آنومی در کرونا

                                                     آنومی در کرونا

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی

        بنام او که تنها با نام و یادش نهال اندیشه و احساسمان همواره جاودانه میماند.

*********************************************************************************************

مرحوم دهخدا «بی‌ناموس» را «دشنامی» دانسته «سخت قبیح» به معنای «بی‌آبرو در عِرض»، بی‌مذهب، ناپرهیزگار، بی‌عفت، بی‌عصمت و بی‌عفاف.

او احتمالاً به استناد کاربردهای این ترکیب در ادبیات فارسی، تأکید کرده که از «ناموس» معنی لغوی آن یعنی "قانون" اراده نمی‌شود. واژۀ یونانی "آنومی"  Anomie ترکیبی است از پیشوند منفی‌سازِ A و نوموس

تعریف آنومی
در اصطلاح جامعه‌شناسان، «آنومی» عبارت است از "حالتی" که در آن «قواعد اجتماعی» برای عاملان، «الزام‌آور» نیست و «پیروی» از آن‌ها برای افراد «مطلوبیتی» ندارد. به بیان دیگر، آنومی وضعیتی است که در آن نیرویِ محدودکنندۀ قواعد، قادر نیست بر خواسته‌ها و شهوات بشر لگام بزند و «شهوتِ فزون‌طلبی» همۀ حدومرزها را می‌شکند. ولی وقتی قواعد حاکم‌اند، افراد در مقابل زیاده‌خواهی و فزون‌طلبیِ خود، دچار نوعی رنج و اندوه می‌شوند .

آنومی در فارسی به تبع دنیای انگلیسی زبان، به‌نادرستی «بی‌هنجاری» و «بی‌قانونی» ترجمه شده است. ولی با توجه به متن فرانسوی آثار دورکیم، تنها مترادف روشنی که او برای آنومی به‌کار برده dereglement به‌معنای «پریشانی»، «گناه»، «اخلاقی‌نبودن»، «فقدان سلامت اخلاقی» و «آنارشی» است.

به بیان دیگر، جامعه و زندگی جمعی نمی‌تواند فاقد روش، شیوه و قاعده یا «بی‌ناموس» باشد، اما ممکن است تحت شرایطی، قوّت این قواعد و الزام‌آوری آن‌ها کاهش یابد

البته در مواردی هم واقعاً خلاء قانونی و بی‌ناموسی به معنای دقیق کلمه وجود دارد، مانند فقدانِ قوانین

دورکیم به شیوۀ دیگری نیز منظور خود از «آنومی» را تفهیم کرده و می‌گوید آنومی در جامعۀ مدرن، معادل گناه در مفهوم دینی آن است. در واقع دورکیم مفهوم آنومی را به عنوان معادل غیردینی (سکولار) «گناه» به‌کاربرده که حاصل آشفتگی یا به هم ریختگی تصورات جمعی است.

علل آنومی
در تبیین آنومی، دورکیم علاوه بر صنعتی‌شدن شتابان و دگرگونی ساختاری جامعه، بر «سیری‌ناپذیری» انسان و امیال نامحدود او تأکید می‌کند. او آنومی را «ناتوانی از خودداری ورزیدن» دانسته و بر این باور است که قواعد «اخلاقی» و نه قواعد «اقتصادی»، می‌تواند آشفتگی و هرج‌ومرج را محدود کند و بر شهوات سیری‌ناپذیر آدمی لگام بزنند.

رابرت مرتن نظریه‌پرداز دیگری است که درباب آنومی اندیشیده و آن‌را نتیجه وضعیتی است که در آن، جامعه بر اهداف (ارزش‌ها) خود تأکید می‌کند، ولی وسایل (روش‌ها) دست‌یابی به آن اهداف کارآمد نیست. مرتن با تمیز قائل‌شدن میان هنجارهای فنّی (یعنی روش‌هایی که از نظر افراد کارآمد است ولی به لحاظ فرهنگی نامشروع است) و هنجارهای نهادی (یعنی روش‌هایی مشروعِ فرهنگی که ضرورتاً از نظر افراد کارآمد نیستند)، منشاء آنومی را در ناکارآمدی هنجارهای اجتماعی دانسته است. (شاید «ازدواج سفید» در ایران یکی از نمونه‌های کامل برای توضیح هنجار فنّی و هنجار نهادی باشد.

با ریشه‌یابی دقیق، آشکار می‌شود که هرجا فاجعه و فسادی رخ داده، نخست (قاعده/قواعدی) زیرپا نهاده شده است. در سطح خُرد اگر قاعده‌مند بودیم، وضعیت رانندگی و آمدوشدمان در خیابان‌، بزرگراه و جاده چنین حیرت‌انگیز نبود و برای نمونه، بعضی از رانندگان با دیدن خط‌کشی گذرگاه عابر پیاده بر سرعت خود نمی‌افزودند! افراد همزمان در چند رابطه ظاهراً عاطفی نبودند و این میزان ترانه دربارۀ «خیانت» سروده نمی‌شد؛ «خانه» برای‌مان تا پشت درب منزل تعریف نمی‌شد و شهر را خانۀ خود می‌دانستیم؛ هرکسی به‌خودش حق نمی‌داد در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی ثبت‌نام کند؛ پایان‌نامه ارشد و دکتری نمی‌فروختیم و نمی‌خریدیم. 

اگر در سطح کلان، قواعد الزام بودند، «فساد سیستمی» نداشتیم؛ «پدیده» پدید نمی‌آمد؛ بانک‌ها بی‌ضابطه و وثیقه وام نمی‌دادند؛ فرار مالیاتی وجود نداشت؛ رانت و انحصار نداشتیم؛ قاچاقِ سازمان‌یافته بی‌معنا بود؛ یک مسئول با «بسمه‌تعالی، اقدام شود»، قانون را زیر پا نمی‌گذاشت.

به هر حال، اگر فکری برای این وضعیت اجتماعی نشود، هر روز شاهد آسیب‌هایی جدی‌تر خواهیم بود و باید بعدها بر سنگ مزارمان بنویسند، جماعتی که تابعِ "قانونِ بی‌قانونی" بودند.

  "آنومی" در کرونا باشید

تولید، انتشار، مطالعه و بکارگیری اطلاعات غلط درباره ویروس کرونا و بیماری کووید -۱۹ یکی از چالش ها و موانع مقابله و مواجهه منطقی و موثر با این بیماری همه گیر به شمار می آید، اقبالی عمومی نسبت به اطلاعات نادرستی که این روزها در قالب ویدئو، فایل صوتی، عکس و اینفوگرافی درباره ویروس کرونا در فضای مجازی منتشر می شود و نام آن را چیزی جز بی‌هنجاری "Anomie" در انتشار اطلاعات نمی توان گذاشت.

بی‌هنجاری ضمن ایجاد فضای روانی توام با نگرانی و اضطراب در بین شهروندان جامعه، گاهی به قیمت تشدید بیماری و حتی به بهای از دست رفتن جان افراد گرفتار این ویروس تمام می شود.

با توجه به اینکه برای مواجهه با هر آسیبی ابتدا لازم است عامل ایجاد کننده آن را شناخت سئوال اول خود را درباره منشاء تولید چنین اطلاعاتی درباره کرونا مطرح مینماییم

اطلاعات غلط، بزرگترین مصیبت در مسیر مهار کرونا

برای ویروس کرونا در تمامی کشورها، انتشار گسترده اطلاعات نادرست (Misinformation ) است .برای بررسی دقیق‌تر موضوع بهتر است علل و انگیزه‌های تولید، انتشار، مصرف و بکارگیری چنین اطلاعاتی را مد نظر قرار داد. عموما انگیزه تولید و انتشار چنین اطلاعاتی را می‌توان در قالب سه عنصر جلب توجه و شهرت طلبی، انتفاع مادی و فروش محصول و نهایتا انگیره‌های خرابکارانه دسته بندی کرد.

کاسبان کرونا ویروس از خود ویروس کرونا خطرناک ترند

«کاسبان کرونا» در فضای مجازی رها شده، در برخی کانال های تلگرامی علاوه بر القای ترس و بزرگنمایی مصنوعی ویروس کرونا، در حال کاسبی با اخبار و پیام های جعلی به منظور جذب عضو و گرفتن بازدید و ایجاد کانال با این موضوع هستند.

تحقیقات  نشان می‌دهد که شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی محمل بسیار مناسبی برای افراد دچار اختلال شخصیت ‌خودشیفتگی و دارای میل شدید به محبوبیت و جلب توجه به شمار می‌آید و انتشار بسیاری از اطلاعات بی‌پایه در زمینه کرونا در  شبکه‌های اجتماعی از سوی چنین افرادی و با انگیزه‌های جلب توجه دیگران صورت می‌گیرد.

بازاریابی دیجیتال و انتفاع مادی از طریق انتشار اطلاعات برای فروش محصول از دیگر انگیزه‌های پنهان در پس انتشار اطلاعات غیر دقیق درباره کرونا در فضای مجازی به شمار می‌آید. کم نیستند عرضه کنندگان محصولاتی که برای فروش بیشتر محصول خود دست به تولید محتوای غیردقیق و غیرعلمی در این زمینه می‌زنند. البته انگیزه های دیگری می‌تواند در پس انتشار هدفمند اینگونه اطلاعات نادرست (Disinformation ) پنهان باشد انگیزه‌های خرابکارانه است که در قالب تهدیدات بیولوژیک قابل ارزیابی هستند.

اهمیت اطلاعات در زمینه این بیماری با توجه به ارتباط مستقیم آن با جان انسان‌ها، عمده‌ترین علت گسترش و شیوع سریع آن است.

موج توفنده شیوع کرونا شرایطی را فراهم کرده است که بیش یا کم هر کدام از شهروندان شاهد ابتلای یکی از دوستان، آشنایان و اعضای خانواده خود به این ویروس باشند و همین احساس قرابت با ویروس کرونا به عطش تمایل به دانستن در این زمینه دامن زده و در این زمینه شهروندان با ملغمه ای از اطلاعات درست و نادرست مواجه هستند.

بی اطلاعی از کرونا، ویروس عامل گسترش اطلاعات غلط

عامل دیگری که در زمینه شیوع سیل آسای اطلاعات عمدتا غلط درباره کرونا دخیل است، عنصر ناشناختگی ابعاد این ویروس است.

جولان شایعات در نبود اطلاعات صحیح و آموزش های متقن

از خلاء اطلاعات صحیح و ضعف آموزش و اطلاع رسانی متقن درباره ویروس کرونا به عنوان دیگر دلایل انتشار شایعات و اطلاعات ناصحیح در این زمینه است . بر اساس نظریه‌های ارتباط جمعی یکی از دلایل ثابت شده درخصوص گسترش شایعه در جامعه، کمبود منابع اطلاع رسانی و آموزشی است و در خصوص کرونا به رغم تلاش‌های صورت گرفته در این زمینه هنوز ضعف‌هایی وجود دارد.

                          یک باور غلط : ضرر استفاده از ماسک بیشتر از فایده آن است!!!!

دسترسی عموم به ابزار تولید و انتشار اطلاعات به مدد گسترش فناوری‌های نوین ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی را یکی دیگر از دلایل شیوع اطلاعات غیر دقیق در زمینه کرونا دانست و اظهار کرد: به مدد دسترسی به ابزارهای ارتباطی مانند موبایل و تبلت و همچنین نفوذ بالای اینترنت در جامعه، هر فردی در هر موقعیتی فارغ از داشتن یا نداشتن تخصص لازم می تواند دست به تولید محتوا و انتشار گسترده آن بزند که این امر هم به نوبه خود در انتشار اطلاعات غیر دقیق درباره کرونا موثر بوده است.

سه رکن  اصلی مهار اطلاعات غلط درباره کرونا

سازمان‌ها و نهادهای مسئول و حتی غیر مسئول در این باره هر کدام به نوبه خود باید هماهنگ با ستاد مرکزی مقابله با کرونا و با هماهنگی وزارت بهداشت و درمان و سازمان‌های زیر مجموعه آن در استان ها و شهرستان، موضوع ارتقای دانش، اطلاع رسانی و آموزش کارکنان و مراجعان در زمینه کرونا را وجه همت خود قرار دهند و با توجه به سیال بودن یافته‌ها در زمینه ویروس کرونا، اطلاعات به روز و صحیح را در میان نیروی انسانی زیر مجموعه خود و ارباب رجوع نشر داده و دوره‌های آموزشی به روز را به صورت مجازی برای کارکنان و جامعه هدف خود به اجرا بگذارند.

در این میان وزارتخانه‌های بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، علوم و تحقیقات، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح  و سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها نظیر  جهاد کشاورزی و سازمان بهزیستی و کمیته امداد به علت دسترسی به جامعه روستایی و زیر مجموعه های این سازمان‌ها با توجه به سروکار داشتن با جمع کثیری از اقشار مردم، وظیفه به مراتب سنگین تری در کمک به جریان گردش و نشر اطلاعات صحیح درباره کرونا در بین جامعه هدف خود بر عهده دارند.

رسانه‌ها به عنوان یکی دیگر از پایه‌های گسترش اطلاعات صحیح درباره کرونا یاد کرد و گفت: وظیفه ذاتی رسانه‌ها نشر اطلاعات و اخبار صحیح درباره کروناست که در این زمینه صداوسیما، خبرگزاری‌ها و وبسایت‌های اینترنتی وابسته به سازمان های دولتی و خصوصی تکلیف سنگینی بر عهده دارند.

دست به دست شدن اطلاعات ناصحیح در فضای مجازی نشان می‌دهد که رسانه‌های سنتی و رسمی در ایفای نقش خود موفق نبوده و در برخی موارد میدان را به رقیب نوظهور خود یعنی رسانه‌های اجتماعی و مجازی باخته‌اند، از این رو لازم است تلاش بیشتری از خود نشان دهند که یکی از این تلاش ها می تواند حضور و ایفای نقش پر رنگ این رسانه ها در فضای مجازی و انتشار گسترده محتوای تولید شده از سوی این رسانه های رسمی بر بستر وب و رسانه های نوین و شبکه های اجتماعی باشد.

  

نقش تلویزیون و رسانه های رسمی

تحقیقات علمی گسترده ای بر روی مفهوم تلویزیون اجتماعی و سرنوشت تلویزیون در عصر اینترنت و شبکه های اجتماعی انجام داده، در این زمینه می گوید: صداوسیما و سایر رسانه های رسمی  باید در تولید پیام مختصاتی را رعایت کنند که آن پیام بتواند در فضای مجازی توسط خود مردم نشر و گسترش داده شود. از این رو مدیران این رسانه‌ها لازم است چکیده تولیدات تصویری، صوتی و نوشتاری خود درباره کرونا را به شکلی عامه فهم و در بسته‌های کوتاه روانه فضای مجازی کنند تا بدست کاربران این فضا دست به دست و گسترش پیدا کند.

شک در اطلاعات پراکنده

پیچیدگی و ناشناخته بودن ویروس کرونا گفت: وقتی هنوز مراکز معتبر علمی و تحقیقاتی عاجز از یافتن درمانی موثر برای مقابله با ویروس کرونا هستند، چگونه می‌توان به اظهار نظر یک پرستار یا حتی پزشک که کارش درمان بر اساس یافته ها و روش‌های روتین و استاندارد در خصوص درمان کروناست، اعتماد کرد.

از این رو مردم در این زمینه باید به هر اطلاعاتی ولو از سوی یک پزشک در فضای مجازی، به دیده تردید نگاه کنند و سعی کنند به توصیه‌ها و آموزش‌هایی که از کانال رسانه‌های رسمی ارائه می‌شود توجه کرده و آنها را به کار گیرند.

به این صورت که هر شخصی قبل از مطالعه و کاربست هر نوع اطلاعاتی در زمینه کرونا باید به راوی و منشاء تولید و انتشار آن اطلاعات بیندیشد که در این زمینه روایت نهادهای مسئول و از همه مهمتر ستاد مقابله با کرونا با محوریت وزارت بهداشت و درمان و زیر مجموعه‌های آن در استان‌ها و شهرستان‌ها از هر منبع دیگری قابل اتکاتر است.

منابع رسمی انتشار اطلاعات مانند صدا وسیما، خبرگزاری ها و پایگاه های اینترنتی متعلق به سازمان‌های مسئول، قابل استناد و قابل اتکاتر از بسترهای دیگر هستند و بر این اساس به محتوایی که در فضای مجازی در این زمینه منتشر می‌شود باید به دیده تردید نگاه شود و مردم به هیچ عنوان این اطلاعات را مبنای تصمیم و درمان خود قرار ندهند.

اصول اساسی برای دستیابی به اطلاعات دقیق کرونایی (اصول پیشنهادی دکتر خوشروزاده)

دکتر خوشروزاده متخصص در علوم ارتباطات اصول پنجگانه زی را پیشنهاد نموده اند:

اصل اول دقت در انتخاب منبع تولید کننده و صادرکننده خبر است که حتما باید مسئولیت و شأنیت لازم در تولید خبر و اطلاعات مورد نظر را داشته باشد. اصل دوم دقت در انتخاب رسانه‌ای است که این خبر و گزاره اطلاعاتی درباره کرونا را منتشر می‌کند که حتما باید رسمی، شناخته شده و شناسنامه دار باشد، اصل سوم بررسی صحت خبر و مطلب از منابع دیگر با جستجوی آن در موتورهای معتبر جستجو مانند گوگل، یاهو، ادج و موزیلا  است، اصل چهارم تردید در صحت خبرهای عجیب و غیر معمول حتی اگر منتشر کننده آن خود را پزشک و متخصص معرفی کند و اصل پنجم پرهیز از انتشار پست های حاوی مطالب منتشر شده از سوی مراجع فاقد مسئولیت و صلاحیت است.

کرونا و جوامع مدرن

این روزها فهم کرونا به عنوان یکی از مهم‌ترین پدیده‌هایی که  جامعه مدرن را به چالش کشید، به «مساله» روز اصحاب اندیشه بدل شده است. اندیشمندان مطرح دنیا بر مبنای تأثیراتی که کرونا گذاشت به ارائه تفکرات خود درباره جوامع در پس از کرونا پرداخته‌اند. اثرات کرونا ثابت کرد که این پدیده صرفاً پزشکی نیست، اما فهم آن نیازمند چه مولفه‌هایی است؟ فهم کرونا و تاثیراتش بر جامعه ایران نیز با توجه به وضعیت پیشاکرونایی ما، بدل به مسأله‌ای بغرنج شده است، اما در این نکته شکی نیست که کرونا وجوه نابسامان فرهنگ پیشاکرونایی ما را برجسته کرد..

کرونا بسیاری از موارد را در  ایران وجهان را به چالش کشید. از اقتصاد گرفته تا مناسک دینی و کنش‌های اخلاقی و اجتماعی. به نحوی که جامعه را به یک شبه آنومی کشاند. هرچند می‌توان گفت که این وضعیت، پیشتر وجود داشت و بر آن سرپوش گذاشته می‌شد اما اکنون که کرونا پای دو گانه «مرگ» و «زندگی» را به میان کشیده، گویی دیگر پرده‌ها برافتاده است.

آنومی به نظر و تجربه علمای علوم اجتماعی و سیاسی وضعیتی کاملاً پیش‌بینی شده در علم‌الاجتماع و سیاست مدرن و معرفت انسانی و تدبیر منزل به تعبیر افلاطونی کلمه است. در وضعیت ویروس کُرونا فارغ از میزان آمارها و نیز وضعیت هر کشور در ابتلاء به این ویروس، تجربه‌های جدیدی در حال تحقق است. کشورهایی که در میانه سنت و مدرنیته خود درمانده‌اند از قضا بیشترین ضربه‌ها را هم به لحاظ اقتصادی و نیز اجتماعی خورده‌اند. اینجا میان بحران و ضربه باید تفاوتی قائل شد. که این دو با هم یکی نیستند.

کُرونا کلان روایت‌های جهان مدرن و مدعی را به چالش کشید. تنها ایرانِ نیم در سنت و نیم در شبه مدرن گرفتار این چالش درباب شیوع بیماری کووید ۱۹ در حال وقوع است. یک دولت که نشانه‌های اشتباه از بیماری می‌دهد و تلاش می‌کند تا به صورت تکامل نایافته‌ای بیماری را ساده جلوه دهد، رسوای عالم می‌شود. ارگانی دیگر می‌داند که عملکرد این ویروس با ویروس‌های حتی از خانواده خودش متفاوت است ولی سکوت می‌کند. دولتی ماسک‌های کشوری را به سرقت می‌برد و شماتت جهانی را در مدت زمان کوتاهی برای خود می‌خرد. دولتی تبعیض در اختصاص وسایل پزشکی از برای پیرو جوان ملتش قائل می‌شود و تأسف جهانی و لعن و نفرین مردمان ترسیده از کرونا در کسری از روز سر دولت‌ها خراب می‌شود. این موارد نکات قدرت این پدیده مدرن است.

   

حال چرا این وقایع رخ می‌دهد، مشکل نوع بشر است. بشری که امروز ویروس کرونا را تجربه می‌کند باید بداند که نه در قواعد سنتی جامعه خودش به پیش رفته و نه تصویری را که از مدرنیته عینی و ذهنی در سر داشته، به درستی محقق کرده است. به معنای بهتر هنوز راه بسیاری برای تعالی بشر مانده است.

کرونا بحث دو گانه «مرگ» و «زندگی» را دوباره به اندیشه انسان‌ها کشانده است؟

از ملت خود ما گرفته تا آن سوی جهان و قاره آمریکا، هر ملتی را که می‌خواهید مثال بزنید، یا علل خاصی در کشتار و از بین رفتن افراد جامعه وجود دارند. غیر از این است؟ مثلاً ملتی اعتیاد و مصرف مواد مخدر و درگیرهای کارتل‌های مواد مخدر صنعتی مهمترین عامل کشتار در جامعه‌شان است. ملتی دیگر مصرف سیگار و الکل را مهمترین علت مرگ و میر در حافظه اجتماعی و تاریخی خود دارد. ملتی سرطان ریه را و ملتی هم مانند ما آمار تصادفات جاده‌ای و شهری را هم در رانندگی و هم در عدم امنیت خودروهایش تجربه کرده است.

این بار جامعه جهانی با شدت سرایت این بیماری در ابتدای امر به وحشت افتاده و مرگ ناشی از آن عامل دوم است. سرایت مفهومی ساده نیست. ببینید کرونا سرایت پیدا کرده به همان معنا همه عواقب و مشکلات و شاید هم فوایدش سرایت یافته‌اند.

دوره پسا کرونا

دوره پس از کرونا شروع به آسمان ریسمان بافتن می‌کنند، گرفته تا مردم کوچه و بازار که سواد خودشان را هر روز از درون کانال‌ها و گروه‌های شبکه‌های مجازی و دهان یکدیگر به روز می‌کنند، مدام این واژه را تکرار می‌کنند.

سالانه بیشترین آمار مرگ و میر در کشور ما مربوط به تصادفات است؛ اما چرا هیچ وقت اینچنین آگاهانه دست به حرکت‌های ملی و اجتماعی برای حفظ جان خود و همنوعان نزده‌اند؟این آفت بی پایه پساکرونایی بر هیچ معیاری استوار نیست و نمی‌تواند باشد. حس امیدواری بشر به آینده‌اش - فرق نمی‌کند این آینده فردا باشد یا در فرداهای دیگر - همیشه حس امید و حسرت را باهم از برای انسان به همراه داشته و خواهد داشت. از سوی دیگر بشر مدرن حتی تصور آن را هم نمی‌توانست در سر بپروراند که این چنین روزی مقهور همان تصوراتی بشود که تنها راه تحققش پرده‌های عریض سینماها بوده است. حالا که محقق شده و این ویروس نامرئی را به طور مدام حس می‌کند طبیعی است به جهان یا زندگی بعد از کرونا مدام بیاندیشد. گویی گمشده‌ای دارد.

ویروس کرونا در واقع دو ساحت را به چالش کشید یکی اقتصاد محلی و جهانی بود و دیگری معیارهای سلامت فردی و اجتماعی و توان قدرت پزشکی.

کرونا بر مبنای قواعد علمی نه از بین رفتنی است و نه شکست دادنی، این هم یکی دیگر از اتفاقات ناشی از بی‌خردی این روزهای ما است. کرونا دیر یا زود با واکسن کنترل می‌شود و یا به قاعده و ماهیت مدرنش - که هر آن می‌تواند شکلش را تغییر دهد - احتمال دارد پس از یکه تازی‌های جهانی‌اش ناپدید یا به خوابی عمیق البته از نظر توصیفی فرو برود.

بشر زخم خورده از عوارض ویروس کرونا هیچ وقت در قرن بیست و یکم آن را فراموش نمی‌کند و چه بسا تا پایان قرن بیست و یکم نیز هر سال از آن یاد کند و اگر بر آن فایق آید، این رویداد را تحولی عظیم نه در پزشکی که در علم خواهد دانست که اینچنین نیز هست. حال یکی بیاید این بشر مدرن سرمست و پیروز از فایق آمدن دوباره بر امراض و ویروس‌ها را کنترل کند.

یکی از بزرگترین تابوهایی که اجازه نداد قوانین پیشگیری پزشکی در جهان کار خودش را به پیش ببرد، در حوزه اقتصادی است: چه ایران که دولت از تعطیلی و خسارت‌های بزرگ اقتصادی حتی نمی‌خواهد از لفظ قرنطینه استفاده کند و به هر لطایف‌الحیلی که شده بنا دارد چرخ‌های اقتصاد عمومی و اجتماعی و بین‌المللی را به راه بیاندازد، چه چین که برنامه‌های خاص اقتصادی اعمال کرد که هم اقتصادش زمین‌گیر نشود و هم از خرید سهام برخی از بنگاه‌های اقتصادی روبه ورشکستگی و بالطبع احیای آنها در آینده خسارت‌های اقتصادی‌اش در عرصه بین‌المللی را به حداقل برساند و چه آمریکا که با رئیس جمهور بالذات کاسب‌کار و اقتصادی محورش بازگشایی کسب و کارها را مدام در اولویت بندی‌های کشور در وضعیت کنترل ویروس کرونا قرار داده و می‌دهد.

با این اوصاف اما به نظر می‌رسد که یک وجه از آنومی کرونایی، سویه‌ای آنارشیک باشد، که شاید نهاد دولت ها را بتوان مقصر این سویه دانست.در کشور ما از نخستین روزهای شیوع کرونا دولت از طرفی مدام به مردم تذکر می‌داد که در خانه بمانند اما نه قشر فرودست را تأمین می‌کرد و نه اقدامی در جهت تعطیلی اداره‌جات زیر مجموعه خودش داشت. این مساله شاید به نحوی باعث فروریزی هیمنه دولت شود و تولد مردمی که به هیچ عنوان حرف دولت را دیگر نخواهند خواند. این مساله چه تأثیری در ایران پس از کرونا خواهد داشت؟.

تصویر الکل های تقلبی ( 10 برند در آذربایجان شرقی)

دوران کرونا بلند یا کوتاه‌اش تفاوتی نمی‌کند، وضعیت نامطلوب ما را در عرصه فرهنگی- اجتماعی و حتی مناسبات بینابینی به شدت برجسته کردحضرت علی (ع) حدیثی با مضمون شباهت مردم به زعمای اداره کننده جامعه دارد. وقتی تا چندین هفته ماسک نبود و داروخانه‌ها و مراکز بهداشتی اطلاعیه به شیشه‌های محل کسب می‌زدند و از طرف دیگر کسبه‌های غیر تخصصی، ماسک را با قیمت‌های تأسف بار فروختند و می‌فروشند، وقتی مواد ضدعفونی کننده نظیر الکل ناگهان نایاب و بعد قیمتش چندین برابر می‌شود طبیعی است که نافرمان‌هایی از جنس مردم و اجتماع کمر به قتل عام مردم با الکل تقلبی در زمانه شیوع کرونا می‌زنند.

.......................................................................................................................................................................................................

درواقع فقر عریانی و گرسنگی نیست، فقر آن است که روز و شبمان را بی‌اندیشه سر کنیم، فقر همان گرد و خاک نشسته بر کتاب‌های نفیس کتابخانه‌ها است، فقر نبود آگاهی و دانش و تکنولوژی روز است که امید آنکه روزگارمان سرشار از ثروت و غنای علم و دانایی و کمال باشد تا سیلاب تحریم‌های جهانی نتواند قلب سرزمینمان ایران را به لرزه درآورد.

تا زمانی که تلاش نکنید کاری فراتر از توانایی‌های فعلی خود انجام دهید، هرگز رشد نخواهید کرد                             

رالف والدو امرسون (فیلسوف و نویسنده‌ی آمریکایی)

مرد موفق کسی است که می‌تواند با آجرهایی که دیگران به سمت او پرتاب می‌کنند، بنایی مستحکم تر بسازد.             دیوید برینکلی (فیلم‌نامه‌نویس آمریکایی