دارو درمانی هپاتیتB و C

اااااااااااااا                                           دارو درمانی هپاتیتB  و C

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی

سر آغاز هر نامه نام خداست                                   که بی نام او نامه یکسر  خطاست.

ای در دل من میل و تمنا ،همه تو                             ون در سر من مایه سودا ، همه تو

هر چند به روزگار  در می نگرم                                 امروز  همه تویی  و فردا  همه   تو  ( مولانا)                                                                                                                 

هپاتیت چیست؟

 از نظر لغوی به معنای التهاب کبد است میتواند دراثر عوامل مختلف ازجمله بسیاری از داروها،ویروسهای مختلف،بیماریهای خود ایمنی و بیماریهای ژنیکی پدید آید.

کبد مسئول فیلتر کردن مواد مضر جریان خون مانند سلول های مرده، سموم، چربی ها، هورمون ها و بیلی روبین ( ماده زرد رنگ در خون و مدفوع افراد) است. کبد ملتهب، نرم و بزرگ عملکرد طبیعی ندارد. در نتیجه سموم در بدن باقی می مانند و برخی از مواد مغذی توسط بدن پردازش نمی شوند. برخی از انواع هپاتیت به صورت خود به خود یا بدون درمان خاصی برطرف می شود، اما انواع دیگر آن مانند هپاتیت C مزمن می توانند کشنده باشند. ویروس اصلی هپاتیت از راه های مختلفی در بدن افراد منتقل می شود ولی مواد سمی (الکل و برخی داروها) و بیماری های خود ایمنی باعث بروز هپاتیت غیرویروسی می شوند.

انواع هپاتیت

پنج ویروس اصلی هپاتیت به نام های  A، B، C، D و E وجود دارد. در میان انواع ویروسی هپاتیت، A، B و C شایع تر هستند. هپاتیت A و E از راه خوردن غذا یا آب آلوده و سه نوع دیگر هپاتیت در اثر تماس فراورده های آلوده با مایعات بدن هستند.

هپاتیت B

ویروس هپاتیت B یکی از مهم ترین مشکلات بهداشتی انسان در جهان می باشد و باعث هپاتیت حاد و مزمن، سیروز کبدی و یا هپاتوسلولار کارسینوما می شود. ویروس هپاتیت B شامل یک DNA دو رشته ای حلقوی و پوشش دار است که به 8 ژنوتیپ مختلف طبقه بندی می شود(A-H). شیوع ژنوتیپ های مختلف HBV در مناطق مختلف متفاوت بوده و ژنوتیپ غالب در ایران ژنوتیپ D می باشد. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی بیش از دو میلیارد نفر در دنیا با این ویروس مواجهه دارند و در حال حاضر بیش از 350 میلیون نفر یعنی قریب 5 درصد از انسان های کره زمین این ویروس را با خود حمل می کنند و عده ای از آنها مبتلا به هپاتیت مزمن و یا نارسایی و سیروز و یا سرطان کبدی بوده. سالیانه عامل مرگ یک میلیون نفر و منبع آلودگی مهمی برای دیگران می باشد. شیوع هپاتیت B در دنیا 20-1/0 درصد می باشد که  که به سه گروه  تقسیم می شوند. 1- مناطقی دارای شیوع کمتر از 2 درصد، 2- مناطقی دارای شیوع 7-2 درصد، 3-مناطقی با بیش از 8 درصد. طبق بررسی های انجام شده در ایران 8/3-3/1 درصد افراد ناقل مزمن این ویروس می باشند.

 با شناسایی این ویروس و راه های انتقال آن دانشمندان در صدد تهیه واکسن برای پیشگیری و کشف داروهایی جهت درمان آن برآمدند که از حدود سه دهه قبل عملی و موفقیت های زیادی نیز کسب شده است. واکسیناسیون علیه این ویروس از سال 1372 در کشور ما شروع شد و در حال حاضر یکی از 9 واکسن مرسوم و الزامی برای کودکان ایران می باشد. در رابطه با پیشگیری از عفونت هپاتیت B  از طریق ایمن سازی فعال همه اتفاق نظر دارند ولی در مورد چگونگی شروع درمان و تنوع دارویی و طول مدت درمان اختلاف نظر وجود دارد. هدف مقاله حاضر مروری بر هپاتیت B مزمن، نظرات موجود در رابطه با زمان شروع درمان، داروهای موجود و نحوه استفاده از آن و چگونگی پیگیری بیماران می باشد.

هپاتیـت HBV عفونت کبدی است که خطر بالقوه ای برای زندگی است که توسط ویروس هپاتیت B می تواند عفونت مزمن ایجاد کند هپاتیت  سبب سرطان کبد وافراد را در معرض خطر مرگ قرار می دهد. واکسن علیه این بیماری از سال 1982 در دسترس است. واکسـن 95 ٪در هپاتیت B.موثر است .

برخی افراد، دچار عفونت هپاتیت (HBV )B عفونت جدی کبدی ناشی از ویروس هپاتیت B هپاتیت رادارند  به این معنی که بیش از شش ماه بیماری طول می کشدومنجر به بیماری مزمن هپاتیت کبد، سرطان کبد و سیروز می شود . اکثـر بزرگسـالان مبتلا به این بیماری حتی اگر نشانه ها و علائم آنها شدید باشد به طور کامل بهبود می یابند، امادر  2 تا 6 درصد از بزرگسـالان آلوده عفونت مزمن باعث سرطان کبد می شود. در حدود 90 درصد نوزادان مبتلا به ویـروس را می توان از ابتلا به آن مانع شد .  هیچ درمان بـرای آن نیست اما واکسن زدن می تواند از عفونت اولیه جلوگیری کند. داروی ضد ویروس می تواند عفونت های مـزمن را درمـان کند. ویروس هپاتیت B می تواند از طریق اسپرم، مایعات واژینال و خون منتقل شود و از زایمان مادر به نوزاد منتقل شود. استفاده از سوزن مشترک و داشتن رابطه جنسی محافظت نشده، خطر ابتلا به این بیمای را افزایش می دهد. فرد آلوده می تواند بدون داشتن آگاهی کافی از راه های انتقال این ویروس باعث انتقال آن به دیگران بشود.

انتقال ویروس از طرق زیرهم میتواند صورت بگیرد:

خالکوبی نا امن  ، اشتراک گذاشتن اقلام بهداشت شخصی مانند تیغه یا مسواک ، به اشتراک گذاشتن وسایل آشپزی، تغذیه با شیر مادر، آغوش گـرفتن، بوسـیدن.

ویـروس می تواند در خارج از بدن برای حداقل 7 روز زنده بماند. در این مدت، ویروس هنوز هم می توانـد عفونـت را در صـورت به بدن فردی که توسط واکسن هپاتیت B محافظت نشده باشد، ایجاد کند.

در حال حاضر شش دارو برای درمان هپاتیت مزمن ب مورد تایید قرار گرفته است:اینترفرون آلفا، پگ اینترفرون آلفا، لامیوودین، آدفوویر، انتکاویر، و تلبیوودین. این داروها ویروس هپاتیت ب را به طور کامل از بدن ریشه کن نمی کنند، بلکه موجب سرکوب ویروس در بدن می شوند، تا زمانی که این داروها بتوانند ویروس را به طور مداوم در بدن سرکوب کنند، سودمند خواهند بود. 

اینترفرون آلفا دارویی برای درمان هپاتیت اینترفرون ها نوعی از پروتئین ها هستند که سلول های میزبان آلوده به ویروس را آزاد ساخته و موجب تحریک سیستم ایمنی و افزایش مقاومت بدن می شوند. از داروی اینترفرون آلفا برای درمان انواع سرطان ها و بیماری هپاتیت شدید استفاده می شود. 

عوارض جانبی اینترفرون آلفا

تغییر حس چشایی یا احساس طعم فلزی، اسهال، سرگیجه، خشکی دهان، سندرم شبه آنفلوانزا، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، بثورات جلدی، خستگی غیرعادی، کم خونی، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی، مسمومیت کبدی و کاهش نسبی میزان مو از عوارض جانبی مهم و نسبتاً شایع دارو می باشند.

پگ اینترفرون آلفا داروی هپاتیت 

این دارو برای درمان هپاتیت C مزمن در بیمارانی که پیش از آن با اینترفرون آلفا درمان نشده اند و بیماری کبدی جبران شده دارند استفاده میشود همچنین این دارو برای بیماران مبتلا به هپاتیت C مزمن و HIV و بیماران مبتلا به هپاتیت B مزمن که بیماری کبدی جبران شده و رشد ویروس و التهاب کبدی دارند کاربرد دارد. 

عوارض جانبی پگ اینترفرون آلفا 

عفونت باکتریایی ، واکنش های روانی ، تب ، تهوع ، استفراغ ، اسهال ، بی اشتهایی. سپسیس، اندوکاردیت، سایکوز، افکار خودکشی و اقدام به ان، خونریزی گوارشی،پانکراتیت ، واکنش های حساسیتی، سرکوب مغز استخوان، نارسایی کبد.

لامیوودین داروی هپاتیت

لامیوودین، معمولا همراه با سایر داروهای ضد رتروویروس ، برای درمان عفونت ناشی از ویروس HIV مصرف می شود. این دارو در درمان هپاتیتB مزمن نیز مصرف می گردد. 

عوارض جانبی لامیوودین 

لامیوودین عوارض جانبی کمی دارد ولی به سرعت ویروس هپاتیت B نسبت به آن مقاوم می شود. 

آدفوویر داروی هپاتیت 

آدفوویر یک داروی ضد ویروس است. آدفوویر مانع از تکثیر سلول های آلوده به ویروس میشود. این دارو همچنین از آلوده شدن سلول های کبدی توسط ویروس ها، جلوگیری میکند. آدفوویر برای جلوگیری از پیشرفت هپاتیت B مزمن در افرادی که دست کم 12 سال دارند مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو درمان قطعی برای هپاتیت B مزمن به شمار نمیرود. 

عوارض جانبی ادفوویر 

تب، سردرد، فارنژیت، سینوزیت، درد شکم، نفخ، تهوع، استفراغ، هماچوری، نارسایی کلیوی، هپاتومگالی، نارسایی کبدی، اسیدوز لاکتیک، سرفه، راش

انتکاویر داروی هپاتیت

 داروی انتکاویر با متوقف کردن تکثیر ویروس، موجب کاهش تعداد ویروس در بدن می شود و به بهبود سیستم ایمنی بدن و عملکرد کبد کمک می کند. این دارو را دکتر متخصص به شما تجویز خواهد کرد. 

عوارض جانبی انتکاویر 

احساس بیماری ، سوء هاضمه ، سرگیجه ، خستگی و ضعف ، اسهال ، سردرد ، مشکلات خواب ، تغییر نتایج آزمایش خون

تلبیوودین داروی هپاتیت

تلبیودین دارویی که از انتقال هپاتیت B از مادر به جنین جلوگیری می کند.

مطالعات محققان انجمن گوارش آمریکا نشان می دهد که استفاده از یک داروی ضدویروسی، از انتقال هپاتیت بی (HBV) از مادر به جنین جلوگیری می کند.

این داروی ضد ویروسی تلبیوودین (telbivudine) نام دارد. در این مطالعه، 450 زن بارداری که به هپاتیت B مبتلا بودند، به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول در طول هفته های 24 تا 32 بارداری روزانه 600 میلی گرم تلبیوودین مصرف کردند و گروه دوم تمایلی به استفاده از داروی های ضد ویروسی نداشتند.

نتیجه آزمایش نشان داد که هیچ یک از نوزادان متولد شده از مادرانی که از این دارو مصرف کرده بودند، هپاتیت B نداشتند؛ ولی 14.7 درصد نوزادان متولد شده از مادران گروه دوم، به هپاتیت B مبتلا بودند. 

تنوفوویر داروی هپاتیت 

تنوفوویر یک داروی ضدویروس است که از تکثیر ویروس ایدز و هپاتیت B در بدن جلوگیری می کند. تنوفوویر یک درمان برای ایدز نیست. تنوفوویر در درمان ایدز و هپاتیت B مزمن کاربرد دارد. 

شایع ترین عوارض جانبی تنوفوویر

سردرد، شکم درد، خستگی، سرفه، تهوع و کمر درد 

سایر عوارض جانبی شامل:اسیدوز لاکتیک، هپاتومگالی شدید با استئاتوز، تشدید هپاتیت B حاد، شروع یا بدتر شدن اختلالات کلیوی.

واکسن هپاتیت B 

واکسن هپاتیت B از ابتلا به این بیماری جلوگیری می کند .

بهتر است که نخستین دوز در عرض 24 ساعت پس از تولد به انسان تزریق شود. این توصیه شامل نوزادان دارای ضعف عملکرد سیستم ایمنی مانند اچ آی وی/ایدز و کسانی که متولد زودرس هستند نیز می شود. در افراد سالم معمولی٬ این واکسن توان ایمن سازی تا بیش از 95 درصد افراد را دارد. 

در افراد در معرض خطر مانند کارکنان حوزه پزشکی و درمان توصیه می شود که پس از تزریق واکسن یک آزمایش خون برای بررسی عملکرد واکسن انجام دهند. گاهی ممکن است در افراد با ضعف عملکرد سیستم ایمنی بدن نیاز به یک دوز افزوده وجود داشته باشد.

در کسانی که در معرض ویروس هپاتیت ب قرار گرفته اند بهتر است افزون بر واکسن هپاتیت ب یک دوز از ایمنوگلوبولین ضد هپاتیت ب هم تزریق شود. نوع دریافت واکسن هپاتیت ب تزریق به عضله است.

هپاتیتC

نوعی بیماری کبدی است که دراثرعفونت با ویروس هپاتیت C به وجود می آید.این ویروس در سلول های کبدی زندگی می کند و موجب التهاب کبد(هپاتیت میشود.این ویروس همچنین می تواند موجب آسیب های دایمی کبد مثل سیروز)تنبلی کبد(،سرطان کبدو نارسایی کبد گردد.

ابتلا به هپاتیتC

ابتلا به هپاتیتC توسط ویروس هپاتیتC ایجاد میگردد. این ویروس پس از تماس فرد با خون بیمارمبتالبه هپاتیتC وارد بدن میگردد.هپاتیتC ازخون یک فردبه خون فرد دیگر منتقل می شود.ولی از طریق بغل کردن،بوسیدن،سرفه یاعطسه کردن و آب یا غذای مشترک منتقل نمیشود.

علائم و نشانه ها:  اگرعلائم هپاتیتC هرفردی ظاهر شوداین علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد: خستگی،تب اندک، سردرد،گلودردخفیف، کاهش اشتها، تهوع،استفراغ،دردفوقانی راست شکم(روی کبد)،درد مفاصل،خارش پوست،درد عضلانی،ادرار پر رنگ وزردی(حالتی که درآن پوست و سفیدی چشم بیماربه سمت زردی می رود(.

تشخیص هپاتیت C

با بررسی شرح حال بیمار،معاینه وی وآزمایش های خونی تشخیص داده میشود. غالبا میزان آنزیم های کبدی در خون مبتالیان به هپاتیت Cبالا است.هنگامی ک پزشک به هپاتیت Cمشکوک شود،وجود آنتی بادی های ضدهپاتیت سی(Ab HCV) را در خون بیمار بررسی می نماید.

برای تشخیص قطعی هپاتیتC باید خون بیماربا آزمایش زیبا و (PCR)پی سی ار (RNA HCV)مورد بررسی قرار بگیرد. وجود انتی بادیهای ضدهپاتیت سی در خون بیمارنشان میدهد ک فرد درحال حاضر مبتلا به هپاتیت سی است. ویروس هپاتیتC انواعی دارد و بهمین دلیل قبل از شروع درمان بررسی ژنوتیپ ضروری است

درمان هپاتیتC     :       آمپول اینترفرون_ یک به صورت هفته ای یکبار تزریق میشود.مقدار و مدت مصرف آن را پز شک تعیین می کند. هپاتیت Cقابل درمان است ،ودر صورت مصرف دقیق دارو تحت نظر پزشک امکان ریشه کنی آن وجود دارد. انواع مختلفی از داروی پگ انترفرون در بازار موجود است.

میزان پاسخ به درمان به میزان آسیب کبدی بیمار،مقدار ویروس موجود در بدن وی و نوع ویروس هپاتیت C که فرد به آن مبتلا شده است بستگی دارد. شش نوع مختلف که ژنوتیپ نامیده میشود از ویروس هپاتیتC وجود دارد،نوع ۱و۲و۳ در اکثر کشورهای جهان یافت میشوند،نوع ۴در آفریقای شمالی وجود دارد.نوع ۵ در آفریقای جنوبی و نوع۶ در آسیا شایع تر است. بخش مهمی از درمان هپاتیت Cبه مراقبت فرد از خود بستگی دارد.

ریبا ورین: ریباویرین یک داروی خوراکی ضد ویروسی است که مصرف همزمان آن با انترفرون در درمان هپاتیت C موثر است. این دارو درحال حاضر نباید به تنهایی مصرف شود،مهمترین عارضه آن ازبین رفتن گلبول های قرمز خون است که ممکن است تا ۱۰ درصد موارد منجر به قطع دارو گردد. بنابراین هنگام مصرف ریباویرین در فواصل منظم باید توسط پزشک معاینه شوید،و آزمایش های لازم را انجام دهید. مدت مصرف این دارو۶_۱۲ ماه می باشد. این دارو بسیار گران قیمت است

هپاتیتCدرمواردی نیاز به درمان دارویی دارد و درمواردی درمان دارویی لازم نیست. درصورتی آسیب کبدی خفیف باشد ممکن است که به درمان دارویی نیازی نباشد،همچنین درمان دارویی به علت عوارض جانبی زیاد این داروها و گران بودن آنها همواره بهترین انتخاب نیست. درصورتیکه پزشک معالج درمان دارویی را لازم بداند،درمان با اینترفرون وریباویرین صورت می گیرد.

مصرف داروی ریباورین نباید حاملگی در فرد یا همسر او رخ دهد. خطر عوارض جنینی وجود دارد.

اینترفرون آلفا چیست وچگونه عمل می کند؟  یک سلول دفاعی است که سلول های مختلف بدن در هنگام ابتلا به عفونت های ویروسی آن را ترشح می کنند تا دربرابر عفونت مقاومت کنند  درمان با اینترفرون آلفا،نوعی از اینترفرون انسانی به اینترفرون که بدنتان خودش آن را می سازدبرای (تحریک بیشتر سیستم ایمنی) اضافه میکند. استفاده از این دارو میتواند سبب بروز علائمی شبیه انفلوآنزا شود،که ممکن است دلالت بر موثر بودن درمان باشد. درحال حاضردقیقا معلوم نشده است که چگونه این درمان در معالجه هپاتیت مزمنBو C عمل میکند.

    

برای رهایی از بعضی عوارض جانبی اینترفرون آلفا از دستورات زیر پیروی کنید: ضد دردهایی از قبیل استامینوفن وایبوبروفن میتواند برای جلوگیری یا آرام بخشی نسبت به تب و درد بکار رود. تزریق اینترفرون آلفا به هنگام خواب به شما اجازه خواهد داد تا در زمان بروز علایم شبیه آنفلوانزا خواب باشید.

داروهای جدید:

داروهای خوراکیBoseprevirو Teleprevirهمرا با اینترفرون _پگ و ریباورین میتواند شانس پاسخ به درمان را افزایش دهد و مدت درمان را کاهش دهند. مصرف همزمان با چربی و غذاهای چرب،افزایش جذب خوراکی آنها توصیه میشود. همراه این دارو نباید از داروهایی که تداخل دارند استفاده کرد.    ...................................................................................................................................

عید فطر، عید پایان یافتن رمضان نیست  عید بر آمدن انسانی نو از خاکسترهای خویشتن خویش است، چونان ققنوس که از خاکستر خویش دوباره متولد می شود.

رمضان کوره ایی است که هستی انسان را می سوزاند و آدمی نو با جانی تازه از آن سر بر می آورد.

عید  فطر شادی و دست افشانی بر رفتن رمضان نیست، بر آمدن روز نو، روزی نو و انسانی نو است. بناست که رمضان با سحرها وافطارهایش با شبهای قدر و مناجاتهایش از ما آدمی دیگر بسازد. اگر درعید فطر درنیابیم که از نو متولد شده ایم اگر تازگی را در روح خود احساس نکنیم   عید فطر عید ما نیست.          عید فطر بر عزیزانم مبارک باد.