از دانشگاه جندی شاپور

دکترمحمد رضا جلالی ندوشن استاد   پاتولوژیست از دانشگاه شاهد تهران

اسماعیل عباسی کارشناس ارشد فیزیولوژی ادانشگاه علوم پزشگی قزوین

دکتر مینو شهیدی استادیار ایمنولوژیست از دانشگاه علوم پزشکی ایران

دکتر محمدرضا نیاکان استادیار میکروبیولوژیست از دانشگاه شاهد تهران

دکتر حسن جهانی هاشمی دانشیار آمار حیاتی از دانشگاه علوم پزشگی قزوین

دکتر سید روح ا... میری  دانشجوی فوق تخصص مغز و اعصاب از دانشگاه تهران بیمارستان امام خمینی

میر اسماعیل موسوی  مربی  میکروبیولوزی از دانشگاه علوم پزشکی قزوین

دکتر سید شمسا شریعت پناهی عضو هیئت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه شاهد بیمارستان مصطفی خمینی

دکتر رضا قره باغی دانش آموخته پزشکی  از دانشگاه شاهد تهران

درمان دارویی بیماری های غده پروستات

درمان دارویی بیماری های غده پروستات

 دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی

                                          مدرس فارماکولوژی بیمارستان بوعلی تهران

            به نام حضرت دوست که هرچه هست از اوست اول بی ابتدا و آخر بی انتهاست.

پاتوفیزیولوژی
التهاب غده پروستات است که اغلب مجاری ادراری تحتانی و علایم مشکل جنسی و اختلال در عملکرد جنسی مشخص می شود . ممکن است در اثر عوامل عفونی  ( باکتری ، قارچ مایکوپلاسما ) ، یا سایر مشکلات ( تنگ شدن مجاری ادراری ، هیپرپلازی پروستات ) به وجود آید . میکروارگانیسم ها معمولاً از مجرای ادرار وارد پروستات می شوند .
4 نوع پروستاتیت شامل : پروستاتیت حاد باکتریایی ، پروستاتیت باکتریایی مزمن ، پروستاتیت مزمن یا سندروم درد مزمن لگن (CP/CPPS) و پروستاتیت التهابی بدون علامت وجود دارند.

تظاهرات بالینی
1)  نوع حاد با تب ناگهانی، درد پروستاتیک پرینه ، علایم شدید مجاری تحتانی ( دیزوری ، تکرر ادرار ، فوریت در ادرار کردن) مشخص شود .
2)  حدود 50% موارد پروستاتیت نوع باکتریایی حاد به نوع باکتریای مزمن  پیشرفت می کند . بیماران با نوع باکتریایی مزمن معمولاً در بین دوره ها بدون علامت هستند .
3)  در نوع مزمن دارای درد ناحیه تناسلی ادراری بوده ، ولی ادرار آنها فاقد باکتری است .
4)  در نوع بدون علامت معمولاً به طور تصادفی حین بررسی علت ناباوری بالارفتن PSA یا سایر اختلالات تشخیص داده می شود .

ارزیابی و یافته های تشخیصی
1) تجزیه ادرار شامل میکروسکوپی ، کشت ادرار و حساسیت .
2) شمارش کامل سلول های خون ( اگر بیمار ناخوشی حاد دارد ) .
3) بررسی الکترولیت ، نیتروژن اوره ( BUN ) اگر علایم انسداد ادراری یا احتباس ادراری وجود دارند .
4) بررسی های تصویربرداری ( اگر اختلال قابل توجه در دفع ادرار وجود دارد ) .

تدابیر طبی
هدف از درمان ، سرکوب ارگانیسم های مسبب می باشد . درمان اختصاصی بر اساس نوع پروستاتیت و نتیجه کشت و بررسی حساسیتی ادرار می باشد . در بیماران با علایم حیاتی متغیر ، سپسیس یا درد لگن ، افراد با سرکوب سیستم ایمنی یا مبتلا به دیابت یا نارسایی کلیه ، بستری شدن ضروری است .

درمان دارویی
اگر در کشت باکتری یافت شود ، دارو ها از جمله تریمتوپریم - سولفامتوکسازول ( TMP-SMZ ) یا فلوروکینولون ( مثل سیپروفلوکساسین ) ممکن است تجویز شوند و همچنین ممکن است جهت سرکوب عفونت ، درمان با آنتی بیوتیک ها با دوز کم استفاده شود.

اگر بیمار تب نداشته و بررسی ادرار طبیعی می باشد ، داروهای ضدالتهاب ممکن است به کار روند ؛ درمان با مسدود کننده های آلفا آدرنرژیک ( مثل تامسولین یا فلوماکس ) ممکن است برای شل کردن مثانه و پروستات به کار روند . درمان های حمایتی غیر دارویی ممکن است تجویز شوند ( مثل ورزش عضلات کف لگن ، درمان جسمی ، حمام در لگن و شل کننده های مدفوع ) .

تدابیر پرستاری
1) طبق دستور آنتی بیوتیک را تجویز کنید .
2) روش های راحتی را توصیه نمایید : مسکن ها ، حمام نشیمن برای 10 تا 20 دقیقه  و چند بار در روز .
3) مایعات تا حد رفع تشنگی را تشویق کنید ، اما فرد را وادار به خوردن مایعات نکنید ، زیرا میزان موثر دارو باید در ادرار حفظ شود .
4) پرهیز از غذا ها و نوشیدنی هایی که اثر دیورتیکی دارند  یا موجب افزایش ترشح پروستات می شوند ( الکل ، قهوه ، چای ، شکلات ، کولا و ادویه جات ) .
5) به بیمار بیاموزید که به طولانی مدت ننشیند تا احساس ناراحتی به حداقل برسد.

Prostate cancer(2

شایع ترین نوع سرطان در مردان ، سرطان پروستات است که دومین سرطان شایع منجر به مرگ و میر در آمریکاست . احتمال ابتلای مردان آفریقایی آمریکایی به این نوع سرطان ، دو برابر سایر مردان است .
عوامل خطر شامل افزایش سن ، سابقه خانوادگی سرطان پروستات یا جهش ژن های BRCA2 ،BRCA1 و احتمالا مصرف غذاهای پرگوشت و فرآورده های لبنی پر چرب می باشد . هورمون های آندروژن و استروژن نیز ممکن است در ایجاد آن موثر باشند . میزان درمان با تشخیص به موقع زیاد است.

پاتوفیزیولوژی
سرطان پروستات زمانی روی می دهد که میزان تقسیم سلولی بیش از رشد سلول باشد و این مساله به دنبال رشد کنترل نشده در پروستات روی می دهد . بیشتر سرطان های  پروستات (95%)  آدنوکارسینوما و چند کانونی هستند

( به عنوان مثال از بافت های مختلف پروستات منشا می گیرند .) سرطان پروستات ممکن است تهاجم موضعی داشته یا به غدد لنفاوی و استخوان متاستاز دهد .

تظاهرات بالینی
- عموما در مراحل اولیه بدون علامت است.
- احساس وجود ندول در محتویات غده یا سختی و سفت شدن در ناحیه گسترده ای از لوب خلفی
- پیش از تشخیص اختلال در عملکرد جنسی شایع است.
 مرحله پیشرفته
ضایعه ای به سختی سنگ که بی حرکت و ثابت است .
علائم انسداد در مراحل انتهایی بیماری دیده می شود : سختی و تکرر ادرار ، احتباس ادرار ، کاهش جریان ادرار و کاهش اندازه و نیروی جریان ادرار .
وجود خون در ادرار یا مایع منی ، انزال دردناک .
علائم و نشانه های متاستاز شامل درد پشت ، درد ران ، ناراحتی پرینه و مقعد ، آنمی ، کاهش وزن ، ضعف ، تهوع ، اولیگوری و شکستگی های پاتولوژیک می باشند.هماچوری ممکن است نتیجه تهاجم به حالب یا مثانه باشد.

ارزیابی و یافته های تشخیصی

توشه رکتال ( DREترجیحا توسط یک معاینه گر در هر بار) و سطح آنتی ژن ویژه پروستات (PSA  )
برای غربالگری       .
 اولتراسوند ترانس رکتال  (TRUS)، اسکن استخوان ، رادیو گرافی استخوان و MRI ،  CT-scanلگن یا    بررسی آنتی بادی های منوکلونال ممکن است مفید واقع شوند .
 تشخیص به کمک معاینات هیستولوژی بافت برداشته شده از طریق برش های ترانس اورترال ،     پروستاتکتومی باز یا آسپیراسیون سوزنی مسجل می شود .
 انواع سلول تومور با استفاده از مقیاس Gleason درجه بندی می شوند ، افزایش در امتیاز نشان دهنده ی تهاجمی تر بودن تومور است.

تدابیر طبی
درمان بر اساس امید به زندگی بیمار ، علائم ، احتمال عود بعد از درمان ، اندازه تومور، میزان PSA ، عوارض احتمالی و ترجیحات بیمار متفاوت است . درمان می تواند طیفی از روش های عدم جراحی تا جراحی ( مثل پروستاتکتومی ) داشته باشد .

تدابیر جراحی

درمان جراحی شامل  پروستاتکتومی ، برش ترانس اورترال پروستات
 (TUIP)، پروستاتکتومی رادیکال از طریق لاپاراسکوپی (روش لاپاراسکوپی روباتیک) و برش غدد لگن (برای تعیین مرحله سرطان یا متاستاز میکروسکوپی ) می باشد .
پروستاتکتومی رادیکال به عنوان خط اول درمان برای تومور های پروستات در نظر گرفته می شود که شامل برداشتن پروستات ، وزیکول های مایع سمن ، وازودفران و چربی ، اعصاب و عروق خونی اطراف است .
ناتوانی جنسی و درجات متفاوتی از بی اختیاری ادرار ممکن است به دنبال پروستاتکتومی رادیکال رخ دهد . کاهش ناتوانی و بهبود پیامد ها در نوع لاپاراسکوپی قابل توجه است .

    پرتو درمانی
تله تراپی ( پرتو درمانی خارجی EBRT ) درمان انتخابی برای بیماران مبتلا به سرطان پروستات کم خطر است . سیستم رادیو سرجری رباتیک کنترل شده با کامپیوتر در مطالعات بالینی برای سرطان پروستات بررسی می شود .
براکی تراپی ( کاشت داخلی ) ، درمانی است که تنها در مراحله اولیه سرطان پروستات به کار می رود .
درمان های ترکیبی (براکی تراپی و EBRT ) با یا بدون هورمون درمانی ممکن است برای سرطان با خطر متوسط به کار رود .
عوارض جانبی شامل التهاب مقعد ، روده و مثانه ، اختلال حاد در عملکرد سیستم ادراری ، درد حین دفع ادرار و انزال ، فوریت در دفع مدفوع ، اسهال و تنسموس ، التهاب ، خونریزی و فیستول مقعد ، هماچوری بدون درد ، سیستیت مزمن ، اختلال نعوظ و به ندرت سرطان ثانویه مقعد و مثانه می باشد .

هورمون درمانی

درمان سرکوب آندروژن ( ADT ) از طریق جراحی ( برداشتن بیضه ها ) یا دارویی ( مانند دارو های آگونیست هورمون آزاد کننده ی هورمون لوتئینیزه ) ( لوپرولاید و گوسرلین ) صورت می گیرد .
آنتاگونیست های گیرنده آنتی آندروژن شامل فلوتامید ، بیکالوتاماید و نیلوتاماید ممکن است به کار روند .
هیپوگنادیسم مسئول عوارض ADT است که شامل گر گرفتگی ، از دست دادن لیبیدو ،کاهش دانسیته استخوانی ( عامل استئوپروز و شکستگی ) ، کم خونی ،  خستگی ، افزایش بافت چربی ، تغییرات چربی خون ، کاهش بافت عضله ، ژنیکوماستی ، درد نوک پستان ( ماستودینا ) ، خطر دیابت ، سندرم متابولیک و بیماری قلبی عروقی می باشد

دیگر درمان ها
1- شیمی درمانی
2- دارو های مخدر یا غیر مخدر برای کنترل درد ناشی از متاستاز استخوان استفاده می شوند .
3- تزریق خون برای حفظ سطوح هموگلوبین در حد نرمال کافی است .
4- برای سرطان پروستات متاستاتیک و بی پاسخ به هورمون درمانی ، استفاده از واکسن ضد سرطان سیپولئوسل-T .
5- درمان های آنتی آنژیوژنیک و ژن درمانی همراه با سایر درمان ها .
5- انواع مختلف طب مکمل و جایگزین هرچند اطلاعات در مورد اثر بخشی آنها کم است .

Benign prostatic hyperplasia(3

شایع ترین علت انسداد ادراری که درمیان مردان رخ میدهد. این بیماری هایپرتروفی خوش‌خیم پروستات نیز نامیده می‌شود. چون در طی این بیماری بافت غددی و استرومای پروستات دچار هیپرپلازی و نه هیپرتروفی می‌گردد  لذا واژه هیپرتروفی خوش‌خیم پروستات یک اصطلاح غلط است و باید از عبارت هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات برای توصیف این بیماری استفاده نمود .

با رسیدن به سن ۷۰ سالگی ، قریب به ۸۰٪ مردان درجاتی از BPH  را خواهند داشت که ممکن است علایم ادراری آزار دهنده‌ای را ایجاد کند . وزن پروستات در فرد بالغ سالم حدود ۲۰–۲۵ گرم و اندازه آن ۴×۲×۳ سانتی‌متر است.

علت بیماری
 آندروژن : تستوسترون و دی ‌هیدروتستوسترون (شکل فعال) با کاهش آپوپتوز و افزایش پرولیفراسیون سلولی .
 استروژن: توسعه گیرنده آندروژن / فاکتورهای رشد / فاکتورهای ژنتیک و خانوادگی .                         
 

 تظاهرات بالینی
علایم انسدادی معمولاً زودتر بروز می‌کند و شامل تکرر ادرار ، احتباس ادرار ، کاهش قطر و فشار جریان ادرار و قطره قطره شدن انتهای ادرار می‌باشد . در واقع این علائم ناشی از تورم پروستات می‌باشند . در معاینه تورم پروستات  قابل بررسی است . سونوگرافی به تشخیص کمک می‌نماید

سیر بیماری
در طی فاز اولیه BPH، بافت پروستات شروع به هایپرتروفی می‌کند . این عمل ممکن است بر میزراه فشار وارد کند ، بنابراین در نتیجه انسداد مکانیکی اندازه لومن میزراه کاهش می‌یابد . به موازات افزایش فشار، بیماران ممکن است اشکال در شروع ادرار کردن یا کاهش یا ضعیف شدن جریان ادرار را تجربه کنند . برخی بیماران ممکن است حتی برای شروع ادرار روی مثانه فشار وارد کنند .
به موازات بدتر شدن علایم ، مثانه تحریک می‌شود . تحریک مثانه فاز آخر BPH است . ماندن ادرار در مثانه ممکن است سب افزایش حساسیت این عضو شود . حتی باقی ماندن مقدار کمی ادرار در مثانه همراه با فشار وارده از طرف پروستات بزرگ شده ممکن است سبب پلی آوری شود . البته این علایم ممکن است نشان دهنده بیماری ‌های دیگری مانند پروستاتیت ، سرطان پروستات و عفونت دستگاه ادراری نیز باشند . آزمایش دیجیتال رکتال(DRE)  و آزمون آنتی ژن اختصاصی پروستاتPSA) ) برای رد بیماری‌ های دیگر کمک کننده هستند .

درمان
 درمان بستگی به شدت بیماری دارد . هدف اصلی درمان BPH  بهبود یا تخفیف علایم است. هم چنین هدف درمان توقف پیشرفت بیماری و جلوگیری از عوارضی است که ممکن است در اثر درمان نشدن BPH  ایجاد شوند. انتخاب نوع درمان به وسیله بیمار ارجحیت دارد؛ بنابراین بهترین درمان ممکن برای یک بیمار با علایم خفیف و بدون شکایت باید شامل پایش PSA  و DRE  هم چنین توصیه‌ هایی برای پیگیری در صورت بروز علایم است. مشاوره با بیماران در مورد BPH برای آموزش آن‌ ها در ارتباط با تغییرات شیوه زندگی مانند اجتناب از نوشیدنی ‌های حاوی کافئین نزدیک به زمان خواب و مصرف دیورتیک ‌ها در صبح به جای شب است.
درمان دارویی مرتبط با BPH  اصولاً با کاربرد دو دسته مختلف دارویی تکمیل می‌شود : آنتاگونیست‌ های آلفا- آدرنرژیک ( پرازوسین ، ترازوسین ، دوکسازوسین ، آلفازوسین و تامسولوسین ) و مهارکننده‌های ۵-آلفا ردوکتاز )۵- (AR   (فیناستراید و دوتاستراید ).

تستوسترون در بافتهای محیطی مانند پروستات به وسیله ۵ آلفاردوکتاز(۵- AR ) به دی هیدروتستوسترون (DHT)  تبدیل می‌شود که نقش عمده‌ای در رشد طبیعی سلول‌های پروستات بازی می‌کند .DHT  با بروز BPH، سرطان پروستات و آلوپسی آندروژنیک نیز همراه است. دو ایزوفرم ۵-AR  به نام‌ های نوع ۱ و نوع ۲ وجود دارد. هر دو ایزوفرم در بیماران مبتلا به BPH  بیان می‌شوند؛ بنابراین با مهار هر دو نوع ایزوفرم نتایج قابل توجه تری در درمان BPH  حاصل می‌شود.
از نظر درمانی، مهارکننده‌های ۵-AR  با اثر تحریکی تستوسترون بر بزرگی پروستات تداخل می‌کنند بنابراین برای کاهش نمرات علایم و خطر احتباس حاد ادراری(AUR)  و مداخله جراحی مؤثر هستند. البته برای دستیابی به نتایج سودمند نیاز به ماه ‌ها درمان با داروهای این دسته وجود دارد تا حجم پروستات کاهش یابد. دو عامل موجود در این دسته فیناستراید و دوتاستراید هستند.

..................................................................................................................................................

یک چند به کودکی باستاد شدیم       یک چند به استادی خود شاد شدیم

پایان سخن شنو که ما را چه رسید        از خاک در آمدیم و بر باد شدیم

                به پایان آمد این دفتر      حکایت همچنان باقیست