طب سوزنی Acupuncture

                                       طب سوزنی (Acupuncture)

           دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی گروه فارماکولوژی

                به نام آنکه  خلاق جهان است                    امید بی پناه و بی کسان است

                  به نام آنکه یادآور او تسلی بخش عاشقان  است  و   ...............

*********************************************************************************************

طب سوزنی (Acupuncture) یکی از اشکال، طب چینی بوده که قرن هاست برای درمان مشکلات مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. طب سوزنی براساس این نظریه استوار شده که انرژی (در طب سنتی چینی به انرژی چی/Chi می گویند)، در داخل و بیرون بدن و درون راههایی که به آنها کانالهای انرژی می گویند جریان دارد. طب سوزنی شامل فروکردن سوزن های بسیار نازک در پوست و برروی نقاط استراتژیکی و حیاتی بدن می شود و بیشتر برای درمان درد مورد استفاده قرار می گیرد.

پزشکان طب سوزنی کار معتقداند زمانی فرد بیمار می شود که چیزی مسیر حرکت انرژی (chi) را بلوکه کرده و یا تعادل آن را برهم زده باشد. آنها معتقداند طب سوزنی کمک می کند که مسیر بلوکه شده برداشته شود و یا تعادل انرژی در بدن به شکل اول برگردد. برخلاف این نظر، بیشتر پزشکان غربی معتقداند که طب سوزنی با فشاربرروی نقاط خاص باعث تحریک اعصاب، ماهیچه ها و بافت های همبند می شود. این تحریک ها باعث افزایش

ترشح مسکن های طبیعی بدن و  همچنین افزایش جریان خون در بدن می شود.

تاریخچه و تکامل طب سنتی چین:بر اساس اسناد تاریخی،طب سنتی چین یا TCM ( Traditional Chinese Medicine ) قدمت چندین هزار ساله دارد. در کتابهای معتبر قدیمی چین، به کاربرد این طب در 2500 سال قبل از میلاد مسیح اشاره شده است.کتاب معروف Yellow Emperor’s Internal Classic که در سال 200 قبل از میلاد نوشته شده، حاوی مطالب پاتولوژی، متد های تشخیصی و درمانی طب سنتی چین می باشد.

لوازم پزشکی سنگی که در چین باستان استفاده می شده نیز کشف شده اند که به آنها Bian Stone می گویند.در عهد باستان چین، بشر کشف نمود که با فشار دادن به نقاط خاص بدن می تواند برخی از بیماریها را مداوا کند. نحوه درمان ابتدا با فشار دادن و سپس با سوراخ کردن یا فرو کردن ابزار آلات سنگی به نقاطی بر روی بدن بود.

باستان شناسان کشف کرده اند که قدمت این نوع لوازم حتی به  2000 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد.از زمان پیدایش عصر فلز، سوزنهای فلزی ابداع شدند، سوزنهایی از جنس طلا و نقره نیز کشف شده اند که قدمتی حدود 113 سال قبل از میلاد دارند، بطوریکه از سال 206 قبل از میلاد تا سال 24 بعد از میلاد فقط از سوزنهای فلزی استفاده می شده است.

در قرن 6 میلادی طب سوزنی به کره و سپس به هند و ژاپن گسترش یافت. در قرن 16 میلادی طب سوزنی توسط یک بازرگان فرانسوی به فرانسه و بتدریج به سایر کشورهای اروپا رسید. در سال 1860 میلادی یک پزشک فرانسوی تدریس طب سوزنی را در کشورش آغاز کرد.در سال 1899 دکتر Zhongheng Liu کتابی در مورد ارتباط طب غربی و طب سوزنی به نگارش درآورد.

انقلاب سال 1911 باعث خاتمه سلسله پادشاهی ( Qing Dynasty ) و آغاز چین نوین شد و بدنبال آن طب غرب نیز وارد چین گردید و در همین تحولات با شکل گیری و پیشرفت طب مدرن، طب سنتی با قدمت چند هزار ساله و ریشه ای که در دل تاریخ تمدن بشری دارد کم کم رنگ باخت . بطوریکه با هر قدم که طب مدرن پیش گذاشت طب سنتی ناچار یک قدم عقب نشینی کرد و TCM به صورت ناهنجار و بی فایده در مقابل طب مدرن جلوه داده شد.

انستیتوهای دولتی خواستار متوقف شدن طب سنتی شده و هر گونه استفاده و پیشرفتی در این زمینه ممنوع گردید، تا بالاخره مکان و مأوای آن نقاط دور دست و روستا هایی که پای طبیبی به آن نرسیده بود شد و این تجربه گرانبهای چند هزار ساله رو به نابودی نهاد.   مائوزدانگ Mao ze dong ، رهبر چین در سال 1921 حرکت کمونیستی را آغاز نمود.

او و ارتش وی در سال 1934 جهت اقدامات درمانی به طب سنتی که در آن زمان غیر قانونی بود روی آوردند. تدابیر سیاسی مائو از یک طرف و نتایج درمانی از طرف دیگر تأثیر زیادی در احیاء طب سنتی چین گذاشت.در سال  1940 بنا به دستور وی مطالعات در زمینه طب سنتی گسترش یافت و دانشکده های زیادی جهت آموزش آن تاسیس شدند که با تلاش بسیاری از محققین علمی ، استفاده از طب سوزنی و گیاهی در اغلب بیمارستانهای آن زمان بصورت استاندارد و رسمی شکل گرفت.

امروزه در اکثر کشورها این دانشکده ها تاسیس گردیده و مشغول آموزش به علاقمندان در این رشته می باشند.در حال حاضر کشور چین طب سنتی را در آغوش خود گرفته و در تمامی نقاط این کشور استفاده وسیع دارد بطوریکه حدود بیش از 2000 بیمارستان چین در کنار طب غرب، طب سوزنی و گیاهی را دایر و دوشادوش همدیگر به درمان بیماران می پردازند.
در اکثر دانشکده های پزشکی چین دو خط تحصیلی مقرر گردیده است و دانشجویان می توانند در زمینه پزشکی سنتی و یا کلاسیک تحصیل کنند، لذا پزشکان چینی به دو نوع سنتی و کلاسیک در این کشور وجود دارند و جهت ارائه خدمات درمانی بهتر، همدیگر را حمایت می کنند.

طب سوزنی در درمان بسیاری از بیماری بشرح زیر موثر است:

انواع بیماری های گوارشی و مثل زخم معده- اثنی عشر – ورم روده ها (کولیت) یبوست مزمن

بیماری های استخوانی و مفاصل شامل آرتروز مفاصل مختلف مثل زانو، گردن درد عصب سیاتیک دست و پا و غیره، و همچنین ورم مفاصل یا بیماری های مختلف استخوان ها
بیماری های اعصاب مانند افسردگی، اضطراب، بی خوابی، بیماری وسواس فکری، و بعضی بیماری های روان
بیماری های زنان مانند نازایی، درد های قاعدگی، پریودهای نامنظم، بیماری های تخمدان، پرولاپس رحم، پریودهای دردناک .   بیماری های گوش و حلق و بینی مثل وزوز گوش یا Tenitus، کری عصبی، کری استخوانی، سر گیجه ، تهوع و استفراغ

 

سردردهای مختلف مانند میگرن سردرد های سینوزیتی، سردردهای عروقی، سینوزیت و سردرد های عصبی
بیماری های ریوی مثل آسم ریه حساسیت ها، سرفه، خلط. به منظور تقویت کبد و سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری ایدز و هپاتیت ها. بسیاری از بیماری های دیگر که در کتاب های معتبر پزشکی طب سوزنی و سایت های اینترنتی مرتبط موجود است.

از نظر طب سوزنی چه وقت بیماری در بدن ایجاد می گردد و علت آن چیست؟
از نظر طب مرسومی چین یا T.C.M بیماری ها در بدن با دو فاکتور ظاهر می گردند:

1-فاکتور پاتولوژیک خارجی                                   -2فاکتور پاتولوژیک داخلی

هر دو فاکتور با آسیب رساندن به اعضا داخلی بدن می توانند موجب صدمات به اعضا و اورگان ها بشوند. مثلاً نمونه فاکتور پاتولوژیک خارجی مثل باد سرد، سرما، رطوبت، باد گرم که جزء عوامل آب و هوایی هستند و عوامل خارجی دیگر مانند خوردن غذاهای انباشته از چربی یا خوردن الکل، و پرخوری که این عوامل هم اگر به صورت زیاد تکرار شوند باعث بیماری و صدمه به اورگان ها و ایجاد بیماری می نمایند. فاکتور های پاتولوژیک دخلی در داخل بدن می باشند مانند ترس ناگهانی، ناراحتی و اندوه، شادی بیش از حد، رفتارهای مالیخولیایی، اضطراب و هیجانات زیاد که خود می تواند سبب آسیب رساندن به اعضا مختلف مثل کبد، قلب، کلیه، طحال، ریه، معده، روده کوچک یا بزرگ و غیره گردد.

بمنظور درمان طب سوزنی از طریق نقاط مشخص که برای هر بیماری بخصوص در نظر گرفته شده است با مانورهایی که به سوزن داده می شود میتوانند برای کم کردن و بیرون راندن عامل ایجاد کننده بیماری یا پاتولوژیک اقدام نمایند.

 

                                  استفاده از ظب سوزنی در درمان افسردگی

معاینات کلینیکی طب سوزنی و دروه های درمانی طب سوزنی برای درمان بیماریها
معاینات فیزیکی معمولاً به صورت چینی و از طریق مشاهده رنگ گونه و صورت و رنگ چشم و رنگ زبان می باشد.گرفتن نبض از نظر طب چینی اهمیت بسزایی را دارد زیرا می تواند سرشت بیماران را مشخص کند که آیا بیمار در جهت سندرم گرمایی heat syndrome و یا سندرم سرمایی یا cold syndrome می باشد و از روی رنگ صورت و زبان و چشم به وجود بیماری در هر یک از اعضاء پی می برد و سپس با پرسش و پاسخ گرفتن شرح حال از بیماران با توجه به مشاهدات فیزیکی می تواند نوع اختلال را در بیماران مشخص نموده و نسبت به درمان وی اقدام نمود.
دوره های درمانی در طب سوزنی به صورت 3 دوره یا course است که هر دوره شامل 10 جلسه است که بیمار می تواند این جلسات را بصورت هر روز یا حداقل 3 جلسه در هفته انجام دهد چنانچه بهبودی پس از 10 جلسه اول نمایان گردید لازمست 2 دوره بعدی را هم بطور منظم انجام دهد. پشتکاری و منظم بودن بیماران برای گرفتن نتیجه ایده آل اهمیت زیادی دارد، چون با زدن این سوزن ها بسیاری از موارد واسطه ای نظیر آندورفین ها – بتا آندورفین ها – آلکفالین ها – داینورفین – کاته کولامین ها – سروتوین و موارد واسطه ای زیاد دیگری در حال افزایش در بدن می باشد بنابراین اگر بیماران جلسات خود را منظم بیابند نتیجه مطلوب خواهند گرفت و پشتکار داشتن و مرتب آمدن جلسات به تسریع بهبودی بیماران کمک فراوانی می نماید.

     

طب سوزنی در درمان بیماریهای بسیاری از جمله یکی از شایع ترین دردها یعنی آرتروز زانو بسیار موثر است. بهتر است بدانیم که از بین رفتن غضروف مفصل در آرتروز یکی از علل اصلی ناتوانی و درد به ویژه در افراد سالخورده است. این عارضه بویژه در زانو که یکی از مفاصل اصلی تحمل کننده وزن بدنست میتواند بسیار ناتوان کننده باشد. در مطالعه ای مشخص شده که طب سوزنی می تواند در افراد دچار آرتروز زانو از درد مفصل کاسته و کارکرد آن را بهتر سازد . این یافته ها بدان معنا نیستند که میتوان طب سوزنی را جایگزین درمانهای طبی که کاراییشان به اثبات رسیده نمود ولی میتوان اینطور نتیجه گیری کرد که درمانهای عامیانه میتوانند به عنوان درمان مکمل یا کمکی جهت درمان آرتروز زانو مورد استفاده قرار گیرند.

خطرات و ریسک ها  :چنانچه شما برای شروع درمان با طب سوزنی، نزد یک دکتر متخصص بروید، خطرات استفاده از این روش درمانی بسیار پایین است. اما لازم است از برخی از خطرات و عوارض جانبی احتمالی نیز آگاه باشید:
-درد، خونریزی یا کبودی در بخش هایی سوزن خورده    -صدمه به اعضای داخلی همچون ریه
-بیماری های عفونی مانند هپاتیت و ایدز (در صورت استفاده از سوزن های مستعمل)

بدن هر فرد، برای درمان، به نوع خاصی از طب سوزنی پاسخ مثبت می دهد. اما شرایطی وجود دارد ممکن است عوارض را در بعضی افراد افزایش دهد:
-چنانچه از دارو های رقیق کننده خون استفاده می کنید، ممکن است کبودی بیشتری داشته باشید و حتی دچار خونریزی شوید.
در برخی از انواع طب سوزنی، پالس های خفیف الکتریکی از طریق سوزن ها به بدن منتقل می شود که ممکن است در عملکرد قلب برخی افراد که از ضربان ساز استفاده می کنند، تداخل و اشکال ایجاد کند.
زایمان زودرس، عارضه ای است که در اثر تحریکات برخی از انواع طب سوزنی بر خانم های باردار ظاهر شده است.

وارد کردن سوزن: سوزن های طب سوزنی بسیار باریک هستند و پس از وارد شدن به پوست، درد زیادی ایجاد نمی کنند. در هر جلسه از درمان، معمولاً بین ۵ تا ۲۰ سوزن مورد استفاده قرار می گیرد.

دستکاری سوزن ها: ممکن است برخی اوقات، پزشک نسبت به حرکت و یا چرخاندن سوزن ها اقدام کند. همچنین این امکان وجود دارد که سوزن های وارد شده گرم شوند و یا پالس خفیفی از الکتریسیته بر روی آنها اعمال شود.

نتیجه
اثرات طب سوزنی در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشند. اما بسیاری از مردم از آن به عنوان یک عامل موثر و مثبت یاد می کنند. به هر حال، مطالعات مختلف نشان داده اند که طب سوزنی تاثیرات مطلوبی دارد. همچنین این درمان برای افرادی که صبر بیشتری برای دریافت جواب دارند، جواب بهتری می دهد.

از آنجا که عوارض جانبی طب سوزنی بسیار کم است، امتحان کردن آن به شما توصیه می شود. چنانچه دچار درد یا بیماری هایی که توضیح داده شد هستید، شاید بد نباشد این روش را هم برای تسکین دردها و آرامش بیشتر امتحان کنید.

......................................................................................................................................................................

درواقع فقر عریانی و گرسنگی نیست، فقر آن است که روز و شبمان را بی‌اندیشه سر کنیم، فقر همان گردوخاک نشسته بر کتاب‌های نفیس کتابخانه‌ها است، فقر نبود آگاهی و دانش و تکنولوژی روز است که امید آنکه روزگارمان سرشار از ثروت و غنای علم و دانایی و کمال باشد تا سیلاب تحریم‌های جهانی نتواند قلب سرزمینمان ایران را به لرزه درآورد.