تاثیر رنگ داروها در میزان پاسخدهی به بیماری

 

تاثیر رنگ  داروها در میزان پاسخدهی  به بیماریدکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی واحد دانشگاهی بیمارستان خاتم الانبیاء تهران
                                   یامن اسمه دواءوذکره شفا    
تقدیم به همه کسانی که در رفع آلام دردمندان جامعه در تلاشند.
هیچ شکی در این نیست که “رنگ‌ها” بر روی انتخاب‌های ما تأثیر گذار هستند. این مسأله بیشتر از همه خودش را وقتی نشان می‌دهد که پای تغذیه و خورد و خوراک یا به طور کلی “خوردن” در میان باشد. در این زمان است که رنگ خوراکی‌ها در تصمیم‌گیری ما برای انتخاب آنها نقش بسزایی دارد.
رنگ داروها به طور عجیبی, در انتخاب داروی بیمار تاثیر گذار است. تا جایی که اغلب مردم فکر میکنند قرص های صورتی مزه شیرین تری از قرص های قرمز دارند، در حالی که یک قرص زرد بدون توجه به ترکیبات واقعی آن احساس شوری دارد.
با توجه به تحقیقات اخیر, رنگ, شکل, مزه و حتی اسم قرص ها می تواند بر نحوه احساس بیماران در مورد درمان آن ها تاثیر بگذارد.یک ترکیب مناسب را انتخاب کنید و اثر دارونما باعث تقویت
بهبود نتایج و حتی کاهش اثرات جانبی می شود.



اکنون, محققان دانشگاه بومبای, بمبیی جدید, هند, کاربران داروهای غیر تجویزی را مورد بررسی
 قرار داده اند تا بفهمند که رنگ داروها چقدر بر انتخاب بیمار تاثیر می گذارد.
لوینسون و همکارانش در مجله بین المللی بیوتکنولوژی گزارش دادند که قرص های قرمز و صورتی نسبت به رنگ های دیگر ارجحیت دارند.                                                        
به طور عجیبی, آن ها دریافتند که 14 درصد مردم فکر می کنند، قرص های صورتی مزه شیرین تری از قرص های قرمز دارند، در حالی که یک قرص زرد بدون توجه به ترکیبات واقعی آن احساس شوری دارد. 11% هم فکر می کنند که قرص های سفید و آبی مزه تلخی دارند و 10% هم می گویند که قرص های نارنجی ترش هستند.
در واقع رنگ یکی از مشخصات “مواد غذایی” است که به وسیله احساس بینایی انسان درک شده و باعث پذیرش یا مانع از مصرف آن ماده غذایی توسط مصرف کننده می‌شود. رنگ و شکل ماده غذایی به عنوان یک راهنمای کیفیت برای انتخاب آگاهانه عمل میکند. به طور مثال رنگ طبیعی گوشت تازه قرمز است. گوشتی که تازگی خود را از دست داده این قرمزی را ندارد و به دلیل تخریب رنگدانه‌های گوشت در معرض هوا، رنگ آن خاکستری یا قهوه‌ای می‌شود، بنابراین در وهله اول این رنگ ماده غذایی است که در انتخاب ما تأثیر میگذارد. صد البته این قضیه را می‌توان در همه انتخا‌ب‌های روزمره دید.

امروزه استفاده از رنگ‌ها در  صنایع غذایی، آرایشی، بهداشتی و دارویی برای ایجاد فرآورده‌های جدید و یا بهبود کالاها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است و مصرف رنگ در مواد غذایی و داوریی روز به روز رو به افزایش است.                         
  جالب است بدانیم که طی دو تحقیقی که درسال‌های اخیر صورت گرفته است، محققان دریافتند که افراد قبل از اینکه درمان با داروها را شروع کنند و متوجه اثر درمانی دارو بر درمان خویش شوند واکنشی احساسی نسبت به «رنگ دارو» قبل از مصرف آن دارند، البته دلیل این تأثیرگزاری به خاطر انتظارات ذهنی و فرهنگ وابسته بیماران است و نه نتیجه مستقیم رنگ داروها در اثر بخشی آنها   بد نیست نگاهی مختصر به این تحقیقات و نتایج به دست آمده از آنها داشته باشیم :
در مطالعه نخست* محققان به این نتیجه رسیده‌اند که افراد از نظر احساسی با رنگ داروها ارتباط برقرار می‌کنند و این رنگ تأثیر بسیار زیادی بر احساس آنها و “جلب” یا “رد” نظرشان نسبت به دارویی که می‌خواهند مصرف کنند دارد. این مطالعه که با استفاده از اشکال مختلف دارویی از جمله قرص، کپسول، شربت و حتی پمادها صورت گرفته؛ نشان داده که حتی این رنگ می‌تواند در نتیجه و اثربخشی داروها بر روی افراد نیز موثر باشد چرا که اگر فرد بیمار دارای روحیه و افکار مثبت باشد و اعتقاد به اثربخشی یک شیوه درمانی و داروی تجویز شده خاص داشته باشد قطعاً این مسأله کمک شایانی به بهبودی فرد می کند.

نگرش بیمار به نوع دارو و اثر گذاری مثبت آن می تواند به روند درمان کمک کرده و در نتیجه احتمال بهبودی را بالا ببرد. البته بر عکس این مسأله نیز صادق است، اگر بیماری نسبت به نوع و روش درمان و یا استفاده از داروی خویش حالت تدافعی داشته باشد و اعتقاد چندانی به اثر بخش بودن آن نداشته باشد ممکن است نتایج خوبی عایدش نشود.
با این دید که نگرش مثبت نسبت به یک نوع درمان و دارو درصد احتمال بهبودی را تا حد زیادی افزایش می دهد می‌توان توضیح داد که چگونه رنگ به کار در فته در داروها می‌تواند بر روی بیمار و یا مصرف کننده این داروها تأثیر بگذارد، به عنوان مثال در این تحقیق دریافتند که اغلب افراد تمایل بیشتری به انتخاب قرص‌های “صورتی رنگ” دارند و احساس می‌کنند که این داروها در مقایسه با داروهای “قرمز رنگ” از تلخی کمتری برخوردار بوده و بنابراین خوردن آنها آسان‌تر است!!  

همچنین این محققان با آزمایش بر روی گروه دیگری از افراد دریافتند که بیماران مبتلا به افسردگی تمایل چندانی به مصرف داروهای ضد افسردگی با رنگ‌ “قرمز تیره” نیستند و این رنگ بر روی دید و انتظار آنها در درمان خود تأثیر منفی دارد. یا اینکه اکثر افراد فکر می‌کنند، که کپسول‌هایی با رنگ‌ “آبی آسمانی” خواب شبانه‌ راحت و آرامی را برایشان به ارمغان می‌آورد.
طی این تحقیقات سوالی از داوطلبان پرسیده شد مبنی بر اینکه شما برای بیماری ریفلاکس معده (نوعی بیماری که در آن اسید معده به مری بازگشت دارد) داروهایی با رنگ “صورتی روشن” را انتخاب می‌کنید یا داروهایی که رنگ لیمویی و یا سبز روشن را دارند؟ جواب این بود. «داروهایی با رنگ صورتی روشن» چرا که اکثر افراد با دیدن دیدن رنگ سبز روشن و یا لیمویی انتظار دارند با مزه‌ای ترش و اسیدی مواجه شوند و در این حالت که احساس درد و سوزش در معده خود دارند از نظر ذهنی تمایلی به انتخاب داروهایی با رنگ سبز روشن و لیمویی را برای درمان خویش نخواهند داشت.
تحقیق دوم ** که نتایج آن در ژانویه ۲۰۱۳ منتشر شد، به تغییر رنگ داروها و نتیجه آن بر روند  ادامه یا توقف درمان از سوی  مصرف کنندگان این داروها می‌پردازد.
در این تحقیق مشاهده شد که بسیاری از افراد با تغییر رنگ داروها و قرص های خود نسبت به آنها بی میل شده و حتی بعضاً درمان خود را متوقف می‌کنند.

اغلب مردم در مقابل تعویض داروی خود که فقط و فقط از نظر رنگ و ظاهر متفاوت است نگران می شوند، این نگرانی غالباً به صورت قطع داروی تجویزی بروز پیدا می‌کند. به گفته این محققان تنها ۵۰ درصد از بیماران قلبی و عروقی پس از تغییر داروهایشان به نسخه تجویز شده خود پایبند ماندند و مابقی درمان راخود متوقف کردند.
همچنین تیم تحقیقات طی مطالعات خود بر روی گروهی از بیمارانی که دارای بیماری”صرع” هستند که تعداشان چیزی در حدود ۲٪ درصد از جمعیت مردم جهان را تشکیل می‌دهد دریافتند که اگر همان داروی قبلی اما با رنگی متفاوت برای آنها تجویز شود حدود ۵۳% شان از خوردن آن سرباز می‌زنند.
پس از انجام این تحقیق به پزشکان و داروسازان پیشنهاد ‌شد که بهتر است بیماران خود را کاملاً در جریان تغییراتی از این دست قرار دهند و آنها را در خصوص تأثیر رنگ دارو بر انتخابشان توجیه کرده و مانع از توقف و یا قطع درمان و همچنین به وجود آمدن احساس ناخوشایند و منفی در آنها شوند و در واقع به این موضوع به عنوان مسأله‌ای بسیار مهم و تأثیر گذار نگاه کنند. در این صورت است که شاید بتوان از دارو بیشترین اثر درمانی را با کمترین عوارض جانبی بدست آورد.                                                                                 
و در پایان نکته‌ای که شاید توجه به آن خالی از لطف نباشد این است که تفاوت رنگ داروها کمک بسزایی در شناسایی درست و تشخیص آنها به بیماران علی‌الخصوص سالمندان و یا افرادی که آگاهی زیادی در این خصوص ندارند می‌کند به این ترتیب که تفاوت رنگ این قرصها و کپسول‌ها در جلوگیری از بروز اشتباه در هنگام مصرف جلوگیری می کند.
نسبت به افراد جوان، افراد میانسال دو برابر قرص های قرمز را ترجیح می دهند و زنان نیز، بیشتر قرص قرمز را انتخاب می کنند. به نظر می رسد رنگ جز جدایی ناپذیر یک محصول غیر تجویزی می باشد. بیماران ممکن است به پزشک و یا داروساز اعتماد کنند, اما این بدان معنی نیست که آن ها تلخ ترین قرص را خواهند گرفت.                                                    
 این تیم می گوید:" بیماران هر بار که یک قرص یا کپسول را قورت می دهند, دچار تجربه حسی می شوند. " این ادراک می تواند بر دیدگاه بیمار نسبت به اثربخشی درمان تاثیر بگذارد.

گاهی اوقات رنگ ها می توانند بهترین درمان باشند. همه ما می دانیم که رنگ ها تا چه اندازه در خلق آثار موثر هستند اما روانشناسی رنگ ها و تاثیر درمانی آن ها نیز در همه جای دنیا از اهمیت بالایی برخورداراست .
رنگ داروها تاثیر روانی دارند و روی قضاوت بیماران، فروش و خاصیت درمانی آن ها موثر است.
تحقیقات نشان داده است که رنگ ها تاثیر عمیقی روی احساسات و عواطف انسان ها دارد به همین دلیل کمپانی های داروسازی برای هر دارویی رنگ خاصی را در نظر گرفته اند که بعضی از این رنگ ها در فرهنگ های مختلف متفاوت است .

                                              
    رنگ سفید درد را تسکین میدهد.
بدون شک استفاده از پماد قرمز رنگ روی جای سوختگی کمی مشمئزکننده است. هر چه رنگ روی داروها تندتر و پر رنگ تر باشد تاثیر آن ها بیشتر است. به عنوان مثال زرد پر رنگ تاثیر بیشتری نسبت به قرص های زرد کم رنگ دارد.                                                 
البته یکسری استثنائات در قانون رنگ داروها وجود دارد .
رنگ داروها در کشورهای مختلف به دلیل تفاوت های فرهنگی متفاوت است.                    
رنگ داروها در ایتالیا: آرام بخش های آبی رنگ روی مردها تاثیرگذار است. دلیلش بر اساس یافته های محققان تیم فوتبال ملی ایتالیاست که لباس های آبی به تن دارند. پس برای مردهای ایتالیایی رنگ آبی برابر است با شور و هیجان.                                               
رنگ داروها در کشورهای آفریقایی: رنگ زرد نشان دهنده شادی نیست و در داروهای ضد افسردگی به کار برده نمی شود. رنگ زرد به دلیل شیوع مالاریا یادآور رنگ زرد چشم بیماران مبتلا به این بیماری است.                                                                                  
رنگ داروها علاوه بر تاثیر روانی، در تشخیص و شناخت داروها نیز موثر است و باعث می شود بیمار با شناخت داروها در مصرف آن ها زیاده روی و یا هیچ اشتباهی نکند.

به خصوص برای بیماران کهنسال که مشکل ضعف دید دارند. به همین دلیل شرکت های داروسازی رنگ داروها را ثابت نگه می دارند زیرا ممکن است با تغییر در شکل و رنگ داروها بیماران دیگر به آن ها اعتماد نکرده و مصرف دارو را متوقف کنند .
اولین قرص در مصر باستان به عنوان یک توپ گرد کوچک حاوی ترکیبات دارویی مخلوط با گل یا نان ظاهر شد ؛ در پنج هزار سال آینده اش- تا اواسط قرن بیستم - قرص ها گرد و سفید بودندو قرص رنگی تقریباً وجود نداشت.
داروهای پیشخوان و غیر تجویزی فقط به شکل قرص در رنگ های سفید در دسترس بودند، به همین ترتیب داروهای تجویزی قرص های بی رنگ بودند که در ویال های نارنجی روشن یا شفاف قرار داشتند.

محققان پیشنهاد می کنند که ممکن است این امکان وجود داشته باشد و اطمینان حاصل شود که تمام عناصر حسی یک دارو با هم کار می کنند تا درک مثبتی از ویژگی های پزشکی ایجاد کنند با این حال, آن ها اشاره می کنند که توجه اندکی به این جنبه از فرمولاسیون دارویی مبذول شده است.
بیماران بهترین پاسخ را زمانی می دهند که رنگ با نتایج مورد نظر درمان مطابقت داشته باشد. برای مثال, آبی روشن برای یک شب و خواب خوب و قرمز برای تسکین سریع. یا یک سناریوی عکس را در نظر بگیرید:کپسول قرمز آتش برای مشکل برگشت اسید معده یا سبز تیره برای حالت تهوع .                                                                                                        .
گذشته از مزایای بی شمار کاربردی برای مصرف کننده, رنگ در حال حاضر نقش کلیدی در تبدیل قرص های سفید ساده به یک تصویر منحصر به فرد تجاری ایفا می کند.
رنگ و شکل قرص و نام ها و تصاویر مورد استفاده برای فروش محصولات به شدت مورد تحقیق و آزمایش قرار می گیرند. رنگ به وضعیت " جایگاه تقویت کننده " ارتقا یافته است, چرا که این مهم ترین بخش دارو است.
...........................................................................................................................
 ماه رمضان، ماه برچیده شدن، «بساط شیاطین» از عرصه زندگی اولاد آدم و حضور ملموس ملائک در اطراف «صائمین مشتاق شیدایی» است!
ماه رمضان، ماه مفروش کردن قدوم شب قدر با اشک‌های شوق برای درک زیباترین لحظه حیات انسانی است
خدایا مرا راهی ده که فقط به خانه تو برسم                
 دستی ده که فقط در خا نه تو را بزنم
نگاهی که جز روی تو  را ببینم  و                              
 گوشی ده که جز صدای تو را نشنوم