آنتی بیوتیک ها :موفقیت ها و ناکامی ها در درمان

                              آنتی بیوتیک ها :موفقیت ها و ناکامی ها در درمان

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی                        

به نام آنکه که قلم در کف انسان نهاد

و  بر حرمت آن قسم یاد کرد .

پر مصرف ترین داروها در جهان آنتی بیوتیک ها هستند و متاسفانه  کشور ما از این لحاظ در ردههای نخست قرار دارد.

مقدمه:

آنتی بیوتیک ها (یا در اصطلاح عموم چرک خشک کن ها) در بین داروهای امروزی، بیشترین داروهای تجویزی هستند. بدون تردید یکی از معجزه های قرن بیستم کشف آنتی بوتیک می باشد.آنتی بیوتیکها از طریق کشتن میکروبها یا توقف تکثیر آنها با عوامل بیماریزا مقابله میکنند. پنی سیلین ، اولین آنتی بیوتیکی بود که بطور تصادفی از محیط کشت کپک کشف شد.در سال 1950 در گیرو داد جنگ دوم جهانی یک ملیون تن پنی سیلین  Gبرای مجروحان جنگ به کار رفت. دیری نپایید کی این معجزه به یک معضل جهانی مبدل گردید وآنمسئله مقاومت باکتریایی بود. این جریان برای عفونت های بیمارستانی بسیار بسیار مطرح بوده وهست.امروزه متجاوز از صدها آنتی بیوتیک مختلف وجود دارد که پزشک برای درمان ناراحتی های کوچک تا عفونت های تهدیدکننده حیات از آنها استفاده میکند، ولیکن اگر نابجا مصرف شوند بسیار خطرناک خواهند بود. با شناخت اهمیت مصرف بجا و نابجای آنتی بیوتیکها، شما می توانید به سلامتی خود وخانواده خود کمک کنید.

پادزیست یا آنتی بیوتیک به فرانسوی( Antibiotique) به صورت کلی فراورده یا ماده‌ ای است که از یک میکروارگانیسم تولید یا از آن گرفته میشود و میکروارگانیسمهای دیگر را از بین میبرد یا مانع آنها میشود.

 

هرچند برخی آنتی بیوتیک ها علیه انواع گسترده ای از عفونتها مؤثر هستند ولی مهم است که بدانیم هر آنتی بیوتیکی تمام عفونتها را نمیتواند درمان کند و نیز آنها فقط علیه عفونتهایی بکار میروند که توسط باکتریها ٬ قارچ ها و انگل های بیماریزا بو جود آمده باشند و علیه بیماریهای ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفولانزا تاثیری ندارند. بهترین کاری که شما میتوانید در این مواقع انجام دهید این است که اجازه دهید سرماخوردگی و آنفولانزا، دوره خود را که معمولا" 2 هفته ممکن است طول بکشد ٬ طی کند و فقط علایم را تسکین دهید.

آنتی بیوتیک های وسیع الطّیف، آنهایی هستند که در مقابل انواع مختلف میکرو ارگانیسمها فعّال میباشند.

 آنتی بیوتیک های با طیف محدود، آنهایی هستند که فقط در مقابل یک میکرو ارگانیسم یا طیف بسیار محدودی از میکروارگانیسمها فعّال میباشند.

آنتی بیوتیک ها مواد شیمیایی هستند که از دو راه طبیعی و ساختگی به دست میآیند. آنتی‌بیوتیکهای طبیعی از میکروارگانیسم هایی مانند قارچها و باکتریها گرفته میشوند. امروزه با پیشرفت شیمی پزشکی بیشتر آنتی‌بیوتیکهای حاصل تغییرات ملکولی بر روی آنتی‌بیوتیکهای طبیعی هستند. آنتی بیوتیک ها به دو گروه عمده آنتی بیوتیک های باکتریسیدال، که باعث کشتن سلول بیماریزا میشوند و باکتریوستاتیک، که باعث توقف رشد و ثابت ماندن تعداد سلول بیماریزا هستند طبقه بندی میشوند. کشف اولین ماده آنتی‌بیوتیک به سال ۱۹۲۸ توسط الکساندر فلمینگ صورت گرفت، او به طور اتفاقی متوجه اثر ضد باکتریایی ماده ترشحی توسط قارچ پنی‌سیلیوم نوتاتوم شد. هاوارد فلوری Howard Florey این ماده را تخلیص کرد و با تجویز آن موفق به درمان عفونتها به روش سیستمیک شد. پس از این یافته دانشمندان مواد طبیعی دیگری را هم به عنوان آنتی بیوتیک به دست آوردند شامل تتراسایکلین، استرپتومایسین و سفالوسپورین‌ها. پس از شناسایی ساختار این مواد توسط شیمیدان ها، با ایجاد تغییرات در آنها انواع صناعی آنتی‌بیوتیکها تولید شدند. در نهایت انواع جدید کاملاً صناعی آنتی‌بیوتیکها با اثر بخشی بیشتر و ثبات شیمیایی بیشتر نیز تولید شدند.

البته مدتها قبل از کشف پنی‌سیلین بشر آموخته بود بطور تجربی بعضی مواد خام را به عنوان عامل ضد میکروب مورد استفاده قرار دهد. ۶۰۰ - ۵۰۰ سال قبل از میلاد، چینی ها شیره کپک زده لو بیای شور را برای درمان عفونت ها بکار میبردند. اصطلاح آنتی بیوز (Antibiosis) اولین بار در سال ۱۸۸۹ به‌وسیله ویلمین برای توجیه ماهیت رقابتی جوامع بیولوژیک که در آن فقط قویترینو اصلح ‌ترین زنده میماند بکار برده شد و چند سال بعد این اصطلاح برای آنتاگونیسم میکروارگانیسم ها نیز مورد استفاده قرار گرفت.

 

طبقه بندی آنتی بیوتیک ها براساس دامنه فعالیت :

بعضی از آنتی بیوتیک ها فقط برروی باکتریهای گرم منفی موثرند.

بعضی از آنتی بیوتیک ها فقط برروی باکتریهای گرم مثبت موثرند.

بعضی از آنتی بیوتیک ها روی قارچها یا تک یاختگان اثر می کنند.

بعضی از آنتی بوتیک ها وسیع الطیف هستند و دامنه فعالیت وسیعی دارند و برروی تعداد زیادی از میکروارگانیسمها مختلف موثر می باشند.

 

آنتی بیوتیک های وسیع الطّیف، آنهایی هستند که در مقابل انواع مختلف میکرو ارگانیسمها فعّال میباشند. مانند تتراسایکلین که در مقابل بسیاری از باکتریهای گرم منفی، کلامیدیا، مایکوپلاسما و ریکتزیاها موثر است. آنتی بیوتیک های با طیف محدود، آنهایی هستند که فقط در مقابل یک میکرو ارگانیسم یا طیف بسیار محدودی از میکروارگانیسمها فعّال میباشند؛ مانند وانکومایسین که عمدتاً در مقابل کوکسی‌های گرم مثبت مانند استافیلوکوک ها و انتروکوک‌ها مورد استفاده قرار میگیرند.نوعی ژن مقاوم در برابر آنتی بیوتیک کولیستین که پیش از این در کشور چین کشف شده بود، در مالزی نیز شناسایی شد. این ژن که از آن به عنوان 'ام.سی.آر.وان' یاد می شود، برای نخستین بار در سال 2013 در یک خوک از مزرعه ای در چین شناسایی شد .

مکانیسم اثر آنتی بیوتیک ها:

1-   جلوگیری از ساخت دیواره سلولی باکتری       2- تغییر در عملکرد غشاء سلولی     

 3- مهار پروتئین سازی

4-   ممانعت از نسخه برداری  و ممانعت از ترجمه            5- آنتی بیوتیک های مهار کننده سنتز اسید نوکلئیک

 

               مکانیسمهای اثر بعضی از آنتی بیوتیک ها

خصوصیات آنتی‌بیوتیک موفق برای درمان بیماری ها

1-   روی عامل بیماری اثر داشته باشد بدون اینکه آثار جانبی سمی قابل توجهی ایجاد نماید.

2-   باید به حد کافی پایدار باشد بطوری که بتوان آنرا از محیط کشت جدا نمود و برای مدت معقولی ذخیره کرد بدون اینکه اثرش کاهش یابد.

3-سرعت دتوکسیفیکاسیون (سم زدایی) و دفع دارو از بدن به گونه‌ای باشد که غلظت کافی را برای مدت معینی در خون نگاه داشته و احتیاجی به دوزهای مکرر نباشد.

4-   دفع دارو به حد کافی سریع و کامل باشد و پس از قطع مصرف دارو بطور کامل دفع گردد.

مقاومت علیه آنتی بیوتیک ها

مقاومت به آنتی بیوتیک یعنی میکروبهای بیماریزا که برای مبارزه با آنان آنتی بیوتیک استفاده میشوند، با جهش ژنی نسبت به این داروها مقاومت پیدا کنند و نسلهای جدیدی به وجود بیایند که نتوان با آنها مبارزه کرد. از مهمترین عوامل این پدیده، مصرف خودسرانه و یا بیش از حد آنتی بیوتیک ها است. این پدیده کل جامعه انسانی را به خطر میاندازد به طوری که خطر آن را به تروریسم تشبیه کرده‌اند

 منشا مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک ها:

مقاومت با منشا کروموزومی : این امر به صورت موتاسیون خودبخودی بر روی ژنهای کنترل کننده ی حساسیت باکتری روی می دهد. اینگونه مقاومت معمولاً براساس تغییر در گیرنده های دارو در باکتری عمل می کند.

مقاومت با منشا خارج کروموزومی : در این حال پلاسمیدهای R-Factor که حاوی ژنهای مقاومت نسبت به یک یا چند داروی ضد میکروبی هستند طی مکانیسمهای مختلف اکثراً از طریق کونژوگاسیون از یک باکتری به باکتری دیگر منتقل می شوند.

نکات مهم درباره ی آنتی بیوتیک ها:

1. آنتی بیوتیک ها، میان باکتری مفید و مضر تفاوتی نمی گذارند. می توانند با از بین بردن باکتری های مفید بدن، سیستم طبیعی آن را به هم بزند.
2. بدترین کار، مصرف نکردن مقادیر تجویز شده آنتی بیوتیک است؛ استفاده ی ناکافی از آنتی بیوتیک ها، باعث می شود باکتری های ضعیف از بین بروند اما انواع مقاوم، باقی می مانند.
3. باکتری ها با تغییر در DNA خود (جهش)، می توانند در مقابل آنتی بیوتیک ها مقاومت کنند. آنها میلیون ها باکتری مقاوم دیگر تولید می کنند و از بین بردن آنها بسیار سخت تر می شود.
4. استفاده نابجا از آنتی بیوتیک ها، یکی از دلایل اصلی ایجاد مقاومت باکتری ها در برابر آنهاست.
5. مشخص شده پزشکان بی تجربه و گرفتار که بیماران زیادی را در طول روز معاینه می کنند، بیشتر به تجویز آنتی بیوتیک تمایل دارند .
6. در سال های اخیر، آنتی بیوتیک جدیدی کشف نشده یا تعداد آنها بسیار محدود بوده است ساخت آنتی بیوتیک های جدید بسیار وقت گیر و پرهزینه است .
7. مشخص شده مصرف چای سبز با آنتی بیوتیک ها، می تواند فعالیت ضد باکتری آنها را افزایش دهد.
8. بسیاری از افراد، به اشتباه گمان می کنند آنتی بیوتیک های وسیع الطیف، قوی تر هستند و مصرف آنها را ترجیح می دهند اما اینطور نیست.
9. آنتی بیوتیک ها، نجات دهنده انسان ها بوده اند. قبل از کشف آنها، عفونت علت عمده مرگ و میر بود، اما امروزه علل عمده مرگ و میر، بیماری های قلبی عروقی، کلیوی و سرطان ها هستند.
10. امروزه میزان استفاده از آنتی بیوتیک ها در حیوان ها بیش از انسان هست

مقاومت متقاطع (Cross Resistance) :

میکروارگانیسم هایی که نسبت به یک داروی خاص مقاوم هستند ، ممکن است نسبت به داروهای دیگری که مکانیسم عمل مشابهی دارند نیز مقاوم باشند . این نوع مقاومت را مقاومت متقاطع می نامند . مقاومت متقاطع عمدتاً بین داروهایی وجود دارد که ساختمان شیمیایی بسیار نزدیکی دارند (مانند آمینوگلیکوزیدهای مختلف) یا نحوه اتصال یا عمل آنها مشابه است (مانند ماکرولیدها

توجه – توجه  مصرف خود سرانه آنتی بیوتیک و عواقب آن: استفاده بیش از حد یا نادرست از آنتی بیوتیک ها , یعنی مشارکت در گسترش مقاومت در باکتری ها

بنابراین:  افراد می توانند با دانستن موارد استفاده از آنتی بیوتیک و مصرف در هنگام ضرورت و کامل کردن دوره درمان، مقاومت به آنتی بیوتیک ها را کم کنند.

  در صورت عدم تاثیر آنتی بیوتیک ها نتایج زیر حاصل میشود :

بیماری طولانی تر میشود.      بیماری پیچیده تر میشود.  مراجعه متعدد به پزشک یا حضور طولانی در بیمارستان را به دنبال خواهد داشت.     نیاز به داروهای گرانتر و سمی تر خواهد بود.چه بسا عفونت های مقاوم منجر به مرگ ایجاد شود.

  فقط خود بیماران تنها کسانی نیستند که از این نتیجه رنج میبرند , بلکه افراد سالم جامعه هم ضربه خواهند خورد. باکتری های مقاوم، سریعا" بین اعضای خانواده , همکلاسی ها و همکاران گسترش خواهد یافت و سلامت افراد جامعه با گونه بیماریزای جدیدی که به سختی و با هزینه زیاد درمان میشود , تهدید خواهد شد.  

راه های مقابله با ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی:  1- در صورت داشتن بیماری ویروسی نباید از پزشک تقاضای آنتی بیوتیک کرد و پزشک را برای تجویز آنتی بیوتیک تحت فشار قرارداد.   2-  باید دوره درمان را ،حتی در صورت بهبود بیماری تکمیل کرد , در غیر اینصورت باکتری ها بطور کامل از بین نمی روند و باکتری های باقیمانده باعث عفونت مجدد میشوند که ممکن است این بار مقاوم شده و دیگر به آنتی بیوتیک ها پاسخ ندهند.

3- داروهای باقیمانده از چرخه ی مصرف خارج شود و از نگهداری دارو ها برای مصارف آتی خودداری شود  زیرا آنتی بیوتیک تجویزی روی همان عفونت بخصوص، مؤثر بوده و صرفاً برای فرد بیمار در آن ایام تجویز شده است.

4- دارو در ساعات معین توسط پزشک مصرف شود. آنتی بیوتیک زمانی مؤثر خواهد بود که بطور منظم مصرف شود.

5-     در صورت مشاهده ی علایم یکسان, از پیشنهاد آنتی بیوتیک خود به آن فرد خودداری شود, زیرا ممکن است برای بیماری آنها مناسب نباشد. دریافت داروی اشتباه ممکن است درمان صحیح را به تاخیر بیندازد و باکتریها در این فاصله تکثیر شوند.

.    ...........................................................

سپاس از 3 وجود مقدس:

1-  آنهایی که ناتوان شدند تا ما به توانایی برسیم.

2-  موهایشان سفید شد تا ما رو سفید شویم.

3-  عاشقانه سوختند تا گرما بخش  وجود ما و روشنگر را همان باشد.

پدرانمان ، مادرانمان ، استادانمان

---

نوشته شده در تاریخ چهارشنبه بیست و نهم اردیبهشت ۱۳۹۵ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

آهن ومسمومیت های آن

                                    آهن ومسمومیت های آن 

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی

انسان بزرگ نیست جز به وسیله فکرش ، شریف نیست جز به واسطه رفتارش  و قابل احترام نیست جز به سبب اعمال نیکش

                   تقدیم به انسان های بزرگ ، انسان های شریف و انسان های شایسته احترام .

            مقدمه

آهن یک ماده معدنی ضروری برای عملکرد صحیح بدن و سلامت جسم است. هر گلبول قرمز خون در بدن در هموگلوبین خود ، رنگ دانه ای که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن می رساند – حاوی آهن است. اما کمبود آهن در خون موجب کم خونی ناشی از فقر آهن می شود که یک کمبود غذایی متداول در کودکان به شمار می رود. بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد . اگر مقدار کافی آهن موجود نباشد تولید هموگلوبین محدود می شود که در مقابل بر تولید گلبولهای قرمز اثر میگذارد. به کاهش مقدار هموگلوبین و گلبولهای قرمز در جریان خون آنمی یا کم خونی اطلاق می شود. از آنجایی که گلبولهای قرمز برای حمل و نقل اکسیژن در بدن لازم هستند کم خونی یا آنمی به کاهش اکسیژنی که به سلول ها و بافت ها می رسد منجر می شود و در نهایت بر عملکرد آنها تاثیر منفی می گذارد. آنمی ناشی از فقر آهن که معمولا در اثر کمبود مصرف آهن رخ می دهد متداولترین علت کم خونی در کودکان است .

در 30 سال گذشته بخاطر افزودن آهن به غذاهای مخصوص کودکان و نوزادان این نوع کم خونی با کاهش روبه رو بوده است. کم خونی ناشی از فقر آهن یک باره اتفاق نمی افتد بلکه کمبود آهن با گذشت زمان در فرد پیشرفت می کند که ابتدا با فقر آهن شروع می شود که در آن مقدار آهن موجود در بدن کاهش می یابد در حالی که آهن موجود در گلبولهای قرمز یکسان باقی می ماند. اگر فقر آهن بهبود نیابد ، به کمبود آهن و در نتیجه به آنمی یا کم خونی ناشی از کمبود آهن منجر می شود.

                       

آهن در ابتدای روده باریک و دوازدهه جذب میشود و از انجاییکه حدود 10 درصد آهن رژیم  غذایی  جذب میشود . در رژیم  غذایی  روزانه  حدود 1۰ میلی گرم  آ هن باید وجود داشته باشد .

هر گلبول قرمز خون در بدن در هموگلوبین خود –رنگ دانه ای که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن می رساند – حاوی آهن است .

کمبود آهن در خون موجب کم خونی ناشی از فقر آهن می شود .

آنمی ناشی از فقر آهن که معمولا در اثر کمبود مصرف آهن رخ می دهد متداولترین علت کم خونی در کودکان است .

مقدار آهن سرم نماینده مقدار آهن موجود در جریان خون که به ترانسفرین متصل است  می باشد. مقادیر آن در طول شبانه  روز با هم مقداری متفاوت است . مقدار طبیعی آن در نوزادان 100-250 ، شیرخواران 40-100 ، کودکان 50-120 ، مردان50-160 ، وزنان 40-150 میکرو گرم درصد است .

اهن یک ماده ضروری می باشد که مقدار آن در بعضی رژیم های غذایی ناچیز است . میزان مورد نیاز اهن در خانم های 15- 11 سال 15 میلی گرم , در خانم های باردار30 میلی گرم و در بزرگسالان  با سن بیشتر از 50 سال 10میلی گرم در روزمیباشد .
در دورانی که کودکان به سرعت رشد می کنند(6-4  سالگی) روزانه 10میلی گرم اهن مصرف کنند .

 

آنمی و فقر آهن

کم خونی یک اختلال است که می تواند درشرایط مختلفی از جمله دوره های شدید قاعدگی، سرطان ، خونریزی در دستگاه گوارش ، و بیماری سلول داسی شکل، و بسیاری موارد دیگر رخ دهد. کم خونی فقر آهن یک نوع خاصی از کم خونی است که علت بروز آن معمولا به دلیل از دست دادن خون یا کاهش یافتن جذب آهن رژیم غذایی می باشد. کم خونی کمبود آهن می تواند خفیف یا شدید بوده و می تواند به طور حاد یا مزمن رخ دهد. و بیماری بسیار رایجی است ، میزان مبتلایان 1 تا 2 درصد ازافراد بزرگسال یا حتی بیشتر از آن در کشورهای توسعه یافته است اما در کشورهای در حال توسعه به  دلیل فقررژیم غذایی شایع تراست.      کم خونی کاهش تعداد سلول های قرمز خون تعریف شده است، که توسط  آزمایش خون تشخیص داده می شود.

پسرها در معرض کم خونی ناشی از کمبود آهن قرار می گیرند اما دختران نوجوان به خاطر ذخیره کم آهن و از دست رفتن

 خونریزی دوران قاعدگیشان ، در خطر بزرگ تری نسبت به پسران هم سن خود هستند .

 بعضی از علایم کم‌خونی فقر آهن عبارتند از :

رنگ پریدگی پوست، زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم‌ها، خستگی زودرس، سرگیجه و سردرد، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها، حالت تهوع و در کم‌خونی شدید گود شدن روی ناخن(ناخن قاشقی) .

بسیاری از مردم با کم خونی کمبود آهن هیچ علامتی ندارند . اما شایعترین علایم عبارتند از :

ضعف،  سردرد  ، کج خلقی، خستگی و مشکل در ورزش ( به دلیل کم آوردن نفس ، ضربان قلب سریع ).

 

علائم کمتر شایع فقر آهن عبارتند از :

ناخن شکننده ، زبان درد ، سندرم پاهای بی قرار ، ویار ( گرایش غیرطبیعی به خوردن اقلام مواد غیر غذایی ، مانند : خاک رس یا خاک ، محصولات کاغذی ، یا نشاسته.شیر گاو مقدار کمی آهن که برای رشد کودک و نوزاد مهم است را دارد و باید جایگزین مواد سرشار از آهن طبیعی شود . شیر جذب آهن را کاهش می دهد و می تواند موجب تحریک پوشش روده نیز شود که کمی خونریزی ایجاد می کند.

 

تشخیص :

یک شخص مبتلا به کم خونی کمبود آهن پس از انجام آزمایش خون برای ارزیابی علائم کم خونی و یا پس از انجام آزمایش برای دلیل دیگری  شناسایی شود. ارزیابی اولیه بیمار مشکوک به کم خونی معمولا شامل یک تاریخچه پزشکی ، معاینه فیزیکی و آزمایش خون  می باشد .

 

علائم مسمومیت :

کودکانی که با مصرف آهن دچار مسمو میت می شوند مشکلات فوری یا تاخیری پیدا می کنند .
اولین علامت مسمومیت آهن درد معده میباشد که منجر به بروز زخم معده میشود و همراه با تهوع و استفراغ میباشد.
با نفوذ آهن ارگان های داخلی به ویژه مغز و کبد آسیب دیده و منجر به شوک و مرگ در اثر آسیب کبدی میشود.

 

مراحل مسمومیت

مرحله ۱: این مرحله با درد شکم، استفراغ و اسهال مشخص می شود. استفراغ به طور مشخص، در مدت چند ساعت اول بعد از مصرف بروز می کند. استفراغ شایع ترین نشانه بالینی ثابت در مسمومیت حاد با آهن است. عدم وجود نشانه های گوارشی در مدت 6 ساعت از زمان مصرف تشخیص مصرف قابل توجه آهن را رد می کند . 

مرحله ۲: معمولا مرحله ۲ یا مرحله خاموش مسمومیت آهن اتفاق نمی افتد. در دوره ۶ تا ۲۴ ساعت بعد از زمان مصرف، نشانه های گوارشی برطرف می شود .      

مرحله ۳: این مرحله با مسمومیت در کل بدن مشخص می شود. خونریزی و متعاقب آن بروز شوک از علائم این مرحله است . 

مرحله ۴: مرحله کبدی در فاصله زمانی ۵ ـ ۲ روز بعد از مصرف، حاصل می شود و ممکن است به نارسایی کبدی منتهی شود .

مرحله ۵: این مرحله از مسمومیت شامل انسداد خروجی معده در نتیجه اثرات خورنده آهن روی معده است. این تغییرات نادر است و در مدت ۴ تا ۶ هفته بعد از مصرف، اتفاق می افتد. تشخیص مسمومیت بالینی است، اما برای بررسی سطح آهن، سرم

     یا استفاده از عکسبرداری برای مشاهده قرص های آهن نیز استفاده می شود. 

درمان مسمومیت

اولین اقدام استفاده از ماده شلات کننده مانند دفروکسامین برای تمیز کردن معده میباشد .شستشوی کامل روده ها باید انجام گیرد تا قرص های جذب نشده را خارج سازد .درمان های حمایتی مناسب برای خونریزی گوارشی ،اسیدوز متابولیک و شوک بایست همزمان آغاز گردد .   اگر این درمان با شکست رو به رو شد بایستی فرد مسموم دیالیز شود.

 دفروکسامین ‌یک ‌عامل‌ شلاته‌کننده ‌فعال‌ است که‌ به‌ عنوان‌ داروی کمکی ‌در درمان ‌مسمومیت ‌با آهن‌ به ‌کار برده ‌ می‌ شود . این  دارو همچنین ‌برای ‌تسریع‌ دفع‌ آهن  مصرف‌ می‌ شود .  دفروکسامین‌ از راه‌ تزریق ‌وریدی‌، عضلانی ‌و یا داخل صفاقی ‌برای کنترل ‌تجمع ‌آلومینیوم ‌در استخوان‌، در

مبتلایان به ‌نارسایی کلیه ‌و در درمان ‌مسمومیتهای عصبی ‌و یا ناهنجاریهای استخوانی‌ در بیماران تحت دیالیز به‌ کار برده میشود.

جهت جلوگیری از مسمومیت بایستی به نکات زیر توجه نمود.  فراورده های حاوی اهن می توانند باعث جراحات جدی یا مرگ در کودکانی که به صورت تصادفی اهن مصرف کرده اند شود. بسته بندیهای که کودکان قادر به باز کردن آ ن نمی باشند بایستی بعد

 از هر بار مصرف کاملا بسته شوند . فراورده های حاوی آهن, بایست دور از دسترس کودکان نگه داشته شوند                                                                                                                                          

 

زیبایی بهار به تکرار نیست بلکه به شکفتن و زنده شدن است که زندگی و حیات را عمق می بخشد  و ابدیت را نجوا میکند. آفرین به هر اندیشه ای که شکوفا گردد به هر کردار نیکی که به ثمر نشیند و .................................

‌

---

نوشته شده در تاریخ جمعه هفدهم اردیبهشت ۱۳۹۵ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی

ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی

Acquired immunodeficiency syndrome

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی

این مقاله را با سخنی چند از بزرگان آغاز می نماییم  :

ظرف که خالی باشد صدای بیشتری دارد.                                                                 ویلیام شکسپیر

سعی نکن انسان موفقی باشی بلکه سعی کن انسان ارزشمندی باشی.                                       انیشتن

دستانی که کمک میکنند پاک تر از دست هایی است که روبه آسمان دعا میکنند.                   کورش کبیر

من دریافته ام که ایده های بزرگ هنگامی که به ذهن راه می یابند که مصمم به داشتن چنین ایده هایی باشیم.  چارلی چاپلین

به همه اعتماد داشتن خطرناک است ، به هیچ کس اعتماد نداشتن خطرناکترین.             آبراهام لینکلن

                       

• عامل بیماری ایدز از طریق تماس مستقیم مخاط با خون و دیگر مایعات و ترشحات بدن منتقل می شود (از جمله ترشحات جنسی و شیر مادر). عامل بیماریزا ویروسی است که قدرت آلوده کنندگی و سرایت پذیری بالائی دارد و ویروسH.I.Vیا نقص ایمنی انسان  نامیده می شود، زیرا موجب ضعف دستگاه دفاعی بدن انسان می شود. مبداء اولیه این ویروس بطور دقیق مشخص نیست. ویروس ایدز در بدن انسان مراحل مختلفی را طی می کند که یکی از آنها دوره فعالیت پنهانی است ، در این مرحله ویروس در حال رشد و تکثیر است و پس از آنکه شرایط از هر نظر آماده شد، حملات خود را شروع می کند و سبب نابودی سلولهای دفاعی و مرگ انسان می شود . آلودگی به ویروس در تمام دوران زندگی انسان ادامه پیدا می کند ..

 

راه های انتقال:

1-تماس جنسی (واژینال ، مقعدی ، دهانی )                                                                                   

تماس با خون آلوده (دریافت خون آلوده ، استفاده از سرنگ آلوده)                                                                                                                       3 - انتقال از مادر به جنین یا نوزاد ( انتقال از طریق خون مادر، انتقال از طریق شیر مادر )

روند بیماری:

1-   مرحله عفونت حاد یا عفونت اولیه : 6-2 ماه

2-   مرحله نهفته بیماری : 9 سال

3-   -مرحله نهایی عفونت : 9 ماه

مرحله اول (عفونت حاد)

در اغلب موارد در صورتی که تعداد کافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود ، بعد از چند هفته  علائمی نظیر تب ، گلودرد،بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی و یا تظاهرات عصبی ظاهر میگردد. این علائم اختصاصی نبوده و مشابه  نشانه های بسیاری ازبیماریهای دیگر است . چون معمولا ظرف یک تا دو هفته بهبودی  حاصل می گردد ، کمتر اتفاق می افتد که بیماری دراین دوره تشخیص داده شود،بعلاوه از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی که نشانگر آلودگی فرد  است حدود 3 تا 12هفته ( گاه تا 6 ماه و بندرت بیشتر) طول می کشد. در این فاصله زمانی ، فرد، آلوده بوده و ممکن است سایرین را آلوده کند و متاسفانه با روشهای آزمایشگاهی فعلی نمی توان بو جود آن پی برد.

 

مرحله دوم (بدون علامت):

پس از بهبودی  خود بخودی مرحله حاد، بیمار وارد مرحله بدون علامت می شود که بر حسب نوع ویروس آلوده کننده از10تا17 سال طول می کشد. در این مدت شخص آلوده هیچگونه علامتی از بیماری را بروز نمی دهد و به ظاهر کاملاً سالم است ولی برای دیگران آلوده کننده می باشد .در این  مرحله آزمایش خون مثبت است و بالطبع شخص دیگران را مبتلا می کند . کنترل انتشار ویروس در این مرحله مشکل می باشد .

مرحله سوم  (بزرگی منتشر و پایدار غدد لنفاوی):دراین مرحله غدد لنفاوی بزرگ شده و به شکل قرینه و بدون درد در بیش از دو نقطه بدن بجز ناحیه کشاله ران ظاهر می شود و حداقل 3ماه باقی می مانند.

 

                           عوامل موثر در طول مرحله نهفته

  1- سیستم ایمنی افراد : افراد ضعیف و مسن زودتر از پا در می آیند.                   2- عفونت های دیگر: عفونت های نهفته دیگر باعث تسریع پیشرفت بیماری می گردند.   3- امکانات پزشکی : مراقبت های پزشکی مناسب دوره نهفته را طولانی تر می سازند.    4- زمینه ژنتیکی :برخی افراد به دلایل ژنتیکی در مقابل عفونت حساس تر و یا مقاوم تر هستند.

 

علائم بیماری:

1- بروز عفونت های فرصت طلب

2- بروز سرطان های مختلف (از جمله سارکوم کاپوزی ، سرطان دهانه رحم ، لنفوم)

3-علائم عمومی همانند تب ،عرق شبانه ، ضعف و لاغری

دوره پنجره یا window period

به دوره ای از عفونت اطلاق می گردد که فرد هنوز بر علیه ویروس آنتی بادی نساخته است بنابر این آن دسته از تست های تشخیصی که بر مبنای اندازه گیری آنتی بادی استوار هستند در این مرحله جواب منفی خواهند داشت . این دوره 6-3 ماه اول عفونت را در بر می گیرد.

روش های  تشخیص:  1- بررسی علائم بالینی 

2- اندازه گیری آنتی بادی های تولید شده بر علیه ویروس (عمدتا با تکنیک الایزا انجام می گیرد.)

3-تعیین حضور آنتی ژن ویروسی در بدن بیمار (عمدتا با تکنیک PCR انجام می گیرد.)

درمان:

بطور کلی دو نوع درمان اصلی  در این عفونت وجود دارد.

1-   درمان داروئی برای جلو گیری از تثبیت عفونت در بدن بیمار         Post-exposure prophylaxis (PEP)

2-   درمان داروئی برای کاهش عوارض عفونت و افزایش طول عمر Highly active antiretroviral           therapy(HAART)

 

• •       مزایای درمان: 1- بهبود کیفیت زندگی بیمار2- کاهش میزان ویروس در بدن بیمار3- کاهش تومورها

4-کاهش بروز عفونت های فرصت طلب   5- افزایش طول عمر تا حد اکثر 20 سال

مشکلات درمان:

1-این درمان عفونت را ریشه کن نمی سازد فقط پیشروی آن را کند می کند.

2- این درمان بسیار پرهزینه است .

3- این درمان پیچیده و دشوار است.

4-امکان بروز سویه های مقاوم به داروهای مورد استفاده وجود دارد.

• پیشگیری: عدم ایجاد ارتباط جنسی با افراد ناشناس ویا مشکوک و در صورت ارتباط استفاده از لوازم محافظت کننده همانند کاندوم                                                                                                                               
• 2- عدم استفاده از سرنگ هایی که قبلا مورد استفاده قرار گرفته اند.                                                               

3-   خودداری از بچه دار شدن در افرادی که عفونت در آنها محرز گشته است و اجتناب از شیر دادن به نوزاد درصورت بچه دارشدن .

اپیدمیولوژی: ایدز یک عفونت پاندمیک و چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است.تاکنون 60 میلیون نفر در جهان به این عفونت گرفتار گشته اند و نزدیک 30 میلیون به دلیل بیماری ایدز فوت کرده اند.3/2 این افراد از قاره افریقا بوده اند. در حال حاضر حدود 2/ 33 میلیون فرد آلوده در جهان وجود دارد. هر ساله حدود 5/2 میلیون نفر به این تعداد اضافه می شود

 

خدایا:

نعمت عافیت مبدا همه نیازهاست   و عاقبت بخیری مقصد همه نیازهاست.

بین این مبدا تا ان مقصد والاترین نیازها دلخوشی ست.

به بزرگی ت ان را به تمامی دل پا کانت عطا فرما.