چالش های نسخ الکترونیکی

                  دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی گروه فارماکولوژی

رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِی یَفْقَهُوا قَوْلِی

پروردگارا سینه‌‏ام را گشاده دار، و کار را بر من آسان کن، گره از زبانم بگشاى تا سخنم را درک کنند.

*****************************************************************************************

در مقاله قبلی از منافع  نسخ الکترونیک بطور مفصل صحبت شد. از آچاییکه نسخ الکترونیکی از موضوعات روز در کشور ماست دراین مقاله ازمشکلاتی که برای تعداد زیادی ازهمیهنان ما در کشور پیش آمده صحبت وجریان را مرد آنالیز قرار میدهیم.

تشریح نقایص‌ نسخه‌ الکترونیک که در حال حاضر در حال اجراست، سه درخواست در این حوزه وجود دارد: ایجاد قوانین جدید در حوزه دوراپزشکی و نسخه‌نویسی الکترونیک از راه دور.

‌ایجاد زیرساخت‌های لازم مانند پرونده الکترونیک سلامت و امضای الکترونیک امن .

 استقرار لجستیک نظارتی با حمایت سایر دستگاه‌ها در سازمان نظام پزشکی.

نسخه‌نویسی الکترونیک باتوجه به مقتضیات زمان و پیشرفت فناوری یکی از ملزومات روز است و چه بخواهیم و چه نخواهیم باید به سمت حذف کاغذ، الکترونیکی شدن، دقت و سرعت بیشتر، ارتباط پویاتر و سریع‌تر بین مراکز درمانی، پاراکلینیک، بیمه و ... رویم تا بتوانیم به مردم خدمات بهتر، سریع‌تر و دقیق‌تری ارائه دهیم. منتها مانند هر موضوعی فقط نمی‌توانیم آن را در حالت تئوریک تعریف کنیم، بلکه در عمل باید بسترهای لازم را هم فراهم کنیم.

در کشورهای پیشرفته دنیا نسخه الکترونیک وجود دارد، اما همانطور که در قانون ما هم پیش‌بینی شده، نسخه الکترونیک، تنها نسخه‌نویسی الکترونیک نیست؛ بلکه مطابق قانون پرونده الکترونیک و امضای الکترونیک هم باید با آن همراه باشند؛ به طوری که وقتی پزشک کد ملی بیمار را وارد می‌کند، بداند تاریخچه بیماری‌اش چه هست، تاکنون چه داروهایی دریافت کرده، به چه چیزی حساس است و... و نیاز به حضور اطرافیان نباشد. در عین حال اهمیت امضای الکترونیک هم از این بابت است که نسخه تجویز شده انکارناپذیر باشد و مثلا عنوان نشود که نام کاربری و رمز عبور یک پزشک را پزشک دیگری گرفته و بیمارش را ویزیت کرده یا مثلا عنوان نشود که اصلا این ویزیت در فضای حقیقی اتفاق نیفتاده است. باید توجه کرد که امضای الکترونیک که به وسیله کارت‌های هوشمند الکترونیک یا نرم‌افزارهای نصب شده بر روی موبایل ایجاد می‌شود، ‌قابلیت انکارناپذیری دارد و پزشک نمی‌تواند منکر اصالت نسخه شود.

نسخه الکترونیک از یکم دی ماه ۱۴۰۰ اجباری شده، اما شاهدیم که از پرونده الکترونیک و امضای الکترونیک خبری نیست. 

درباره تبعات اجرای ناقص نسخه‌نویسی الکترونیک، یکی از تبعات این موضوع این است که از آنجایی که پرونده الکترونیک فراهم نیست، پزشک نمی‌تواند به تاریخچه بیماری بیمار دسترسی داشته باشد و دقت لازم وجود ندارد. همچنین در حوزه امضای الکترونیک ممکن است این امضا قابل انکار بوده و اصالت نسخه مشخص نباشد و نتوانیم در آینده حقوق انتظامی بیمار و پزشک را پیگیری کنیم. اگر پزشکی مدعی شود که من این نسخه را تولید نکردم، بنابراین نمی‌توان پیگیری‌های آینده درباره قصورهای احتمالی را برای بیمار متصور دانست.

سازمان نظام پزشکی، سازمانی صنفی است که به پزشک شماره عضویت داده و در عین حال حقوق انتظامی بیمار و کرامت صنفی را دنبال می‌کند. حال کار دیگری که باید انجام دهد، پایش و نظارت روند نسخه‌نویسی و پرونده الکترونیک است؛ به طوری که هم حقوق بیمار به عنوان اولین شعار سازمان نظام پزشکی و هم حقوق پزشکان محفوظ بماند.

بر این اساس دولت بایستی سعی کند که هرگونه همکاری و هماهنگی را با سازمان‌های بیمه‌گر، وزارت بهداشت و ... داشته باشید تا این اعتماد به جامعه پزشکی داده شود که در صورت پیوستن به نسخه الکترونیک خودشان و بیماران ضرر نمی‌کنند. با این حال متاسفانه سرعت اینترنت در کشور پایین است، قطعی برق داریم، تعداد استاندارد ویزیت بیمارمان مانند کشورهای دیگر نیست. در کشورهای پیشرفته یک پزشک روزانه شش تا هفت بیمار ویزیت می‌کنند و با ویزیت همین تعداد هم تامین است. ویزیت پزشک در این کشورها مانند کشور ما نیست که ارزش نسبی‌اش نسبت به کالاهای اساسی یک‌دهم و یک‌هفتم شده باشد. بنابراین در کشور پشت در اورژانس و ... تعداد بیماران زیاد است، سرعت اینترنت پایین است.

نوع پلتفرمی(زیرساخت ، برنامه) که ایجاد شده و بستری که بیمه‌ها برای نسخه الکترونیک آوردند، به راحتی در دسترس نیست و دشواری‌هایی دارد، کدهای داروها گاهی ایرانی و گاهی خارجی است، برخی خدمات تعریف نشده است، داروهای ترکیبی تعریف نشده‌اند، داروخانه نمی‌تواند مستقیما به پزشک اطلاع دهد که مثلا نسخه‌ات ایرادی دارد یا داروی مشابه را دارم و چه کنم و در نتیجه بیمار را باید دوباره سراغ پزشک بفرستند.

در برخی خدمات مانند فیزیوتراپی و بینایی سنجی هنوز این بستر اجرا نشده است. بیمه بانک‌ها نتوانستند الکترونیک شوند، بیمه شرکت نفت هنوز نتوانسته الکترونیک شود. پیامکی که به عنوان کد ورود می‌آید، گاهی دچار اختلال می‌شود..

به هر حال استفاده از نسخه الکترونیک موضوعی شبانه‌روزی است. بر این اساس باید پشتیبانی ۲۴ در هفت داشته باشد؛ یعنی برنامه ای برای هفت روز هفته و ۲۴ ساعت روز ایجاد شده و در اختیار سازمان نظام پزشکی قرار گیرد. همچنین بودجه مربوطه هم در اختیار سازمان نظام پزشکی قرار گرفته و دبیرخانه وارد سازمان نظام پزشکی شود. همه این‌ها ملزوماتی است که نیاز به برنامه ریزی و هزینه دارد و کار ملی بزرگی است که باید با همراهی بهتر و بیشتری انجام می‌شد و سازمان نظام پزشکی بیشتر جدی گرفته می‌شد. این کارها انجام نشده ولذا وقتی امروز از پزشکان درباره نسخه الکترونیک سوال می‌کنیم، چه آنهایی که نسخه الکترونیک را اجرا می‌کنند و چه آنهایی که نسخه الکترونیک را اجرا نمی‌کنند، همه نگرانی دارند و ناراضی‌اند. وقتی این موارد را می‌شنویم، جای تاسف است که گوش شنوایی نیست و همچنان بر این طبل می‌کوبند که همه باید نسخه الکترونیک را اجرا کنند. اما باید پرسید به چه قیمتی، آیا به قیمت تشویش اذهان و سرگردانی بیماران؟.

یقینا برای انجام نسخه الکترونیک نیاز به یک پشتیبانی ۲۴ ساعته در هفت روز هفته بدون تعطیلی داریم؛ به طوری که کارشناسانی در سازمان نظام پزشکی مستقر شوند تا اگر در جایی اختلالی در زمینه صدور نسخه الکترونیک ایجاد شد، بلافاصله آنلاین باشند و ایراد را برطرف کنند. اگر کارت پزشکی گم شد و نمی‌تواند وارد حساب کاربری خودش شود، بلافاصله بتوانیم در کمترین زمان کارتش را جایگزین کرده و رمز موقتی به او بدهیم تا بتواند نسخه‌نویسی را انجام دهد. ممکن است در کشور صدها هزار یا چند میلیون نسخه تولید شود، اگر چند مورد از آن‌ها نسخه حیاتی باشد که بعدا منجر به شکایت یا قصور شوند، برای ایجاد مشکلاتی حتی در سطح ملی کفایت می‌کند. بنابراین کار بسیار ظریف است و باید دبیرخانه این کار در جای مستقلی مانند سازمان نظام پزشکی مستقر شود.

درباره امنیت امضای الکترونیک پزشکان باید از سخت‌افزار و نرم‌افزاری استفاده کرد که امضای الکترونیک پزشک و اصالت نسخه انکارناپذیر باشد؛ به عبارتی هرکسی نتواند نسخه را تولید کند و فقط یک نام کاربری و رمز عبور ساده نباشد. در حال حاضر اگر پسورد و نام کاربری پزشک در اختیار فردی قرار بگیرد، به راحتی می‌تواند نسخه تولید کرد و سوءاستفاده می‌شود. اما وقتی کارت الکترونیک در اختیار پزشک است، از طریق پیامکی که به او داده می‌شود، ‌از طریق تعهدی که از او گرفته می‌شود، مشکلی ایجاد نمی‌شود. پشتیبانی ۲۴ ساعته در هفت روز هفته هم برای این است که اگر هک یا سرقتی رخ داد، بلافاصله بتوانند وضعیت را درست کنند. در این صورت حقوق بیمار و پزشک بهتر محفوظ می‌ماند.

برای اینکه مردم استان و بیمه شدگان دچار مشکل و سردرگمی نشوند، دسترسی ثبت نسخه الکترونیک در سامانه بیمه سلامت برای پزشکان و مراکز درمانی غیر طرف قرارداد نیزبایستی ایجاد بشود تا فرآیند الکترونیکی نسخه نویسی دچار مشکل نشود و مردم نیز بتوانند خدمات مورد نیاز خود را الکترونیکی دریافت کنند.

باید توجه کرد که  مشکلاتی که سیستم نسخه‌نویسی الکترونیک در کشور مبتلابه  آن است، همچنان پابرجاست. مهمترین مشکلی که دارد، مشکل در زیرساخت‌های ارتباطی و پشتیبانی است که درست کار نمی‌کنند و قطعی دارند که در داروخانه بیشتر خودش را نشان می‌دهد.

در عین حال بحث امنیت سامانه‌های نسخه الکترونیک هم مطرح است که هنوز گواهی امنیتی نسخه الکترونیک صادر نشده است. باید گواهی امنیتی برای حفظ این سیستم به صورت جدی پیگیری شود تا مورد دستبرد و هک قرار نگیرد.

هرچند که ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای پیشرفته باید از سال‌ها پیش فعالیت خود را در الکترونیکی کردن نظام درمان آغاز می‌کرد، اما همین آغاز نیز به شرط فراهم کردن به موقع زیرساخت‌ها برای پوشش دهی همه مناطق مطلوب است.

طرح نسخه  الکترونیکی که در ماه‌های اخیر واکنش‌های زیادی را برانگیخته، حالا با تعیین ضرب‌الاجل برای اجرای کامل آن با انتقادات تازه‌ای روبه‌رو شده است. در آخرین اتفاق، انتشار اطلاعات شخصی وزیر بهداشت به عنوان یکی از بیمه‌شدگان بیمه سلامت باعث شده است که مخالفت‌ها با اجرای این طرح، رنگ و بوی دیگری بگیرند. تا پیش از این عمده انتقادات معطوف به ضعف عملکردی سامانه‌های نسخه‌نویسی و کندی و اختلال در فرآیند درمان بود.

اما حالا موضوع امنیت سامانه‌ها و چگونگی حفظ محرمانگی اطلاعات بیمه‌شدگان نیز به مجموعه چالش‌های این طرح اضافه شده است. هنوز اقدامات قانونی لازم برای اخذ «گواهی ارزیابی امنیتی افتا» سامانه‌های بیمه سلامت و تامین اجتماعی انجام نشده است و این سامانه‌ها فاقد امنیت سایبری لازم تشخیص داده شده‌اند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اجرای این طرح با ضعف‌های موجود، نه تنها اهداف و مزیت‌های مورد انتظار را تامین نمی‌کند، بلکه ریسک بروز اختلال در فرآیند درمان را هم افزایش می‌دهد.

در ماه‌های اخیر اعلام شد که از اول دی ماه، صدور و پذیرش نسخه‌های کاغذی برای همیشه پایان می‌یابد و تمام فعالان سیستم بهداشت و درمان موظفند از نسخه الکترونیک استفاده کنند. با گذشت کمتر از ۱۰ روز از دی ماه و گلایه‌های متعدد نسبت به اختلال ایجاد شده، مقرر شد که پذیرش نسخه‌های کاغذی تا اردیبهشت ۱۴۰۱ همچنان ادامه پیدا کند. در این اطلاعیه تاکید شده بود که این امکان تنها برای جلوگیری از اختلال در موارد خاصی است که سامانه‌ها با مشکل مواجه باشند و به معنی عقب‌نشینی در مهاجرت به سیستم جدید نخواهد بود. در ادامه تمامی پزشکان موظف شده بودند تا همچنان تا جای ممکن از سیستم نسخه‌نویسی الکترونیک استفاده کنند. اما حالا مشاهدات میدانی موجود در برخی مطب‌ها، مهر تاییدی بر این امر است که اجرای هیچ طرحی با اجبار و فشار نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.

برخی بیماران به تازگی اظهار کرده‌اند که پزشکان همچنان نسخه کاغذی صادر می‌کنند و در مرحله بعدی، منشی مطب با دسترسی داشتن به نام کاربری و رمز عبور پزشک، اقلام نسخه را در سامانه وارد و به عبارتی نسخه الکترونیکی صادر می‌کند. در گزارشی آمده است(روزنامه خراسان)، برخی افراد اعلام کرده‌اند که علاوه بر پرداخت حق ویزیت معمول پزشک، وادار شده‌اند تا برای صدور نسخه الکترونیک هم مبلغ جداگانه‌ای به منشی پرداخت کنند.  به نظر می‌رسد علت اصلی تمایل برخی پزشکان به انتقال کار نسخه‌نویسی الکترونیک به دستیاران یا منشی‌های‌شان، مشکلات متعددی باشد که بارها بر آن تاکید شده، اما سیاستگذاران این حوزه توجه چندانی به آن نکردند. در مصاحبه‌ای که اخیرا مسئول اتاق فکر سلامت بین‌الملل سازمان نظام پزشکی با «سلامت نیوز» انجام داده، ضمن برشمردن چالش‌های این طرح، به بررسی علل بی‌میلی پزشکان به استفاده از سامانه‌های نسخه الکترونیک و گاه سپردن کار صدور نسخه الکترونیکی به اشخاص ثالث پرداخته است. حجم بالای تعداد ویزیت روزانه‌ای که هر پزشک در ایران انجام میدهد را مانعی جدی در مسیر نسخه‌نویسی الکترونیکی اعلام است: شاید یک پزشک متخصص در کشور دیگر روزی ۵ یا ۶ بیمار را ویزیت کند که اگر این میزان را با آمار ویزیت ۸۰ یا ۹۰ بیمار در مراکز دولتی و دانشگاهی و حتی برخی مطب‌های خصوصی مقایسه کنیم می‌بینیم نسخه‌نویسی الکترونیک برای این حجم بالای بیمار در توان و کنترل پزشک نیست.‌

این تعداد بالای بیمار و این سرعت اینترنت و عدم دسترسی آسان به این سیستم پزشک نمی‌تواند به بیمار خدمات مناسبی دهد و فکر و وقت محدودی که برای بیمار دارد را باید صرف مسائل حاشیه‌ای کند که از معاینه صحیح و درمان صحیح خدای ناکرده غافل می‌ماند‌.» این در حالی است که دسترسی غیرقانونی منشی  مطب‌ها به نام کاربری پزشکان و داشتن امکان ورود به سامانه، نه تنها ریسک نقض محرمانگی اطلاعاتی بیماران را دو چندان می‌کند، بلکه چالش‌های دیگری مانند تجویز اشتباه دارو را به همراه خواهد داشت که می‌تواند سلامت بیماران را تهدید کند.

دسترسی داشتن منشی مطب‌ها به حساب کاربری نسخه‌نویسی پزشک، ناامنی در برابر حملات سایبری و امکان هک و نشت اطلاعات، تنها گزینه‌های خطرآفرین برای حفظ امنیت اطلاعاتی در نسخه‌های الکترونیکی نیستند. یکی دیگر از چالش‌های مهمی که پیرامون این طرح مورد تاکید قرار می‌گیرد، فعال نشدن امضای الکترونیکی پزشکان برای صدور نسخه است. از نظر قضایی، اصالت نسخه‌هایی که بدون امضای الکترونیکی صادر شده باشند قابل تایید نیست و چنانچه قصور پزشکی رخ دهد و نیاز به پیگیری قضایی باشد، نمی‌توان به این نسخه‌ها استناد کرد.

در بیمارستان‌های آموزشی، رزیدنت، اینترن و پذیرش همه دسترسی مستقیم به پروفایل یا اکانت پزشک را خواهند داشت، در این پروسه شاید خود پزشک به صورت کامل نتواند نسخه‌هایی که به اسمش نوشته شده یا خدماتی که دریافت شده است را رصد کند. بنابراین صرفا هک کردن سیستم یا پایین بودن سطح امنیت یا عدم داشتن استانداردهای مناسب در برنامه‌ای که برای نسخ الکترونیک در نظر گرفته شده مطرح نیست. این دسترسی‌ها هم باعث ایجاد شائبه فساد‌آوری خواهند شد و ممکن است در سطوح مختلف هم باعث نوشتن نسخه‌های خارج از سیستم نظارتی پزشک در کارتابل او شود.

یکی از مزایایی که برای طرح نسخه‌نویسی الکترونیک مطرح می‌کنند، جلوگیری از قاچاق دارو است. اما این بحث جامع نیست. مثلا در اقلام ارتوپدی از جمله پروتزهای ارتوپدی که مصارف جراحی دارند، دارای کد IRC بوده و امکان قاچاق معکوس برای دریافت دلار دولتی وجود ندارد. در زمینه قاچاق دارو قاعدتا افراد دیگری باید پاسخگو باشند.

اقلامی که به صورت نسخه‌های مازاد یا نسخه‌های کاذب از داروخانه‌ها جعل می‌شوند، در این سیستم نسخه‌نویسی الکترونیک هم امکان قاچاق دارند و حتی این کار می‌تواند با دست یافتن به کد کاربری پزشک بیشتر هم بشود.» ‌الکترونیکی شدن نسخه‌ها و انتقال فرآیندهای درمانی به زیرساخت‌های ‌IT، بدون شک می‌تواند مزیت‌های بسیاری برای بخش‌های مختلف کشور ایجاد کند. سیستم سلامت و درمان یکی از بخش‌هایی است که در سال‌های اخیر از تحول دیجیتال صورت گرفته در کشور عقب مانده و نتوانسته پا به پای دیگر بخش‌ها رشد کند و اجرای همین طرح نسخه الکترونیک و پرونده دیجیتال سلامت افراد می‌تواند کلید تحول این بخش باشد. اما کارشناسان تاکید دارند که این امر نباید موجب اجرای شتاب‌زده چنین طرح‌های حساسی شود.

نسخه نویسی الکترونیک به تکامل تدریجی نیاز دارد

تصمیم‌گیری‌های بخشنامه‌ای بدون ایجاد زیرساخت مناسب ما را به این سمت می‌برد که از یک اقدام با ماهیت مناسب مثل نسخه الکترونیک، سلامت افراد در معرض خطر قرار گیرد و بدون شک در صورت بروز مشکل، ابتدایی‌ترین و اصلی‌ترین متضرران اجرای ناقص و غیر اصولی این طرح بیماران خواهند بود.

چکیده یک مقاله تحقیقی:

مشخصات نویسندگان مقاله چالش های به کارگیری نسخه نویسی الکترونیک

علیرضا اکبری - دانشجوی کارشناسی پرستاری، گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران.

زهرا رشیدی - دانشجوی کارشناسی فناوری اطلاعات، گروه فناوری اطلاعات سلامت، دانشکده پیراپیزشکی، دانشگاه علوم پزشکی لرستان، لرستان، ایران.

فاطمه ولی پور بابلی - دانشجوی کارشناسی پرستاری، گروه پرستاری، دانشکده پرستاری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، بندرعباس، هرمزگان، ایران.

نســـخه نویســـی دارویی یکی از ابزارهای درمانی پزشـــکان اســـت که به منظور برقراری ارتباط در زمینه تصـــمیمات دارودرمانی از آن اســـتفاده میکنند.مشکلات و محدودیتهای نسخه نویسی کاغذی و مزایا فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب شده که نسخه نویسی الکترونیک مورد توجه بیشتر قرار گیرد .هدف از این مطالعه بررسی کمی و کیفی روش نسخه نویسی الکترونیک وشناخت زمینه های لازم برای به کارگیری آن میباشد .روش کار: این مطالعه از نوع مقاله مروری بوده که در سال 2020 میلادی 1399) شمسی) انجام گردید.برای یافتن مقاله های مرتبط با پژوهش، از کلیدواژه های prescription،medical وelectronic و معادل فارســی آنها در پایگاه های sid و موتورهای جســتجوی pubmed و google scholarاستفاده شده است.این جستجو با در نظر گرفتن محدودیت زمانی از سال 2005 تا سال 2020 و همچنین موجود بودن متن کامل مقاله در سال 1399 صورت گرفت.سپس با هدف حذف مقالات تکراری با استفاده از برنامه Endnote استفاده شد.سرانجام 3 پژوهشگر به بررسی عنوان و خلاصه 25 مقاله پرداختند و تعدادی مقاله، مورد بررسی کامل قرار گرفت.یافته ها: دربررسی 10 مقاله برگزیده شده، یکی از مقالات به تاثیر %91در بهبود سیستم تجویز و توزیع،%93در خوانایی نسخه ها،%90 راحت بودن بیماران در رابطه با حریم خصو صی و %94 کاهش خطا ا شاره نموده ا ست.علاوه بر آن در 4 مورد از برر سی ها ن شان داده شده که به کارگیری سیستم نسخه نویسی الکترونیک در کنار بهبود انتقال و بررسی صحت نسخه ها، وجود تمام اطلاعات کلیدی را برای انتقال اجباری میکند.در یک مقاله تفاوتی در حجم ارتباط بین داروســازان و تجویز کنندگان بین نســخه دســتی و الکترونیک وجود نداشــت. یکی مقاله دیگر به آمار %96,6 نیاز به یادگیری مهارتهای جدید جهت کار با سیستم نسخه نویسی الکترونیک اشاره دارد . در 3 مقاله از مقاله های بررسی شده مهمترین مشکلات ذکر شده شامل تداخل در گردش کار، تاخیر در پردازش داده ها و بروز خطاهای جدید دارویی و نیاز به یادگیری گزارش شده است.نتیجه گیری: به کار بردن سیستم تجویز نسخه اکترونیک به طور کلی موجب افزایش انعاطف پذیری پزشکان عمومی، بهبود مدیریت نسخ دارویی وکاهش خطاهای دارویی میشود

درحال حاضر:

سازمان تامین اجتماعی اعلام کرد برای عدم سرگردانی مردم، فعلا می‌پذیریم که ۲۰ درصد نسخ‌مان به صورت کاغذی باشد که البته اکنون عملا این میزان بیش از ۲۰ درصد است و در داروخانه‌ها بین ۳۰ تا ۴۰ درصد نسخی که از بیمه تامین اجتماعی می‌آید، کماکان کاغذی است؛ یعنی بیش از سقفی که تامین اجتماعی مشخص کرده، پزشکان نسخه کاغذی می‌نویسند.

زیرساخت‌های ارتباطی و پشتیبانی هم بسیار مهم است که تقویت آن بر عهده خود سازمان‌های بیمه‌گر است. باید این ارگان‌ها باهم بنشینند و این مشکلات را رفع کنند تا از ابتدای اردیبهشت سیستم نسخه الکترونیک بدون ایراد کارش را انجام دهد. در عین حال امیدواریم تمامی بیمه‌ها هم به این سیستم متصل شوند. همچنین بیمه‌های مکمل درمان هم باید در این سیستم دیده شوند. در حال حاضر بحث بیمه‌های مکمل باری به  دوش داروخانه‌هاست که برای پرداخت هزینه از داروخانه پرینت می‌خواهند. اگر این بیمه‌ها هم به سیستم متصل شوند، مشکل بیماران بسیار کمتر می‌شود.

........................................................................................................................................................................................................

درواقع فقر عریانی و گرسنگی نیست، فقر آن است که روز و شبمان را بی‌اندیشه سر کنیم، فقر همان گردوخاک نشسته بر کتاب‌های نفیس کتابخانه‌ها است، فقر نبود آگاهی و دانش و تکنولوژی روز است که امید آنکه روزگارمان سرشار از ثروت و غنای علم و دانایی و کمال باشد تا سیلاب تحریم‌های جهانی نتواند قلب سرزمینمان ایران را به لرزه درآورد.