بیماری های ناشی از مصرف فست فود

بیماری های ناشی از مصرف فست فود

                     

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی و سم شناسی

به نام نامی که نام ها از او نامیده شد.             به نام عالمی که علم ها از او خروشیده شد.

                                          به نام عاشقی که عشق ها از او جوشیده شد.

مقدمه

غذاهای آماده یا فست فودها (fast food) حالا جزء لاینفک برنامه غذایی روزانه اغلب ما شده اند. غذاهایی که دیگر احتیاج نیست چند ساعت در آشپزخانه وقت گذاشت و آنها را تهیه کرد.

کالباس، سوسیس، همبرگر،‌پیتزا و ... در ظاهر شیک،‌متنوع و خوشمزه شان، باطن بیماری دارند که اگر بخواهیم در هفته چندین وعده غذایی را به خوردن فست فودها اختصاص دهیم باید از همان موقع که به خوردن این غذاها وابسته شده ایم به سلامتی مان هم شک کنیم.

در اینجا به بررسی بیماری های ناشی از مصرف فست فودها می پردازیم.

فشار خون

این مشکل از دسته تهدید کننده های سلامتی است که در صورت بالا بودن، احتیاج به یک فرایند طولانی مدت دارد که باید در طول سال ها عمر ادامه داده شود. این فرآیند شامل تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش کردن و کنترل وزن است. وجود رابطه بین رژیم غذایی و فشار خون، دارای مفاهیم مهمی برای پیشگیری و درمان پر فشاری خون است که حتی در صورت نیاز به درمان دارویی نیز باید رعایت شود.

 

لازم به ذکر است که در برخی موارد، بیماری های کلیوی یا مشکل در غدد درون ریز و… می توانند منجر به پر فشاری خون شوند، ولی در بیش از درصد موارد علتی برای فشار خون بالا یافت نمی شود، که به آن «فشار خون بدون علت» می گویند. در واقع جنبش روی آوری به مواد خوراکی برای پیشگیری و درمان بیماری ها، چند سالی است که مورد توجه مجدد قرار گرفته، اما یافته های نوین در تأیید آن موجب شده که دامنه و سرعت این گرایش به طرز شگفت انگیز افزایش یابد. متاسفانه این نوع غذاها به دلیل لذیذ بودن، طرفداران بسیاری دارند و این در حالی است که فست فودها دارای کالری، نمک و مواد نگهدارنده بسیاری هستند. چربی های فراوان موجود در فست فودها نیز موجب می شود که فرد مصرف کننده در دراز مدت به دیابت، فشار خون

و دیگر بیماری های ناشی از افزایش وزن دچار شود.

 

اختلال در دستگاه گوارش

مواد غذایی موجود در فست فودها املاح و فیبر اندکی دارند و به همین دلیل حرکات دستگاه گوارش را کند می کنند؛ ضمن

 اینکه فست فودها می توانند در دستگاه گوارش به ترکیبات سرطانی خطرناکی تبدیل شوند.

برای حفظ و نگهداری درازمدت غذاهای حاضری و خوش طعم کردن آن ها، از افزودنی های متعددی استفاده می شود، که این

 افزودنی ها به همراه دیگر فرآیندهای که روی غذا انجام می شود، موجب از دست رفتن بخش زیادی از ارزش غذایی فست فود می شود.

 

فست فودها از نظر مواد مغذی ها خصوصاً ویتامین های گروه B و C و همچنین اسید فولیک بسیار فقیر هستند؛ به طوری که یک وعده از وعده های غذایی فرد را پر می کنند، اما مواد مورد نیاز بدن راتامین نخواهند کرد. مصرف فست فودهاخصوصاً برای خانم های جوان که در آستانه بارداری هستند بسیار مضر است و می تواند باعث احتمال نقص عصبی در جنین شود.

فست فود متهم اصلی ایجاد کبد چرب است. علت ایجاد کبد چرب عدم تحرک و مصرف کالری اضافه بر نیاز بدن است که این امر موجب چاقی میشود و همین چاقی خود عامل اصلی در بروز این بیماری است. فست‌فودها متهم اصلی ایجاد کبد چرب هستند چون این غذاها دارای کالری زیادی هستند و بدن افراد جامعه با این بی تحرکی ها نمیتواند آنها را بسوزانند بنابراین در بدن ذخیره میشوند و فرد را مستعد ابتلا به بیماریهای مختلف از جمله کبد چرب میکنند.

پوکی استخوان

با توجه به اینکه امروزه فست فودها یکی از رایج ترین غذاها بین مردم شده اند، مصرف این گونه غذاها به دلیل محتوای بالای چربی که عمدتاً هم چربی های اشباع می باشند برای قلب و عروق بسیار خطرناک است و می تواند باعث افزایش کلسترول خون شود، فست فودها به دلیل مقادیر فراوان چربی احساس سیری را در افراد ایجاد می کنند و این امر می تواند برای کودکان و نوجوانانی که در سن رشد هستند سوء تغذیه را به همراه داشته باشد. همچنین مصرف نوشیدنی از جمله نوشابه همراه

فست فودها باعث پوکی استخوان می شود و مانع از قد کشیدن کودکانی است که در سن رشد هستند.

 

سرطان

چنانچه فست فودها در روغنی که چند بار از آن استفاده شده سرخ شود و این روغن تغییر رنگ داده باشد به راحتی می تواند در بدن فرد سرطان ایجاد کند. نمک بالای موجود در فست فودها می تواند زمینه ساز ابتلا به فشار خون باشد. رنگ صورتی موجود در سوسیس و کالباس به هیچ وجه ناشی از گوشت موجود در آنها نیست، بلکه به دلیل مقادیر فراوان نیترات و نیتریت در این فراورده های غذایی است که سرطان را ایجاد می کند و این مواد حتی بدون آنکه سرخ شوند هم سرطان زا هستند. اگرچه ذائقه اکثر افراد به فست فودها عادت کرده و نمیتوان آنها را به طور کامل از برنامه غذایی افراد حذف کرد، اما پیشنهاد می شود مصرف

 این مواد غذایی به یک بار در ماه و یا هر دو ماه یک بار محدود شود.

 

فست‌فودها عامل مهم بروز سرطان معده است

فست فود ( غذای آماده ) دومین عامل ایجاد سرطان بعد از سیگار

فست فود در تمام دنیا حتی در کشورهای پیشرفته هم اکنون به یک معضل تبدیل شده و طبق تحقیقات 98 درصد تبلیغات محصولات غذایی در آمریکا با استانداردهای جهانی از نظر نمک، سدیم و چربی و شکر تفاوت قابل ملاحظه ای دارد، به گفته سازمان جهانی بهداشت فست فود در مجموع دشمن سلامت است، غذایی عموما بی ارزش، پر از چربی غیر اشباع که منجر به دیابت، سکته مغزی و قلبی، بیماری های قلبی و عروقی می شود. فست فود به خصوص اگر ماده اولیه آن گوشت باشد، فرآوری شده است یعنی با افزودن مواد نگه دارنده که در بدن صد درصد منجر به جهش های ژنتیکی می شود تولید می شود، البته همیشه جهش های ژنتیکی مساوی با بروز سرطان نیست اما می دانیم که گوشت فرآوری شده موجود در فست فود منجر به ایجاد موادی می شود که می توانند در پی جهش ژنتیکی به ابتلای فرد به سرطان بینجامد، به خصوص به علت وجود موادی مثل نیترات سدیم که فست فود را خوشمزه تر می کند و در کالباس، سوسیس و بر گر استفاده می شود. این ماده در بدن تبدیل به نیتروزامین که صد درصد سرطان زا ست می شود. مهم ترین علت ایجاد سرطان های دستگاه گوارش همین ماده است و تاثیر آن در به وجود آمدن سرطان قطعی است. در کشور ما آلودگی مواد غذایی به مواد سرطان زا و روش پخت مواد غذایی 2 علت اصلی افزایش سرطان های دستگاه گوارش است. در هر نوع فرآوری گوشت یا موادی مثل سیب زمینی، ماده ای سرطان زا به نام آکریل آمید تولید می شود که شاید سرطان زا ترین ماده طبیعی است، در فرآوری ممکن است گوشت سرخ، برشته یا کباب شود و یا به وسیله جوش شیرین گریل شود. چنین گوشتی اگر در دمای بالا (200 درجه سانتی گراد) پخته شود تا 300 برابر استاندارد، آکریل آمید ایجاد خواهد کرد. آکریل آمید از اسیدآمینه هایی که به طور طبیعی در مواد غذایی مختلف به خصوص گوشت وجود دارد در دمای بالا تولید می شود. بنابراین به عنوان اولین توصیه باید بگوییم دمای پخت گوشت یا مواد غذایی شبه گوشتی نباید حداکثر

100تا150درجه سانتی گراد بیشتر باشد. شد سرطانهای معده و روده که در سالهای اخیر افزایش یافته است عمدتاً به علت استفاده بی ‌رویه از غذاهای آماده و کنسرو شده به ویژه آن دسته از مواد غذایی است که به روش غیراستاندارد تهیه میشوند.    

  چاقی و اضافه وزن، بیماریهای قلبی و عروقی و اختلالات گوارشی و کبد و ابتلا به برخی سرطانها از عوارض مصرف این نوع   غذاها است. کودکان و نوجوانان از جمله گروههای سنی هستند که از مصرف غذاهای آماده آسیب میبینند.

 

با توجه به این که کودکان در سن رشد قرار دارند و پیش از سایر سنین نیازمند مواد مغذی هستند با مصرف بی‌رویه غذاهای آماده و نوشابه‌ های گاز دار از دریافت مواد غذایی لازم برای رشد محروم میشوند و نوجوانان نیز با مصرف این نوع غذاها در معرض خطر ابتلا به بیماریهای مزمن در سنین بالاتر قرار میگیرند.

مصرف غذاهای آماده توسط مادران باردار به دلیل وجود نیتروز آمینها احتمال ایجاد تومور مغزی در نوزادان را افزایش می دهد.

                                

 مادران باردار از گروههای در معرض خطر مصرف غذاهای آماده هستند گفت: مادران باردار در معرض افزایش فشار خون حاملگی قرار دارند بنابراین نه تنها نمک بالا، بلکه افزودنی های دیگر موجود در این غذاها نیز میتواند در آنها مشکل ساز شوند ، همچنین بسیاری از این ترکیبات به ویژه نیتروز آمینها از جفت عبور میکنند و احتمال ایجاد تومورهای مغزی در نوزادان را افزایش میدهد. نیترات و نیتریت سدیمی که به عنوان نگهدارنده به سوسیس و کالباس اضافه میشوند گرچه دارای خاصیت ضد باکتریایی هستند و مانع رشد باکتریهای خطرناک میشوند اما متاسفانه این دو ماده در بدن به یک ماده سرطان زا به نام «نیتروز آمین» تبدیل میشوند.  مادران باردار باید بدانند مصرف بیش از اندازه شکلات، شیرینی، آبنبات و همبرگر باعث تولد فرزندان زود رنج می شود.

 

مصرف فست فودها سبب عدم رشد مناسب جنینی میشود در این میان ممکن است تولید نوزادی نارس را در پی داشته باشد و در موارد بسیار زیادی سبب مسمومیت حاملگی و مرگ جنین نیز میشود

با توجه به اینکه فست فودها سبب چاقی در مادر و جنین میشود، ادامه داد: خوردن فست فودها در دوران بارداری سبب چاقی میشود و چاقی مادر در دوران بارداری با التهاب جفت و نقص عملکردی جفت و اتصال مرگ جنینی در ارتباط است و ممکن است نوزادان این مادران در آینده بیشتر در معرض دیابت و فشار خون قرار گیرند.

                                  

مصرف فست فود توسط مادران باردار جنین را با مشکلات جدی مواجه میکند

براساس تحقیقاتی که در مجلهchild psychology and psychiatryچاپ شده است خوردن غذاهای چرب و شیرین می تواند بر روی ژن های در حال شکل گیری جنین اثر مخرب گذاشته و حتی نحوه اتصال نورون های مغزی به همدیگر را تغییر دهد و در نهایت جنین را با انواع بیماری های جسمی و روحی در آینده مواجه کند.

بیماری ADHD یا همان اختلال بیش فعالی از دسته بیماری های اعصاب و روان است که از دوران خردسالی خود را نشان می دهد و در کودک مشکلاتی چون پرخاشگری، عصبی بودن، عدم تمرکز بر روی کارها، مشکلات یادگیری ، تغذیه ای و بسیاری دیگر از عوارض جسمی و روحی را ایجاد می کند، براساس تحقیقات این بیماری حتی می تواند تا سنین بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند و باعث مشکلاتی چون ترک تحصیل، عدم یادگیری مطالب درسی و مهارت های جدید، چاقی و اضافه وزن در افراد شود.

                                     

فست فود ها غذایی سریع و خوشمزه هستند که به راحتی تهیه می شوند ولی دانشمندان خوردن فست فودها را برای مغز مردان خطرناک می دانند . دانشمندان زیست شناس از مرکز پزشکی جنوب غربی دانشگاه تگزاس با آزمایش روی موش ها دریافتند در حالی که در موش های نر پس از مصرف منظم غذاهای فوری، التهاب مغزی رو به افزایش می رود، موش های ماده به

 علت هورمون استروژن از این خطر محفوظ هستند.

تحقیقات دانشمندان نشان می دهد فست فود برای مغز مردان به حد مرگبار خطرناک است. به گفته این دانشمندان، اگر مصرف فست فود برای زنان افزایش وزن می آورد، برای مردان منجر به التهاب مغزی می شود.

ادویه های استفاده شده در این مواد غذایی باعث ایجاد حساسیت شدید در بعضی افراد می شوند؛ به طور مثال بعضی مواقع افراد که از ادویه های هندی که با نحوه مصرف آنها آشنا نیستند، از این نوع ادویه ها استفاده می کنند که باعث اسپاسم حنجره می شود. همچنین بچه ها که فست فود ها را بسیار دوست دارند مصرف سوسیس و کالباس باعث حساسیت شدید پوستی در بچه ها می شود و پوست شان حالت کهیر پیدا می کند و لوله گوارش آنها هم تحت تاثیر این ادویه ها قرار می گیرد و مشکلاتی را برای شان ایجاد می کند. بعضی ادویه ها هم باعث تحریک معده می شوند که ناراحتی های گوارشی را در پی دارند و حتی منجر به زخم معده می شود؛ به طور نمونه فلفل سبز تازه با اینکه تند هست اما هیچ عارضه ای برای معده ندارد ولی ادویه هایی که در فراورده های گوشتی استفاده می شود بسیار عوارض شدیدی را در پی دارند و سلامت بدن را در معرض خطر قرار می دهند.

 

چربی و روغن هایی که در این مواد غذایی استفاده می شود، بسیار چاق کننده هستند، چاقی که با کمبود مواد مغذی طبیعی همراه هست، فست فودها را می خوریم تا سیر شویم. افراد جامعه باید به عنوان تنقل به این مواد نگاه کنند نه به عنوان یک ماده غذایی سالم. انواع فست فودها در سرخ کردنشان از روغن های اشباع استفاده می شود که بسیار چاق کننده هستند و فردی که به عنوان غذای اصلی از آنها استفاده می کند به افزایش وزن بی دلیل و افزایش کلسترول مبتلا می شود که عوارض شدیدی در پی دارد.

در حال حاضر در اغلب کشورها تولید کننده های فست فود را مجبور کرده اند که به تولید فست فود سالم رو بیاورند و مقدار کالری غذاهای سریع را تحت کنترل درآورده اند که هر وعده نباید بیش از نیاز روزانه کالری داشته باشد و باعث چاقی نشود؛

کی از مضرات فست فود ها،‌سرخ شدن نشاسته در روغن است؛ هر هیدروکربنی که در روغن سرخ شود، حال هر روغنی باشد ایجاد پلی آکریل می کند که ماده ای بسیار سمی است. وقتی یک ماده غذایی نشاسته دار را در روغن سرخ می کنیم زنجیره های نشاسته پشت سر هم قرار می گیرند که ایجاد این رشته ها ترکیبات تازه ای به وجود می آورد که باعث ایجاد یک سری بیماری در بدن می شود. استفاده از روغن مخصوص سرخ کردن حتمی و لازم است؛ اما این روغن ها هم عوارض را کاهش نمی دهند و باز باعث بیماری می شوند ما باید از غذاهای آب پز، بخار پز یا تفت داده شده استفاده کنیم. اما باید این نکته را متذکر شد؛ استفاده از روغن های مایع که اشباع هستند در سرخ کردن مواد غذایی استفاده شوند؛ این روغن ها در اثر حرارت تبدیل به پرکسید می شوند که اکسیژن وارد زنجیره چربی می شود و باعث سمی شدن روغن می شود. روغن نه تنها از شکل طبیعی خارج می شود بلکه تبدیل به ماده ای بسیار مضر می شود. همانطور که مشاهده می کنید وقتی از روغنی که مخصوص سرخ کردن نیست، استفاده می کنیم در ته ظرف یک لایه چربی ایجاد می شود که چسبیده به ظرف و شستن آن بسیار مشکل است؛ این دقیقا همان اتفاقی هست که در سیستم بدن می افتد و این چربی به همین شکل به جدا ره رگ ها می چسبد.

 

یکی از عادت های غذایی شایع میان آنهایی که شب ها دیر به خواب می روند مصرف فست فودها است. در واقع، خلاف رویه ماجرا کمبود خواب و رژیم غذایی ارتباطی دو جانبه با یکدیگر دارند. بنابراین، اگر جزء شب بیدار ها دسته بندی می شوید تلاش کنید تغییری در برنامه زندگی خود ایجاد کنید، ورزش کردن را فراموش نکنید و با دوری از این سبک خودتان را آسیب های احتمالی نجات دهید.

 

نتایج یک مطالعه نشان میدهد ارتباط مستقیمی  بین افسردگی و مصرف مواد غذایی که با آرد سفید تهیه میشوند( فست فودها ) وجود دارد این تحقیق ثابت کرده افراد علاقمند به  مصرف فست فود در مقایسه با کسانی که کمی  از این مواد غذایی مصرف یا اصلا آنها را مصرف نمیکنند ۵۱ درصد بیشتر احتمال دارد افسرده شوند دانشمندان در اسپانیا مصرف زیاد فست فودها با

 افسردگی مرتبط دانسته اند.

در مجله منتشر شده Public Health Nutrition نتایج نشان می دهد که مصرف کنندگان فست فودها در مقایسه با افرادیکه کم یا به هیج وجه فست فود نمی خورند، تقریبا بیش از ۵۱ درصد به افسردگی دچار شده اند.
علاوه بر این، ارتباط واکنش مصرف یک وعده فست فود با افسردگی مشاهده شده بود به عبارت دیگر بدین معنا که با مصرف بیشتر فست فود خطر افسردگی بیشتر می شود.

 

اگر انسان ها در طول عمر خویش کارکرد مغزشان یک ملیونیم معده اشان بود اکنون کره زمین تعریف دیگری داشت.

چارلی چاپلین

---

نوشته شده در تاریخ دوشنبه بیست و هفتم دی ۱۳۹۵ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

خطرات تلفن همراه بر جنین در دوران بارداری

                                     خطرات تلفن همراه بر جنین در دوران بارداری

                              

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی و سم شناسی

به نام انکه نامش آرامش بخش قلب هاست.

به نام آنکه که قلم در کف انسان نهاد و  و  بر حرمت آن قسم یاد کرد.

درمقالات نخستین از مجموعه مقالات پزشکی به خطرات وعوارض زیانبار امواج الکترومغناطیس با فرکانس بالا  که امواج موبایل از این دسته هستند به تفصیل بحث گردید. در این مقاله  اختصاصا" این اثرات زیانبار را بر جنین به هنگام استفاده از این وسیله در بانوان بار دار مورد بررسی قرار میدهیم.

از ورود یکی از پرطرفدارترین وسیله های الکترونیکی به کشور زمان زیادی گذشته است اما محبوبیت و فراگیری آن همچنان رو به فزونی است. با افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور به رقم خیلی بالا (70 ذرصد جمعیت ) کمتر کسی را می توان سراغ گرفت که تا به حال یک بار گوشی تلفن همراه به دست نگرفته و با آن کار نکرده باشد. انواع مارک های مختلف تلفن همراه، امکانات فراوان موجود  در گوشی های مختلف و سهولت استفاده از آن وسوسه داشتن یک تلفن همراه را برای هر فردی به وجود می آورد. اما هر چه تعداد و انواع تلفن همراه بیشتر شود، باید به همان نسبت آنتن های تلفن همراه هم افزایش پیدا کند تا کاربران بتوانند از امکانات بیشتر و بهتری استفاده کنند. افزایش این آنتن ها در سطح شهرها همواره با این نگرانی همراه بوده که تشعشعات این آنتن ها برای سلامت افراد بسیار مضر است. با اطلاع رسانی درباره فرهنگ استفاده از تلفن همراه و آگاهی سازی درباره آنتن هایی که گوشه و کنار شهر به چشم می خورد و تشعشع تلفن همراه، می توان به افراد، درباره چگونگی، نحوه استفاده و توصیه های سلامت اطلاعات کافی داد.

زمانی که تلفن همراه خاموش است تشعشع آن کم است و وقتی با تلفن مشغول مکالمه هستیم، تشعشع آن به اطراف پراکنده می شود. زمانی که تلفن همراه روشن است اما با آن مکالمه نمی شود، تلفن هر ۱۰ یا ۱۵ دقیقه در یک لحظه کوتاه به شبکه وصل و اطلاعات آن در شبکه Update می شود؛ در این زمان فرستنده گوشی خاموش و گیرنده، روشن است، و خطری ندارد.

         

توصیه کارشناسان به افراد کم توان، کودکان ، زنان باردار و سالمندان قرار نگرفتن در معرض تشعشع است تا میزان احتمال جذب اشعه در بدن آن ها به حداقل برسد. میزان جذب اشعه در افراد سالم و پرخطر تفاوتی ندارد اما معمولا افراد ضعیف تر در مقابل ناهنجاری ها مقاومت کمتری دارند و زودتر تحت تاثیر قرار می گیرند. در واقع باید گفت: زمانی که در مجاورت اشعه هستیم، به طور طبیعی می توانیم تا حد مجازی اشعه دریافت کنیم اگر دمای بدن به علت دریافت اشعه بالاتر رود، سیستم گردش خون، بدن را خنک می کند در نتیجه مشکلی به وجود نمی آید. اما اگر ناراحتی و بیماری در بدن وجود داشته باشد، ممکن است به دلیل سوء عملکرد سیستم گردش خون، دمای بدن از حد مجاز بالاتر برود و احتمال آسیب به شخص، افزایش پیدا کند. توصیه اکید این است که در بیمارستان و مهدهای کودک از صحبت با تلفن همراه پرهیز شود و افرادی که بیماری های قلبی دارند یا از باتری قلب استفاده می کنند، مدت مکالمه ها را کوتاه کنند و تا حد امکان از همراه داشتن طولانی مدت گوشی تلفن همراه به علت ایجاد میدان مغناطیسی پرهیز کنند.

استفاده مکرر از تلفن همراه، خطر آسیب رسیدن به مغز جنین را افزایش می دهد. هنگامی که جنین در حال رشد است، شکل گیری سلول های عصبی، حیاتی است.

 

تشعشع موبایل می تواند بر جنین اثر بگذارد و نقایص جنینی را بو جود آورد. اشعه موبایل  با تاثیر بر سلول های جنینی، مشکلات ساختاری را برای جنین در حال رشد ایجاد کنند.

حساس ترین زمان برای ابتلای جنین به مشکلات و بیماری ها، از ابتدای حاملگی تا حدود 15 هفته پس از بارداری می باشد.

                                      

اگر جنین طی این مدت در معرض اشعه قرار بگیرد، دچار نقایص هنگام تولد و عقب ماندگی ذهنی می شود.

کاهش رشد و آسیب های شدید مغزی جنین از عوارض تماس مستقیم با اشعه در 15 هفته اول بارداری می باشد.

پس از گذشت 26 هفته از بارداری، اگر جنین در معرض اشعه قرار گیرد، کمتر احتمال دارد دچار عوارض شدید شود، اما باز هم در معرض خطر می باشد و باید مراقب بود.

 Posttraumatic stress disorder یا PTSDسندرمی است که در نوزادان و اطفال تولد یافته از مادرانی که در دوران حاملگی  بسیار زیاد از موبایل استفاده نموده اند ممکن است رخ دهد. کودکان، بیشتر از این که ما بتوانیم تجربه آنها را تصور کنیم و احساسات آنها را درک کنیم از یک واقعه رنج میبرند. همین امر وجه تمایز استرس پس از سانحه با سایر حوادث زندگی است (استرس بیش از حد طبیعی به حادثه)

علائم این سندرم شامل :

                                

1 ) ناآرامی و بی‌قراری، رفتارهای پرخاشگرانه، احساس بیزاری از دیگران.

2) گوشه‌گیری و مشکلات در روابط بین فردی، به‌سختی انس گرفتن با دیگران.

۳) احساس گناه و شرمزدگی، بی‌احساسی و فقر هیجانی که از طریق جمع کردن خود و انقباض عضلات صورت می‌گیرد.

۴) واپس‌روی‌های رشدی (بازگشت به رفتارهای اولیه کودکان، شب‌اداری، مکیدن شست و..

5) رفتارهای تهییجی و برانگیختگی بیش از حد (حالت گوش به زنگ بودن که به محض مواجه شدن با محرک تنش‌زا شوکه می‌شود)

۶) اختلال خواب، کابوس و خواب‌های ترسناک (رویاهای هولناک بدون محتوای مشخص.

۷) اجتناب از افکار و احساسات و حتی اماکنی که وقایع ناخوشایند را یادآوری می‌کند.

۸) تکرار خاطره‌های آسیب‌زا از قبیل مزاحمت، تجاوز و... در ذهن.

۹))مایل به بازی‌های تکراری پیرامون حادثه‌ای که تجربه کردند (درمورد کودکان)

۱۰) اختلال در کار روزانه، مشکلات در تمرکز و آموزش

 

اثرات ژنتیکی ناشی از اشعه موبایل در بارداری

همان طور که می دانیدDNA  مسئول رشد و نمو جنین است و اگر اشعه روی DNA  نوزاد اثر کند و آن را تغییر دهد، رشد طبیعی جنین با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد.

DNA مسئول تعیین رنگ پوست، مو و هزاران ویژگی دیگر در جنین است که در صورت جهش DNA به علت تابش اشعه، احتمال سقط جنین بالا می رود و اگر هم منجر به سقط نشود، ناهنجاریهای ژنتیکی زیادی برای نوزاد به وجود می آورد.

 

طبق تحقیقات متعدد مشخص شده است که قرارگیری جنین  در معرض تابش اشعه، شانس ابتلای او را به سرطان افزایش می دهد.

طی یک بررسی معلوم شد، از بین 500 جنینی که در معرض تابش اشعه در دوران جنینی خود بودند، حدود 2 درصد احتمال ابتلا به سرطان در مراحل بعدی زندگی را نسبت به هم سن ‌و سال های خود نشان دادند.

احتمالا تغییراتی که توسط اشعه در DNA  فرد صورت می گیرد، در آینده او را به سرطان دچار می کند. محققان دانمارکی اعلام کردند که استفاده مستمر و طولانی از تلفن همراه در هنگام بارداری موجب اختلالات رفتاری در کودک می شود. مطالعات اخیر نشان داده است که فرزند زنانی که در دوران بارداری از تلفن همراه استفاده می کنند تا 80 درصد در معرض مشکلات رفتاری قرار دارند.

گزارش های پزشکی حاکی از آن است که امواج تلفن همراه روی ضربان قلب جنین پیش از تولد و پس از آن تاثیر می گذارد.

این گزارشات بخشی از نتایج مطالعات علمی 15 ساله در مورد تاثیر تلفن همراه بر سلامت افراد است و در مجله پزشکی “بیماری های مسری ” در دانمارک به چاپ رسیده و در آن 13 هزار مادر در دوران بارداری مورد بررسی قرار گرفته اند.

بر اساس این مطالعات استفاده حتی دو تا سه بار در روز از تلفن همراه توسط مادران باردار می تواند مشکلاتی مانند پیش فعالی و اختلالات رفتاری را در کودکان به دنبال داشته باشد.

مادرانی که از تلفن همراه استفاده می کنند فرزندان خود را تا 54 درصد دچار مشکلات ارتباطات اجتماعی و اختلالات روحی و روانی قرار می دهند استفاده از تلفن همراه پیش از 7 سالگی نیز در کودکان مشکلات رفتاری به وجود می آورد.

25درصد این کودکان در معرض اختلالات روحی، 24 درصد با مشکل ارتباط با کودکان دیگر و 49 درصد در معرض مشکلات رفتاری قرار می گیرند.

 

یکی از بدترین چیزها برای جنینی که در شکم مادر است، امواج الکترومغناطیسی موبایل است. بدن جنین هنوز بافت خوب و کاملی را به خود نگرفته و بسیار حساس است. امواج موبایل منجر به کاهش عکس‌العمل ملکولی در بدن جنین میشود.

این مسأله باعث ضعیف شدن سیستمهای مختلف بدن میشود که شاید هنگامی که فرزند به دنیا آمد در آن دیده نشود، ولی پس از سالها بیماریهای مختلفی خود را نشان دهند. در کشورهای سوئیس و اتریش به خانوادهها بسیار تأکید شده که بچه‌ های زیر 16سال اصلاً با موبایل صحبت نکنند. علت آن را میتوان چنین توجیه نمود :

اگر یک سلول را در نظر بگیرید، دیواره‌ای آن را احاطه کرده است. سلولهای مغز بچه‌ها هنوز شکل و ساختار محکمی به خود نگرفته‌اند. در واقع تکامل یافته نیستند و دیواره محکمی ندارند. به همین دلیل میزان بیشتری از تشعشع را از خود عبور میدهند که باعث اختلالات عصبی در آنها میشود و مسائلی مانند چشم درد و کم‌ اشتهایی در آنها دیده میشود . در برخی کشورهای اروپایی استفاده از موبایل‌ را در فضاهایی که افراد زیادی تجمع کرده‌اند، مانند سالن سخنرانی ، کلاس ، مترو و....، صحیح نمیدانند، زیرا امواج موبایل تنها به شخص استفاده کننده آسیب نمیرساند، بلکه نسبت به میزان فرکانس آن افراد را تحت الشعاع قرار میدهد.

استفاده مکرر از تلفن همراه، خطر آسیب رسیدن به مغز جنین را افزایش می دهد. هنگامی که  جنین در حال رشد است، شکل گیری سلول های عصبی، حیاتی است. شکل گیری ناقص سلول های عصبی، احتمال بروز اختلالات عصبی را در سال های آینده زندگی کودک افزایش می دهد. محققان اسکاندیناوی دریافته  اند، استفاده از تلفن همراه، میزان یافته های عصبی موجود در مغز جنین را از بین می برد. بنابراین، زن باردار باید استفاده از تلفن همراه را کاهش دهد.

قرار گرفتن در معرض امواج تلفن همراه در دوران بارداری باعث می شود که در آینده کودکان دچار مشکلات عاطفی شوند. در واقع این کودکان که نمی توانند عواطف خود را کنترل کنند، دچار آسیب  می شوند.

مشکل برقراری ارتباط با همسالان: اگر در دوران بارداری جنین در معرض اشعه تلفن همراه قرار گیرد، به احتمال  زیاد در آینده این کودک نمی تواند با کودکان دیگر ارتباط برقرار کند. از آن جا که استفاده از تلفن همراه هنگام بارداری در رشد مغز کودک اثر می گذارد این دسته از کودکان به دشواری می توانند با همسالان ارتباط برقرار کنند.

پژوهشگران علوم پزشکی اعلام کردند نتایج بررسی های آنان بر روی موش های باردار ثابت کرده است  که قرار گرفتن مادر در معرض امواج تلفن همراه در دوران بارداری بر تکامل مغز جنین تاثیر می گذارد آنان نتیجه گرفتند که استفاده از تلفن همراه در دوران بارداری به جنین آسیب می زند. اثرات اشعه موبایل بر جنین بسیار خطرناک است.

 

محققان دانشکده پزشکی ییل با انجام مطالعه ای تاثیر امواج تلفن همراه بر مادران در دوران بارداری را بررسی کردند. این مطالعه بر روی موش های باردار انجام شد. دکتر هیوگ تیلور و همکارانش  در دانشکده  پزشکی دانشگاه ییل ، در مطالعه‌ای تاثیر پرتو های تلفن همراه را بر زنان باردار مورد بررسی قرار داده است.

این محققان موش ها را در دو قفس جداگانه قرار دادند و بر روی سقف یکی از قفس ها یک تلفن همراه روشن گذاشتند .بر اساس این پژوهش، موشها در معرض پرتوهایی با فرکانس ۸۰۰ تا ۱۹۰۰ مگاهرتز قرار داشتند. در طول ۱۷ روز آزمون مورد استفاده قرار گرفت.

محققان صبر کردند تا موش ها بچه های خود را به دنیا بیاورند و زمانی که بچه موش ها کمی بزرگ شدند آنها را تحت آزمایش رفتاری قرار دادند.

پس از آن که جنین موشهایی که  در معرض این پرتو افشانی قرار گرفته رشد کرده و بزرگ شدند، پژوهشگران میزان کنش های الکتریکی مغز آنها را اندازه گیری کردند و تعدادی آزمونهای روانشناختی و رفتاری از آنها به عمل آوردند. آنها متوجه شدند، موش هایی که در معرض امواج تلفن همراه قرار گرفته بودند ، فعال تر بودند و حافظه آنها کمی کاهش یافته بود .

بر این اساس، موش هایی که در معرض تلفن های همراه بودند فعال تر شدند اما مغز آنها کوچک تر شده بود و کارهای

غیر ارادی بیشتری از آنها سر می زد.

بنابراین محققان به این نتیجه رسیدند که تلفن های همراه می تواند در دوران بارداری بر مغز جنین اثر بگذارد.

محققان به زنان باردار توصیه می کنند که تلفن های همراه خود را از بدنشان دور نگه دارند.

 

سازندگان تلفن همراه نیز در دفترچه تلفن همراه به کاربران خود توصیه کرده اند که به دلیل خطرات بالقوه امواج تلفن همراه، این وسیله را از بدنشان دور نگه دارند اما اغلب این هشدارها از سوی مادران باردار نادیده گرفته می شود.

بر اساس آمار جدیدی که توسط سازمان مخابرات سازمان ملل منتشر شده است، امروزه در جهان به اندازه جمعیت دنیا ، ‌تلفن همراه وجود دارد.

 

شاخه سرطان سازمان بهداشت جهانی در سال 2011 با اعلام این که تلفن های همراه می توانند موجب بروز سرطان شوند، خواستار انجام تحقیقات بیشتری در این زمینه شد.

در حال حاضر برخی از کشورها از جمله فرانسه تبلیغ تلفن همراه را برای کودکان به دلیل خطرات احتمالی آن ممنوع اعلام کرده اند.

امواج موبایل بالای 900 مگاهرتزاست که بررسی ‌های بسیاری نشان داده‌اند که مضرات زیاد برای سلامتی انسان دارند همچنان در خصوص مضرات آن تحقیقات گسترده ای در حال انجام است.

بر این اساس محققان به زنان باردار هشدار داده اند که در این دوره استفاده از تلفن های همراه را تا حد امکان محدود کنند و از نگه داشتن آن در نزدیک جنین خودداری کنند.

این روزها مردم نمیدانند که باید چه بهای سنگینی را به خاطر این عدم آگاهی ها بپردازند. جالب است بدانید این روزها از هر 5 کودک یکی به بیماریهای روحی – روانی دچار است. این اختلالات گاه بسیار پیچیده هستند و نمیتوان حتی به راحتی آنها را توصیف کرد و والدین حق داشتن و آگاه بودن را دارند.

برخی از پزشکان معتقدند که نسلهای بعدی با اتفاقات عجیب و تکان دهنده جدی مواجه خواهند شد و خطرات استفاده از موبایل ها و تلفنهای همراه مسئول بخش عظیمی از این مشکلات خواهند بود. که این خطرات کمتر از آسیبهای ناشی از مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری نیست.

حضرت پیامبر اکرم(ص) فرموده اند که دوستان فرزند آدم 3 چیز است:

یکی تا وقت مردن با او ست و آن مال است. و

دیگری تا لب گور همراه او میاید و آن اهل و عیال است و سوم

تا محشر او را همراهی میکند که آن اعمالاست.        احیاء العلوم    ج 3 صفحه 201

---

نوشته شده در تاریخ پنجشنبه شانزدهم دی ۱۳۹۵ توسط دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه

آرشیو نظرات

جیوه فلزی خطرناک برای سلامت.محدودیت در مصرف ماهی

                                   هشدار:وجود جیوه سمی در تون های ماهی

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی و سم شناسی

به نام نامی که نام ها از او نامیده شد.                               به نام عالمی که علم ها از او خروشیده شد.

                                          به نام عاشقی که عشق ها از او جوشیده شد.

جیوه، ژیوه یا سیماب نام یک عنصر شیمیایی با نماد و عدد اتمی ۸۰ است. جیوه در زبان فارسی به معنی زنده و در زبان‌های دیگر نیز با نام‌های نقره زنده یا hydrargyrum هم شناخته می‌شود. در یونانی "hydr" به معنی آب و "argyros" به معنی نقره است. جیوه یک عنصر سنگین است و تنها فلزی است که در شرایط استاندارد دما و فشار مایع است. عنصر دیگری که در این شرایط مایع باشد، برم است. نام یونانی جیوه هیدراژیروم  به معنی نقره آبگون است، از این رو در علم شیمی، علامتHg  را برای آن در نظر گرفته‌اند. نام لاتین این فلز، آرژینتوم ویووم  به معنای نقره چابک می‌باشد.

جیوه را چینیان و هندیهای باستان شناخته بودند و در گورهای متعلق به 1500سال قبل از میلاد یافت شده‌اند. تا سال 500 قبل از میلاد ، از جیوه به همراه مواد دیگر برای ساخت آمالگامها استفاده می‌شد. یونانیان باستان از این فلز سمی در پمادها و رومیان از آن در لوازم آرایشی استفاده می‌کردند. کیمیاگران تصور می‌کردند تمامی مواد از این ماده ساخته شده‌اند. همچنین می‌پنداشتند در صورتی که جیوه سخت شود، به طلا تبدیل خواهد شد.

جیوه ، تنها فلز مایع دردمای معمولی است و بخاطر این خاصیت ، کاربردهای فراوانی درصنعت ، پزشکی و صنایع روشنایی دارد. جیوه از تمام فلزات ، فرارترو بخار آن کاملا سمی است. جیوه از ششها به جریان خون نفوذ کرده ، سپس از سد خون و مغز گذشته و با وارد شدن به مغز ، آسیب شدیدی به سیستم اعصاب مرکزی می رساند.

                        

منابع عمده جیوه به عنوان یک خطر سمی عبارتند از مواد مورد استفاده در آزمایشگاههای دندانسازی،نگاهدارنده های چوب،علف کش ها،حشره کشها ،آتش بازیها،باتریها،ترمومترها،فشارسنجهای جیوه ای،دستگاههای اندازه گیری که با جیوه درست شده اند. و محصولات کلرین و هیدروکسید سدیم (یکی از محصولات کلرین همین وایتکس هست که در فرایند تولید صنعتی با روش قدیمی تر و ارزانتر از جیوه استفاده می شود. ترکیبات آلی جیوه جهت محافظت از بذر،به عنوان قارچ کش،در پیشگیری از کپک زدن استفاده میشوند.

در قرن 18 و قرن 19 از نیترات جیوه برای کندن موی حیوانات جهت ساختن کلاههای نمدی استفاده می‌کردند. این مسئله موجب بروز آسیبهای مغزی در بین کلاهدوزان شدکه گفته می‌شود عبارت: " دیوانه مثل یک کلاهدوز "

) .  کیمیاگران نام خدای رومیانمرکوری را برای این عنصر در نظر گرفتند. نماد  جیوه Mad hatter (  

 که کلمه یونانی است وبمعنای  آب نقرهاست گرفته شده است.hydra gyros از واژه  ، Hg

 

جیوه یکی از معدود عناصری است که دارای یک نماد کیمیاگری است 

از جیوه و نمکهای آن در ساخت دماسنجها ، رنگها ، مواد منفجره ، لامپهای    جیوه ای ، وسایل برقی، باطریها و بعنوان کاتد در الکترولیز بکار میرود. ترکیبات دی اتیل و نیز دی وینیل مرکوری در تصفیه دانهای روغنی استفاده میشود. کلراید جیوه و برخی ترکیبات آلی آن مصارف پزشکی دارند.

 

خاصیت مهم دیگر جیوه قابلیت حل کردن کلیه فلزات بجز آهن و پلاتین و تشکیل ملغمه است، که در دندانپزشکی کاربرد وسیعی دارد.

 

در حال حاضر بیش از 600 شغل وجود دارد که با جیوه مواجهه دارند. برخی از این مشاغل عبارتند از: تولید وسایل اندازه گیری (مانند دماسنج ها و فشار سنج‌ها)، لامپ‌های الکتریکی، باتری ها (به ویژه باتری‌های آلکالاین تا قبل از سال  ١۹۹۶)، ترموستات‌ها، لامپ‌های فلورسنت و نئون، رنگ‌های لاتکس قدیمی، آینه‌ها، دیگ‌های بخار، اکسیداسیون ترکیبات آلی (به عنوان کاتالیست)، استخراج طلا و نقره از سنگ‌های معدنی، کاتد در الکترولیز، یک سو کننده‌های جریان برق، تولید کلر و کاغذ، آمالگام‌های دندان پزشکی، گریس، رنگ‌های محافظ چوب، مواد منفجره، فتوگراف‌‌ها، حشره کش ها، قارچ کش ها، تولید فولاد، تعمیر دستگاه های هواشناسی، کلیدهای الکتریکی بی صدا، زباله سوزها، آبکاری، چرم سازی، تاکسی درمی، نیروگاه های زغال سوز وگاز سوز، کارهای آزمایشگاهی مرتبط با جیوه، خنک کننده های راکتورهای هسته ای، نقاشی، جواهرسازی و غیره است.

یکی دیگر از مصارف عمده جیوه، تولید لامپ بخار جیوه یا لامپ های کم مصرف می باشد. این لامپ‌ها باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی شده و طول عمر بیشتری دارند. وقتی یک لامپ کم‌مصرف ‌می‌شکند، بخار جیوه سمی آن متصاعد می‌شود.

خطرناکترین شیوه مسمومیت با جیوه همان شیوه ی استنشاق بخارات جیوه یا بخارات ترکیبات فرار جیوه مثل آلکیل جیوه است.جیوه فرار بوده و  از طریق ریه ها جذب می شودو جذب ضعیفی از دستگاه گوارش دارد.جیوه پس از جذب، طی چند ساعت در بافتها توزیع می شود.بیشترین غلظت در لوله های کلیوی پروگزیمال ایجاد می شود.جیوه به راحتی به گروههای سولفیدریل متصل می گردد.دفع جیوه عمدتا از طریق ادرار است،اما مقداری نیز از طریق دستگاه گوارشی و غدد عرق خارج می شود.اکثر

جیوه ی غیر آلی طی یک دوره ی یک هفته ای دفع می شود اما کلیه و مغز، جیوه را به مدتهای طولانی تری نگاه می دارند

وقوع سندروم های مسمومیت حاد و مزمن با جیوه ،بستگی به شکل فلز دارد.جیوه فلزی  و کلرید مرکورو ای که از طریق خوردن وارد بدن شود تاثیر اندکی دارد...کلرید مرکوریک بسیار سمی است و موجب آسیب حاد کلیوی می شود.ترکیبات آلی جیوه،مخصوصا متیل جیوه،جذب کامل تری از دستگاه گوارش دارند.ترکیبات آلی کوتاه زنجیر جیوه،معمولا به سیستم اعصاب مرکزی انتشار می یابند و سمیت کلیوی ندارند.

جیوه از راه تنفس، گوارش و نیز از طریق پوست قابل جذب می باشد، بخار جیوه به سیستم اعصاب مرکزی تمایل دارد، اما هدف  

اصلی کلیه‌ها و کبد است. تا کنون مدارک محدودی در ارتباط با سرطانزا بودن جیوه ارائه شده است .

 

مطالعات جهانی نشان می دهند که در نتیجه تماس مستقیم یا استنشاق بخارات جیوه، اختلالات مختلفی به وجود می آید که برخی از آن ها عبارتند از: اختلال سیستم اتو ایمیون، اختلال در عملکرد کلیه، ناباروری، تاثیرات منفی روی جنین، مشکلات رفتاری– عصبی، ناکارآمدی قلبی، آلزایمر، تاثیرات مخرب بر سیستم عصبی مرکزی و محیطی، تاثیرات چشمی، مشکلات دهانی، نارسایی حاد تنفسی، درماتیت، دمانس، تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، هماچوری، کونژکتیویت، برونشیت، پنومونی، ادم ریوی، تب بخار فلزی و اختلالات نوروسایکوتیک، اثر بر روی غده تیروئید، تولید مثل و سمیت ژنی.

بخار جیوه به ریه ها، کلیه ها و سیستم عصبی آسیب زده و باعث تحریک پذیری شدید، بی ثباتی احساس،‌ لرزش، کاهش وزن، ورم لثه،‌ سردرد، کاهش رشد، التهاب ریه و آماس پوست می شود.

 

                                 جیوه فلزی خطرناک برای سلامت

بعد از بخار جیوه، متیل جیوه خطرناک ترین شکل جیوه است. استفاده از متیل جیوه به‌ عنوان قارچ‌کش برای محافظت دانه‌ها سبب کاهش قابل ملاحظه پرندگانی شد که از این دانه‌ها مصرف کرده بودند و همچنین صدها مرگ در عراق و آمریکا از مصرف نانی که دانه‌های گندم آن با متیل جیوه در تماس بوده گزارش شده است. ورود سمی ترین شکل جیوه یعنی متیل جیوه به بدن انسان، بیماری میناماتا ایجاد میکند. این بیماری اولین با در دهه 1950 در خلیج میناماتای ژاپن مشاهده شد. بروز این بیماری در انسان با عوارض گوناگون عصبی از جمله اختلال در حواس پنج گانه، بروز آلزایمر در سنین پیری و در موارد حاد با مرگ بیمار، همراه است. متیل جیوه نسبت به نمک‌های جیوه 2+ سمّ قوی تری است، زیرا علاوه بر انحلال‌پذیری در بافت چربی، قابلیت تجمع و بزرگ‌نمایی زیستی دارد. همچنین می‌تواند از سد خونی- مغزی و جفت جنین عبور کند. فرایند متیل‌دار شدن جیوه در ته‌نشست های گل‌آلود رودخانه‌ها و به ویژه در شرایط بی هوازی توسط متیل کوبالامین صورت می‌گیرد. بیش تر جیوه موجود در بدن انسان به صورت متیل جیوه بوده و اغلب از طریق خوردن ماهی وارد بدن انسان می‌شود. متیل جیوه از راه دستگاه گوارش به خصوص در سیستم عصبی مرکزی و کلیه ها توزیع میشود از جمله این اختلالات: آتاکسی، پاراستزی، لرزش، کاهش بینایی، شنوایی، بویایی و چشایی، از دست دادن حافظه، دمانس پیش رونده، ، اختلالات حرکتی و مرگ می باشد.

سیستم عصبی احتمالاً حساس‌ترین ارگان در برابر تماس با بخارات جیوه است. طیف وسیعی از اختلالات تنفسی، روانی، قلبی عروقی، معده ای روده ای، تولید مثلی، کبدی، کلیوی، خونی، پوستی، اسکلتی- عضلانی ایمونولوژیکی، حسی و ادراکی و از اثرات جیوه می تواند باشد.

 

متخصصان به این نتیجه رسیده‌اند که جیوه موجود در ماهی می‌تواند مشکلاتی را بویژه برای کودکان یا جنین در حال رشد به وجود آورد. کوسه، اره‌ماهی از ماهی‌هایی هستند که میزان جیوه موجود در آنها از دیگر ماهی‌ها بیشتر است و توصیه می‌شود که خانم‌های حامله و کودکان از مصرف آنها اجتناب کنند. خرچنگ دریایی، ماهی‌تن، ماهی آبی و قزل‌آلای آب شور از میزان متوسطی جیوه برخوردارند.

مقدار توصیه شده برای مصرف ماهیانی که جیوه کمتری دارند 2 وعده در هفته است. آبزیانی که از مقدار کمی جیوه برخوردارند و مصرف آنها شایع‌تر است عبارتند از: میگو، ماهی تن کنسرو شده، قزل‌آلای آب شیرین. نوع دیگری از ماهی تن به نام آلباکور که گاهی ماهی تن سفید نامیده می‌شود برخلاف ماهی تن معمولی حاوی مقدار بیشتری جیوه است. پس اگر خواستید از این ماهی استفاده کنید، باید فقط‌ هفته‌ای یک بار از آن مصرف کنید. ماهی به دلیل داشتن پروتئین‌های با کیفیت بالا و اسیدهای چرب امگا 3 ، جزء مهمی از یک رژیم غذایی سالم محسوب می شود و نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی دارد. لذا کلیه افراد جامعه، به ویژه زنان و کودکان بایستی ماهی را به خاطر فواید متعدد تغذیه‌ای آن در رژیم غذایی خود جای دهند.

ولی گاهی اوقات مطالبی در رابطه با وجود جیوه در ماهی‌ها و خطر مسمومیت با آن می‌خوانیم و می‌شنویم. در این مقاله میخواهیم اطلاعاتی هر چند مختصر در این خصوص به دوستداران «ماهی» ارائه دهیم.

مقدار جیوه در چه ماهی هایی بالاست؟  طعم کوسه‌ماهی و شمشیرماهی مخصوصا هنگامی که کبابی شوند، بی‌نظیر است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که این ماهی‌ها و تعدادی از ماهی‌های بزرگ دیگر که طول عمر بیشتری دارند، ممکن است حاوی متیل جیوه بیشتر از مقادیر حد مجاز میباشند. البته متخصصان، مصرف کم و به ندرت (حداکثر یک بار در هفته) این دسته از ماهی‌ها را در غالب یک رژیم غذایی متعادل بی خطر می دانند.

ماهی‌هایی که حاوی مقادیر بالایی جیوه هستند، عبارتند از: کوسه‌ماهی، اره‌ ماهی، نیزه‌ ماهی، ماهی‌های درخشان، ماهی روغنی اروپای شمالی، و ماهی نارنجی دریایی

تقریباً در تمام ماهی‌ها مقدار بسیار کمی جیوه وجود دارد، ولی برای بیشتر افراد جامعه، در رابطه با مصرف ماهی و دریافت جیوه، مشکلی وجود ندارد.

بر طبق آمار FDA (اداره غذا و دارو) سالانه به‌ طور طبیعی تقریبا6000- 2700 تن جیوه از سطح زمین و اقیانوس‌ها به اتمسفر آزاد می‌شود. علاوه بر آن، در نتیجه فعالیت‌های انسان و اساساً ضایعات خانگی و صنعتی و به‌خصوص سوخت‌های فسیلی مانند ذغال سنگ، در سال حدود 3000- 2000 تن دیگر جیوه به اتمسفر اضافه می‌شود.

چگونه جیوه وارد بدن ماهی می شود؟

 

مقدار بسیار کمی از جیوه در آب حل شده و تحت تأثیر باکتری‌ها تغییر شیمیایی می‌یابد و به متیل جیوه که شکل سمی‌تر جیوه است، تبدیل می‌شود. متیل جیوه معمولا پس از ورود به معده، به آسانی جذب و به آهستگی دفع می‌گرددمتیل جیوه هنگام عبور آب از آبشش‌های ماهی و تغذیه ماهی از ارگانیسم‌های آبزی جذب بدن ماهی می‌شود. ماهی‌های بزرگ تر که خود از ماهی‌های کوچک تر تغذیه می‌کنند، دارای مقادیر بالاتری از متیل جیوه می‌باشند. متیل جیوه در بدن ماهی، اتصالات محکم را با عضلات و سایر بافت‌ها تشکیل می‌دهد.

تقریباً تمام ماهی‌ها، حاوی مقادیر ناچیزی از متیل جیوه می‌باشند که البته در بعضی گونه‌ها مقدار آن بیشتر است. مقدار جیوه در مناطقی که آلودگی‌های صنعتی جیوه (مانند پسآب‌های کارخانه‌های پتروشیمی) دارند، افزایش چشم‌گیری می‌یابد.

تون ماهی

 

مقدار متیل جیوه در اکثر ماهی ها حدود کمتر از یک صدم تا پنج صدم پی پی ام است.تنها گونه های محدودی از ماهی ها مقدار یک    مصرف آن ها برای انسان مضر است . FDAپی پی ام متیل جیوه دارند که بنا به توصیه ی

علاوه بر کوسه ماهی و شمشیر ماهی گونه های به خصوصی از ماهی تن که برای تهیه استیک استفاده می شود مقادیر بیش از

 یک پی پی ام متیل جیوه دارند.

 حداکثر مقدار مجاز متیل جیوه در ماهی ها یک پی پی ام است و این مقدار بسیار کمتر از میزانی است که FDAطبق توصیه

بتواند در انسان ایجاد بیماری کند. بهترین شاخص برای ارزیابی میزان متیل جیوه بررسی غلظت جیوه در مو و خون است.

کمترین مقدار جیوه در بزرگسالان که باعث بروز علایم ناشی از مسمومیت می شود مقدار 2 پی پی ام در خون و مو است.

یک توصیه بسیار مهم:

در صورت امکان تون ماهی مصرف ننمایید. اگر ناگزیر مصرف آن هستید حداقل 20 دقیقه آنرا بجوشانید زیرا درتون ماهی و سایر کنسرو ها ممکن است سم بوتولینیم  وجود داشته باشد که سبب فلج تنفسی و مرگ می گردد.  در یک خوابگاه دانشجویی اختصاصی  در سال های گذشته  برای 6 نفر دانشجوی دانشگاه شهید چمران این حادثه رخ داد،

این دانشجویان تون ماهی خریداری نموده بودند که آلوده بوده و احتمالا"  آنرا نجوشانده بودند. وقتی  مدت مدیدی در کلاس های درس حاضر نشدند و خانواده آنها نیز بی اطلاع از عدم حضور آنها در دانشگاه  بودند ، دوستان آنها به خوابگاه رفته و متاسفانه با 6 جسد مواجه گشتند.

اگر کنسرو ها  و تون ماهی و کشک  با جوشاندن 20-30 دقیقه عاری از سم بوتولینیم گردند ، جوشاندن قوطی ها با توجه به ساختار قوطی ها که آلیاژی است از قلع و سرب مسئله ساز است چرا که قلع و سرب نقاط ذوب پایینی داشته و این فلزات در آن حرارت  ذوب  و اکسید  گشته و در فرآورده داخل قوطی وارد که سبب بروز مشکلاتی خواهند شد.

 

خطرات تجمع بیش از اندازه جیوه در بدن  تجمع بیش از اندازه جیوه در بدن در سیستم عصبی اختلال ایجاد می‌کند و نهایتاً منجر به بی‌حسی و خارش انگشتان دست، پا و لب‌ها می‌شود. همچنین سبب می‌شود تا کودکان دیرتر از موعد مقرر، شروع به صحبت کردن و راه رفتن کنند. از دیگر عوارض آن می‌توان به دردهای مفصلی و ماهیچه‌ای و افزایش خطر حملات قلبی اشاره کرد

در طول دوران جنینی، جنین به علت رشد سریع سیستم عصبی در برابر اثرات سمی مقادیر بالای متیل جیوه آسیب‌پذیرتر است. متیل جیوه به راحتی از جفت عبور می‌کند و غلظت جیوه در گلبول‌های قرمز خون جنین 30 درصد بیشتر از مقدار خون مادر است. متیل جیوه تأثیرات مخربی بر رشد جنین دارد که 5 تا 10 برابر تأثیرات مخرب آن بر انسان بالغ است.

پژوهشگران دانشگاه ‌هاروارد توصیه می‌کنند، زنان باردار یا زنانی که قصد باردار شدن دارند و نیز مادران شیرده باید از مصرف گورماهی، کوسه‌ماهی و شمشیرماهی خودداری کنند تا میزان دریافت جیوه در آنها به حداقل برسد، اما باید در هفته حدود 360 گرم از سایر انواع ماهی را مصرف کنند.

 هر چند مصرف یک یا دو وعده ماهی در هفته، کمک بسیار زیادی به حفظ سلامت انسان می‌کند، اما باید از انواع ماهی‌هایی که حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند خودداری کرد.

به طور کلی در تمامی موجودات زنده، آلودگی‌ها از طرق مختلف نفوذ و تجمع پیدا می‌کنند. این موضوع مختص آبزیان و حتی حیوانات نیست و در مورد گیاهان هم صدق می‌کند

بررسی‌های علمی نشان می‌دهد میزان فلزات سنگین در بافت موجوداتی که در نواحی اطراف صنایع خاصی نظیر کارخانجات تولید باتری و یا کاغذسازی‌ها حضور دارند، بیشتر است. از یک سو مساله قرار گرفتن آبزیان در معرض مواد مطرح است و از سوی دیگر حد و میزان مجاز این مواد قابل تعمق میباشد.

از مسئولان زحمتکش سازمان شیلات خواستاریم تا بررسی‌های بیشتری در این زمینه انجام دهند و در صورت وجود آب‌های آلوده به متیل جیوه، محل آن مناطق را به اطلاع هموطنان برسانند تا ماهی‌گیری و صید در آنجا صورت نگیرد.

مکانیسم‌هایی که به وسیله آن ها جیوه وارد زنجیره غذایی می‌شود به طور کامل شناخته شده نیستند و ممکن است در میان اکوسیستم‌‌ها متفاوت باشند، که در این رابطه برخی باکتری‌ها نقش مهمی را بازی می‌کنند. باکتری‌های موجود در محیط زیست که در پروسه سولفات هستند، جیوه را از فرم معدنی غیرآلی می‌گیرند و آن را به واسطه فرایند متابولیکی به متیل مرکوری تبدیل می‌کنند. تغییر جیوه معدنی به متیل مرکوری مهم است، زیرا سمیت آن بیش تر شده و ارگانیسم‌ها زمان طولانی‌تری را برای حذف متیل مرکوری نیاز خواهند داشت. باکتری‌های حاوی متیل مرکوری ممکن است به وسیله سطح بالاتر در زنجیره غذایی مصرف شده و یا توسط باکتری به داخل آب دفع شوند، که در آن جا سریعا به وسیله پلانکتون ها جذب شده و پلانکتون‌ها نیز به وسیله سطح بعدی در زنجیره غذایی مصرف می‌شوند. به دلیل این که حیوانات متیل مرکوری را سریع تر از آن که دفع کنند، انباشته می‌کنند، لذا غلظت بالاتری از جیوه توسط حیوانات در هر سطح از زنجیره غذایی مصرف می‌شود، از این رو غلظت‌های کم

متیل مرکوری در حیوانات به ویژه ماهی و پرندگانی که ماهی مصرف می‌کنند، به آسانی غلظت‌های بالقوه مضر ایجاد کرده و در نهایت در بدن انسان تجمع می یابد.

 

در حالی که کلرور مرکوریک که مولکول آن یک اتم جیوه و دو اتم کلر دارد یک سم است. فولمینات جیوه که هر مولکول آن یک اتم جیوه، یک اتم اکسیژن، یک اتم ازت و یک اتم کربن دارد، خطرناک بوده و خیلی زود منفجر می شود. همچنین هر مولکول مرکورکروم که برای معالجه زخم ها به کار می رود نیز دارای یک اتم جیوه است.

جیوه از طریق بلعیدن، استشمام و جذب پوستی و تماس چشمی وارد بدن شده و باعث آسیب به کبد ، مغز و سیستم تنفسی ، پوست ، چشمها ، سیستم اعصاب مرکزی و غیره میشود . مسموم شدن با این عنصر به میزان تجمع و انباشت و پخش آن بستگی دارد . فرم غبار و فرم گازی آن نسبت به مایع آن سمیت بیشتری دارد. ترکیبات دو ظرفیتی جیوه از ترکیبات یک ظرفیتی آن سمی ترند .همچنین ترکیبات جیوه به شکل آلی سمی تر از فرم غیر آلی آن می باشد.

اصلی ترین راه جذب جیوه در مواجهات شغلی، استنشاق هوای آلوده یا تماس پوستی در محیط کار دندان پزشکی، خدمات بهداشتی، صنایع شیمیایی و غیره می باشد. در حالی که خوردن ماهی و حلزون های صدف دار آلوده به متیل مرکوری، استنشاق بخارات موجود در هوا، کوره های زباله سوز و صنایعی که سوخت حاوی جیوه را می سوزانند و رها شدن جیوه در اثر امور دندان پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، راه های مهم مواجهه جمعیت های عمومی با جیوه می باشند. جیوه غیر آلی (جیوه فلزی و ترکیبات غیر آلی جیوه) از طریق ته نشست طبیعی، زباله ها و فعالیت های انفجاری، وارد آب یا خاک، و از طریق سنگ معدن، سوزاندن زغال سنگ و زباله و پسآب صنایع وارد آب می شود. فرم آلی جیوه نیز از طریق فضولات بعضی کارخانجات وارد محیط زیست شده و توسط میکروارگانیسم های آب و خاک به متیل مرکوری تبدیل می شود، سپس وارد بدن ماهی و سایر آبزیان می گردد و نهایتاً توسط انسان مصرف می شود. این ترکیبات به علّت حلالیت در چربی زیاد، در مقایسه با ترکیبات معدنی آن سمی تر می‌باشند.

مهم ترین راه مواجهه شغلی با جیوه، استنشاق بخار جیوه می باشد. در حالی که پر کردن دندان با آمالگام، منبع اصلی مواجهه در جمعیت های عمومی است. ریه ارگان هدف اصلی در طی تماس حاد با بخار جیوه بوده و تماس به مدت چند ساعت می تواند ایجاد برونشیولیت و پنومونیت کند

مطالعات جهانی نشان می دهند که در نتیجه تماس مستقیم یا استنشاق بخارات جیوه، اختلالات مختلفی به وجود می آید که برخی از آن ها عبارتند از: اختلال سیستم اتو ایمیون، اختلال در عملکرد کلیه، ناباروری، تاثیرات منفی روی جنین، مشکلات رفتاری– عصبی، ناکارآمدی قلبی، آلزایمر، تاثیرات مخرب بر سیستم عصبی مرکزی و محیطی، تاثیرات چشمی، مشکلات دهانی، نارسایی حاد تنفسی، درماتیت، دمانس، تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، هماچوری، کونژکتیویت، برونشیت، پنومونی، ادم ریوی، تب بخار فلزی و اختلالات نوروسایکوتیک، اثر بر روی غده تیروئید، تولید مثل و سمیت ژنی.

بعد از بخار جیوه، متیل جیوه خطرناک ترین شکل جیوه است. استفاده از متیل جیوه به‌ عنوان قارچ‌کش برای محافظت دانه‌ها سبب کاهش قابل ملاحظه پرندگانی شد که از این دانه‌ها مصرف کرده بودند و همچنین صدها مرگ در عراق و آمریکا از مصرف نانی که دانه‌های گندم آن با متیل جیوه در تماس بوده گزارش شده است. ورود سمی ترین شکل جیوه یعنی

متیل جیوه به بدن انسان، بیماری میناماتا ایجاد میکند. این بیماری اولین با در دهه 1950 در خلیج میناماتای ژاپن مشاهده شد. بروز این بیماری در انسان با عوارض گوناگون عصبی از جمله اختلال در حواس پنج گانه، بروز آلزایمر در سنین پیری و در موارد حاد با مرگ بیمار، همراه است

سیستم عصبی احتمالاً حساس­ترین ارگان در برابر تماس با بخارات جیوه است. طیف وسیعی از اختلالات تنفسی، روانی، قلبی عروقی، معده ای روده ای، تولید مثلی، کبدی، کلیوی، خونی، پوستی، اسکلتی- عضلانی ایمونولوژیکی، حسی و ادراکی و ژنوتوکسیک از اثرات جیوه می تواند باشد.  

نشانه‌های تماس با جیوه

نشانه‌های اولیه  : تاری دید ،تحریک پذیری  ،سوزش، خارش پوست التهاب لثه ها، زخمی شدن دهان ،راه افتادن آب دهان

نشانه‌های بعدی :           بیحسی و سوزش ، لرزش یا تر مور ، فقدان هماهنگی ،افت بینایی و شنوایی ، تنگی نفس

افراد در معرض خطر  :                  کودکان و به ویژه در دوران جنینی

جمعیتهای که مرتب ماهی و غذاهای دریایی مصرف میکنند.دندانپزشکان ، کارگران کارخانه‌هایی که در محل کار با جیوه مواجه هستند.

درمان :

قطع فوری تماس، درمانهای حمایتی و درمان با ترکیبات شلاتور راههای اصلی درمان مسمومیت با جیوه میباشند.

جیوه فلزی با شلاتورها واکنش نمیدهد، معذالک حدود ۸۰٪ جیوه فلزی در بدن به Hg+۲ اکسید شده و به شلاتورها جواب میدهد. در مقایسه با سایر فلزات سنگین، استفاده از EDTA در درمان مسمومیت با جیوه، نسبت به ترکیبات دارای گروه سولفیدریل از اهمیت زیادی برخوردار نیست.

با توجه به این که این فلز خطرناک ممکن است از طریق مغازه ها، وسایلی مانند فشارسنج و ترمومتر به صورت ناخواسته در دسترس اطفال قرار گیرد، لذا لازم است اطلاع رسانی مناسب در زمینه خطرات و رعایت اصول کار با جیوه و ترکیبات آن مورد توجه بیش تری قرار گیرد.

...........................................................................................................................

لمرض سوط الله فی الارض یؤدب به عباده{از بیانات  حضرت محمد (ص) }

بیماری تازیانهخدا در زمین است که به وسیله آن بندگان خویش را ادب میکند .

منبع:   کنز العمال ، ج 3 ، ص 306 ، ح 6680